Παρασκευή 19 Ιουλίου 2013

Εαρινό Εξάμηνο - Γιώργος Στόγιας








Η Ντίνα είναι είκοσι χρονών, σπουδάζει παιδαγωγικά στο Ρέθυμνο και απολαμβάνει τη φοιτητική ζωή ή τουλάχιστον θα έπρεπε να την απολαμβάνει καθώς οι συνθήκες μοιάζουν ιδανικές. Όμως εκείνη δείχνει λίγο χαμένη, ακολουθεί το φύσημα του ανέμου και τις αποφάσεις της στιγμής. Το καθεστώς πλήρης ελευθερίας που βιώνει, μακριά από την πατρική σκιά, μάλλον τη μπλοκάρει παρά της επιτρέπει να ανοίξει τα φτερά της. Αποφεύγει τα μαθήματα, αν και συχνάζει αρκετά στη σχολή, αρχίζει το κάπνισμα ενώ εντείνει τις σχέσεις της με το αλκοόλ και το ξενύχτι.

Η χειμερινή εξεταστική αποτελεί παρελθόν και τα μαθήματα του εαρινού εξαμήνου βρίσκονται σε εξέλιξη. Σε μια κρίση ανεξαρτησίας, που προκλήθηκε μετά από μια έντονη τηλεφωνική διαμάχη με τον πατέρα της, παίρνει την απόφαση να ψάξει για δουλειά, επιδιώκοντας να κόψει την οικονομική εξάρτηση με το σπίτι της και τις υποχρεώσεις που αυτή γεννά. Δε θέλει πια να δίνει κανένα λογαριασμό - εκτός από εκείνους που δε μπορεί να πληρώσει.

Ο χήρος πατέρας της προσπαθεί να πάει με τα νερά της, η συμπεριφορά της όμως, ώρες ώρες, τον βγάζει εκτός εαυτού, τον αναγκάζει να υψώνει τον τόνο της φωνής του και να εκστομίζει κουβέντες βαριές. Νιώθει σα μηχανή παραγωγής χρήματος, του λείπει η αγάπη και η επαφή με την κόρη του.

Μόλις δύο μήνες έχουν περάσει από την εν ψυχρώ δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου στο κέντρο της Αθήνας, οι διαδηλώσεις είναι καθημερινές, η αντιπληροφόρηση προσπαθεί να αντιταχθεί στην οργανωμένη μιντιακή προπαγάνδα. Δε λείπουν και οι δράσεις στην επαρχία, η "πολιτική" επανέρχεται στο προσκήνιο, το σοκ είναι τεράστιο. Η Ντίνα κάνει σπασμωδικές κινήσεις επαφής με διάφορους πολιτικούς χώρους, με συζητήσεις και νέες γνωριμίες μαθαίνει για τη δράση νεοφασιστικών οργανώσεων στο Ρέθυμνο, για την ύπαρξη ενός κέντρου υποστήριξης για μετανάστες, πουθενά όμως δε νιώθει οικεία.

Ούτε οι επιτυχίες στον αισθηματικό τομέα της αρκούν, γρήγορα βαριέται καθώς ο αρχικός ενθουσιασμός σβήνει λίγο μετά τη γέννησή του. Είναι ναζιάρα και δυναμική, γουστάρει να βρίσκεται στο επίκεντρο της ερωτικής - και όχι μόνο - προσοχής, η αντίσταση την πεισμώνει. Μια Λολίτα ετών 20.

Βρίσκει καταφύγιο στο θέατρο, εμπνέεται από το όραμα του σκηνοθέτη. Επιτέλους μια παράσταση που θα ταράξει τα νερά, λίγο πραγματικό θέατρο, νισάφι πια με τους βολεμένους θεατρίνους.

Το μυθιστόρημα του Γιώργου Στόγια έχει ξεκάθαρη πρωταγωνίστρια. Τα πάντα περιστρέφονται γύρω από τη Ντίνα, η οποία διχάζει διαρκώς με τη συμπεριφορά της, εγείρει πολεμική και δύσκολα κερδίζει την εκτίμηση του αναγνώστη. Κατά την ανάγνωση, συχνά έπιανα τον εαυτό μου να σκέφτεται πως θα της άξιζε ένα μάθημα, ίσως να έφταιγε ο ρεαλισμός και οι αναμνήσεις από κοριτσάκια (αλλά και αγοράκια) τέτοιου στυλ, κακομαθημένα - για να μη χρησιμοποιήσω κάποια άλλη έκφραση - που δεν ξέρουν τι θέλουν και νομίζουν πως ο κόσμος είναι πεδίο ελεύθερων δοκιμών και πειραματισμών.

Με αρκετά στοιχεία campus novel, το Εαρινό Εξάμηνο είναι (ανάμεσα σε άλλα) ένα αφιέρωμα στη φοιτητική ζωή. Χρόνια ξέγνοιαστα αλλά σημαντικά, η εμπλοκή της πολιτικής στο πανεπιστήμιο και οι κομματικές παρατάξεις, η μάχη ορισμένων καθηγητών με πενιχρά μέσα και η αδιαφορία της πλειοψηφίας, η απαξίωση της δημόσιας παιδείας, το άγχος της εξεταστικής και το αβέβαιο επαγγελματικό μέλλον. Και η ζωή εκτός πανεπιστημίου, το Ρέθυμνο με τις θεωρητικές σχολές και το πλήθος φοιτητών (φοιτητριών για να είμαστε ακριβείς), τα μεζεδοπωλεία, τα μπαρ, τα σοκάκια και η παλιά πόλη, η θάλασσα, τα στενά όρια της επαρχίας και η ρουτίνα, ο χρόνος που δεν τρέχει, οι φιλίες και οι έρωτες. 

Όμως, εκείνο που πραγματικά ξεχωρίζει στο μυθιστόρημα και το κάνει να διαφέρει από άλλα του είδους του, είναι η παρουσία της θεατρικής παράστασης. Οι πρόβες, η ένταση, η ενασχόληση με οικονομικά και τεχνικά ζητήματα, το αυξανόμενο άγχος. Ο σκηνοθέτης τύραννος που αποφασίζει και διατάζει, οι μαγεμένοι και υποταγμένοι στο όραμα συντελεστές που ακολουθούν τις εντολές και βλέπουν τα προσωπικά τους όρια διαρκώς να διαστέλλονται. Το κόψιμο της ζωής στα δύο, το θέατρο και τα υπόλοιπα, η αφοσίωση και η πληρότητα της δημιουργίας. Ίσως, αν η προετοιμασία της θεατρικής παράστασης αποτελούσε τον στενό πυρήνα του έργου,το τελικό αποτέλεσμα να ήταν πιο σφιχτοδεμένο και λιγότερο άνισο.

Ο Γιώργος Στόγιας, στην πρώτη του συγγραφική απόπειρα, αφήνει ανάμεικτες εντυπώσεις, επιχείρησε αρκετά ανοίγματα και το ρίσκο ήταν μεγάλο, σε κάποια σημεία τα κατάφερε περίφημα ενώ σε κάποια άλλα λιγότερο. Με τη συγγραφή του Εαρινού Εξαμήνου, ο δημιουργός μοιάζει να κλείνει κάποιους λογαριασμούς με το παρελθόν του, το μεράκι και η αφοσίωση πίσω από το εγχείρημα αποδεικνύουν την προσωπική του εμπλοκή στην ιστορία.

Τα σκίτσα που παρεμβάλλονται στο κείμενο δίνουν ένα ιδιαίτερο χρώμα ενώ η μουσική που συνοδεύει το βιβλίο ταιριάζει στο κλίμα. Το Εαρινό Εξάμηνο γεννήθηκε μέσα από το ομώνυμο ιστολόγιο (earinoexamino.wordpress.com), με εβδομαδιαίες αναρτήσεις, απέκτησε το πιστό κοινό του και έφτασε (με αρκετές αλλαγές) μέχρι τη χάρτινη έκδοση.



Εκδόσεις Απόπειρα


3 σχόλια:

  1. Γιάννη σε ευχαριστώ που διάβασες προσεκτικά το "Εαρινό Εξάμηνο", η σοβαρότητα με την οποία αναπτύσσεις την κριτική σου με τιμά (ακόμη κι αν διαφωνώ με τη βασική σου ένσταση). Από ό,τι αντιλαμβάνομαι, έχεις την άποψη πως η σύνθεση των διαφορετικών στοιχείων (πολιτική, πανεπιστήμιο, νεότητα, γενιά, αισθητική) την οποία επιχείρησα ήταν υπερβολικά φιλόδοξη για τις δυνάμεις μου. Εκτιμώ το κριτικό σου αισθητήριο και συνεπώς διάβασα με πολύ ενδιαφέρον το κείμενό σου (όπως κάνω άλλωστε με τις παρατηρήσεις όλων των αναγνωστών, θετικές και αρνητικές). Επίτρεψέ μου εδώ την εξής σκέψη: Η Ντίνα, ως η πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος, προσπαθεί να κάνει στη δική της ζωή αυτό που μου προσάπτεις ότι δεν κατάφερα να επιτύχω στο μυθιστόρημα: να δώσει νόημα στα ετερόκλητα, αποσπασματικά και συγχυτικά στοιχεία που διαμορφώνουν την ίδια και το ολισθηρό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται. Μέσα στην εσωτερική λογική του Εαρινού, η εμπλοκή της Ντίνας στη θεατρική παράσταση λειτουργεί για την ίδια όπως λειτουργεί για τον συγγραφέα η πράξη της γραφής. Αν η προετοιμασία της θεατρικής παράστασης βρισκόταν, όπως προτείνεις, στον στενό πυρήνα του έργου, τότε ίσως να είχα φτιάξει ένα πιο "σφιχτοδεμένο" μυθιστόρημα, αλλά όχι αυτό που ήθελα να γράψω. Η ανάγκη της καλλιτεχνικής δημιουργίας θα φωτιζόταν με άλλο τρόπο, θα περνούσε διπλά στο προσκήνιο (ως βιβλίο και ως υπόθεση), θα παρουσιαζόταν ως αξία καθεαυτή, όχι ως προσπάθεια να μπει τάξη στο χάος της εμπειρίας. Εκεί, ταυτίζομαι με την Ντίνα, μας ενδιαφέρει μια διαδικασία με άγνωστο τέλος, αμφίβολη χρησιμότητα και ελάχιστες ελπίδες υπέρβασης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ για το σχόλιο Γιώργο. Έχεις δίκιο, θα μιλούσαμε για ένα άλλο μυθιστόρημα αν η θεατρική παράσταση αποτελούσε τον κεντρικό πυρήνα. Δεν με κέρδισε δυστυχώς η Ντίνα αν και αντιλαμβάνομαι - νομίζω - το σκεπτικό πίσω από το χτίσιμο του χαρακτήρα.
      Ελπίζω να συνεχίσεις με το ίδιο μεράκι ελπίζοντας σύντομα να είσαι σε θέση να μας παρουσιάσεις κάτι καινούριο!

      Διαγραφή
  2. Γιάννη, από μεράκι νομίζω ότι έχουμε περίσσευμα και οι δυο. Καλή συνέχεια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή