Άγρια Ζωή - Richard Ford

"Το φθινόπωρο του 1960, όταν ήμουν δεκάξι χρονών κι ο πατέρας μου είχε μείνει για κάμποσο χωρίς δουλειά, η μητέρα μου γνώρισε και ερωτεύτηκε κάποιον Γουόρεν Μίλερ. Αυτά έγιναν στην περιοχή Μεγάλοι Καταρράκτες, στη Μοντάνα, την εποχή της μεγάλης ανόδου των τιμών του πετρελαίου στο Τζίπσι Μπέιζιν κι ο πατέρας μου μας είχε πάει εκεί την άνοιξη της ίδιας χρονιάς από το Λιούστον του Αϊντάχο, με την πεποίθηση πως στη Μοντάνα ο κόσμος - δηλαδή ο κοσμάκης σαν κι αυτόν - έβγαζε ή θα έβγαζε σύντομα λεφτά κι ήθελε να επωφεληθεί, όσο μπορούσε, προτού όλ' αυτά καταρρεύσουν και χαθούν στο πρώτο φύσημα του ανέμου."

Ο Τζο, αφηγητής της ιστορίας, επιστρέφει στο παρελθόν, σε μια προσπάθεια να κατανοήσει, πιάνει το νήμα από την αρχή, από τη μέρα της απόλυσης του πατέρα του από τη λέσχη του γκολφ. Ανακαλεί στη μνήμη του, χρόνια μετά, εκείνη την περίοδο, προσδοκώντας να κλείσει επιτέλους τους λογαριασμούς με το χτες. Η υποκειμενική αφήγηση της ιστορίας, μέσα από τα μάτια του έφηβου ήρωα, έχει τη δική της αξία, καθώς αφήνει να διαφανεί ξεκάθαρα η προσωπική κρίση και τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε το "'θύμα" της γονεϊκής διαμάχης. Με συναίσθηση της άβολης θέσης στο μέσο του πεδίου μάχης, ο Τζο επιδεικνύει μια αξιοθαύμαστη ηρεμία, ένας συνδυασμός σεβασμού και αγάπης απέναντι στους γονείς του.

Η απόλυση του πατέρα αποτελεί την αρχή του κακού, ο Τζο είναι σίγουρος γι' αυτό αν και δυσκολεύεται - λόγω ηλικίας - να κατανοήσει πώς είναι δυνατόν να σχετίζεται η απώλεια του εισοδήματος με την αλλαγή των συναισθημάτων από τη μεριά της μητέρας του. Προσωπικά σοκαρίστηκα από το γεγονός πως μου φάνηκε κάπως φυσιολογικό όλο αυτό· εκείνος χάνει τη δουλειά του, απελπίζεται και παρουσιάζει σημάδια κατάθλιψης, εκείνη νιώθει να χάνει το στήριγμα, η ανασφάλεια για το μέλλον τη σπρώχνει σε μιαν άλλη αγκαλιά. Επιχειρώ να δώσω εξήγηση καθώς δε νιώθω οικεία με αυτό το συναίσθημα αποδοχής, με προβληματίζει που τίποτα μέσα μου δεν κλώτσησε· αναλογίζομαι σχέσεις στον περίγυρό μου που αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα κυρίως λόγω ανεργίας, αρκετά τα παραδείγματα, ζευγάρια χρόνων, ευτυχισμένα και πλασμένα για ζωή κοινή, χωρίζουν από τη μια μέρα στην άλλη, τα νεύρα κουρέλια, φωνές και θυμός εκτός σχέσης διαβρώνουν τα συναισθήματα. Όσο και αν μου χαλάει την εικόνα, οφείλω να παραδεχτώ - πρώτα και κύρια απέναντι σε μένα τον ίδιο - πως δε με ξεσηκώνει πια, δε μου προκαλεί μήτε καν απορία όλο αυτό, ίσως να συνέβαινε πάντα και παντού, τι να πω, δεν ξέρω. Χάρηκα όμως ταυτόχρονα γιατί συνειδητοποίησα πως γνωρίζω και ζευγάρια που ακόμα αντέχουν, κρατάνε γερά παρά τις όποιες δυσκολίες, με πείσμα διατηρούν το ιερό της σχέσης τους καθαρό και αμόλυντο.

Ο Φορντ, μετά την έκδοση του υπέροχου Αθλητικογράφου και πριν ολοκληρώσει την τριλογία με ήρωα τον Φρανκ Μπάσκομπ, γράφει το μικρό αυτό μυθιστόρημα, με διακριτικές αυτοβιογραφικές υπόνοιες, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας φόρος τιμής στη δεκαετία του πενήντα και του εξήντα, ένα συγγραφικό απωθημένο. Είναι αρκετές οι αναφορές, τόσο λογοτεχνικές όσο και κινηματογραφικές, που δείχνουν την επιθυμία για μια επιστροφή στις πηγές, για απόδοση της οφειλής στους "δασκάλους". Μυθιστόρημα ενηλικίωσης, σε στυλ αρκετά διαφορετικό από εκείνο της τριλογίας που καταξίωσε το Φορντ ανάμεσα στους μεγάλους σύγχρονους Αμερικανούς συγγραφείς, διαβάζεται ιδιαιτέρως ευχάριστα καθώς διαθέτει την αθωότητα μιας σκληρής εποχής, επαρκώς οπτικοποιημένης με αποτέλεσμα οι εικόνες που ξεπηδούν να είναι ασπρόμαυρες και κινηματογραφικές. Στοιχείο που το διαφοροποιεί από έργα αντίστοιχης θεματικής, είναι το γεγονός πως οι λευκοί πρωταγωνιστές έχουν τελειώσει το κολέγιο, ανήκουν δηλαδή σε μια τάξη αρκετά προνομιούχα για την εποχή εκείνη, όμως φαίνεται πως τα συναισθηματικά αδιέξοδα είναι συχνά κοινά ανάμεσα σε φυλές και τάξεις.

Αν και διαφορετικό από τις προσδοκίες μου, η Άγρια Ζωή μου πρόσφερε κάποιες ευχάριστες ώρες ανάγνωσης.

Ο Αθλητικογράφος και Η Χώρα,όπως είναι αποτελούν σπουδαία δείγματα σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας, αναζητείστε τα!     




Μετάφραση Βαγγέλης Κατσάνης
Εκδόσεις Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος