Σχετικά με τον Ροδερέρ - Guillerno Martínez

Ένα ακόμα τεράστιο κατάστημα προσφορών, ταμπέλες που υπόσχονται βιβλία από μισό ευρώ, με το "από" διακριτικά μικρότερο, κάπως παρωχημένο οπτικό τρικ, ικανό όμως να βαρύνει τους ταμείες με οργισμένα παράπονα: γιατί αυτό δεν έχει μισό ευρώ; Αμαρτίες διαφημιστών παιδεύουσι εργαζομένους. Παραδόξως, ανάμεσα στη συνηθισμένη επανάληψη των παζαριών, υπήρχαν και ορισμένες νέες αφίξεις.

Τον Μαρτίνες δεν τον γνώριζα, το λατινογενές επίθετό του στάθηκε αρκετό για να τραβήξω το βιβλίο από το ράφι. Διάβασα την πρώτη πρόταση:

Πρωτοείδα τον Γκουστάβο Ροδερέρ στο μπαρ της Λέσχης Όλυμπος, όπου τα βράδια μαζεύονταν οι σκακιστές του Πουέντε Βιέχο.

Πρόσφατα είχα διαβάσει τη νουβέλα του Ουναμούνο, ο Παίχτης του Σκακιού, γεγονός που αναθέρμανε, μετά από καιρό, τη δεδομένη αδυναμία μου για τη "λογοτεχνία του σκακιού". Ο μικρόκοσμος των δύο, η στιγμή πριν από την επόμενη κίνηση, η χάραξη στρατηγικής, το απαραίτητο καθαρό και πλήρως συγκεντρωμένο μυαλό, η μπλόφα, η υπεροψία που επιτέλους τιμωρείται, όλα αυτά, ανάμεσα σε τόσα άλλα, αρκούντως γοητευτικά και ας μην έχω παίξει ποτέ συστηματικά στη ζωή μου σκάκι. Από τη νουβέλα του Ζίσκιντ, μέχρι εκείνη του Τσβάιχ και τη Λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων, είναι δεκάδες τα βιβλία που δομούνται γύρω από την ασπρόμαυρη επιφάνεια.

Το αγόρασα, μην τα πολυλογώ.

Η παρτίδα ανάμεσα στον νεαρό τότε αφηγητή και τον συνομήλικό του Ροδερέρ θα αποτελέσει την αρχή μιας καθοριστικής σχέσης για τη ζωή των δύο ηρώων. Βέβαια, κάπου εκεί περιορίζεται η παρουσία του σκακιού στη νουβέλα, μια καταρριφθείσα αναγνωστική προσδοκία, την οποία ορθότερα -αν ήταν μυθιστόρημα- θα χαρακτήριζε ο όρος bildungsroman, ιστορία ενηλικίωσης, και μάλιστα διπλής, δηλαδή, με τα θετικά και τα αρνητικά του είδους αναπόφευκτα να επηρεάζουν την αναγνωστική απόλαυση.

Ο Ροδερέρ είναι ένας ήρωας ελάχιστα γήινος, ένα αερικό που στοιχειώνει και γοητεύει τον περίγυρό του, αν και όλοι ανεξαιρέτως θα τον χαρακτήριζαν παράξενο και κλεισμένο στον εαυτό του, με ελάχιστη ικανότητα στην επικοινωνία, υπερβολή νοημοσύνης, μα έλλειμμα της αντίστοιχης συναισθηματικής, μια φαινομενικά σκληρή επιφάνεια που περικλείει ένα χαρισματικό μυαλό. Όμως, για να γνωρίσει κανείς τον Ροδερέρ, αναγκάζεται να δεχτεί απειράριθμες πληροφορίες και ψευδοποιητικές περιγραφές σχετικά με τη μάλλον αδιάφορη πορεία του αφηγητή προς την επιτυχία και την αναγνώριση. Συνύπαρξη βαρετών στερεοτύπων και ιντριγκαδόρικων διαλόγων ανάμεσα στους δύο νέους για φιλοσοφικά και μαθηματικά θέματα, κάπως επιφανειακά όμως, δίχως το κατάλληλο υπόβαθρο ύφους.

Τελικώς, ni fu ni fa, όπως θα έλεγε κάποιος στα ισπανικά, ούτε κρύο ούτε ζέστη.


Μετάφραση Τιτίνα Σπερελάκη
Εκδόσεις Πατάκη