Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 2015

Στη Λίμνη - James Sallis




Άκουσα το τζιπ από μισό μίλι απόσταση. Έκανε τον γύρο της λίμνης και όταν πήρε τη στροφή γέμισε ο τόπος πουλιά. Ξεπετάχτηκαν μέσα από τα δέντρα, ίσια πάνω, κι αμέσως, λες και τα παρέσυρε δυνατός αέρας, άλλαξαν πορεία όλα μαζί, τέρμα δεξιά. Τα περισσότερα απ' αυτά τα δέντρα στέκονταν εδώ κάπου σαράντα με πενήντα χρόνια. Τα περισσότερα απ' αυτά τα πουλιά βρίσκονταν εδώ για λιγότερο από έναν χρόνο και δεν θα έμεναν για πολύ ακόμα. Εγώ βρισκόμουν κάπου στη μέση.

Υπάρχουν άνθρωποι που βρίσκονται διαρκώς μπλεγμένοι σε καταστάσεις δύσκολες και περίπλοκες, ό,τι και αν κάνουν, όσο και αν προσπαθούν, τίποτα δεν αλλάζει, στο τέλος βρίσκονται πάντα μπλεγμένοι. Τέτοια είναι η περίπτωση του Τζων Τέρνερ. Πρώτα ο πόλεμος, ύστερα το αστυνομικό σώμα και τέλος η φυλακή. Η πείρα της ζωής, η παρατήρηση των δεδομένων τον οδηγεί στην απόφαση να απομονωθεί, μακριά από τη μεγάλη πόλη, σε ένα χωριό κάπου κοντά στο Μέμφις, αυτό που κάποιος θα ονόμαζε μέση του πουθενά, δίχως να υπερβάλλει. Εκεί ελπίζει να ζήσει σε ηρεμία με τον εαυτό του, σε αρμονία με το περιβάλλον των αργών μεταβολών και των ελάχιστων κοινωνικών επαφών, έχοντας για μια φορά επιτέλους ποντάρει σωστά. Μόλις είδε το τζιπ του σερίφη να παρκάρει έξω από το σπίτι του τρόμαξε, πώς όχι άλλωστε; Το πτώμα ενός περιπλανώμενου άντρα έχει διαταράξει τη ρουτινιάρικη ηρεμία της ολιγομελούς αστυνομικής ομάδας. Ο σερίφης Λόννι Μπέητς αποφασίζει να ζητήσει τη συνδρομή του έμπειρου Τέρνερ, βγαίνει από το τζιπ με ένα μπουκάλι ουίσκι στο χέρι, απαραίτητο εχέγγυο μιας ειλικρινούς συζήτησης.

Στη Λίμνη ο Τζέιμς Σάλλις μάς συστήνει τον νέο του ήρωα, τον Τζων Τέρνερ, γεγονός που επιβάλλει το χωρισμό της ιστορίας στα δύο, με το ένα μέρος αφιερωμένο στις συστάσεις του αναγνώστη -αλλά και του ίδιου του συγγραφέα- με τον ήρωα, μέσα από την παράθεση εκτενών στιγμιοτύπων της παρελθούσας ζωής του, λεπτομέρειες που συνθέτουν το πορτραίτο ενός γοητευτικού χαρακτήρα. Και είναι η παρουσία του Τέρνερ, η είσοδός του στη σκηνή, αν προτιμάτε, αρκετά εντυπωσιακή, με αποτέλεσμα να ρίχνει βαριά σκιά στην ιστορία, την οποία προσπαθούν να διελευκάνουν ο σερίφης και οι βοηθοί του, δημιουργώντας μια αίσθηση άνισου αλλά κυρίως την εντύπωση πως η ιστορία δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η αφορμή που αναζητούσε ο συγγραφέας για να μας συστήσει τον νέο του ήρωα, σε μια προσπάθεια να αφήσει πίσω του τον Γκρίφιν, τον μαύρο ντετέκτιβ, που παρέα εξυχνίασαν αρκετά εγκλήματα κατά το παρελθόν. Ο ήρωας είναι, θεωρώ, το πλέον σημαντικό μέρος της νουάρ λογοτεχνίας, ικανός να αναδείξει τις αρετές αλλά και να κρύψει τις αδυναμίες μιας ιστορίας, και ο Τέρνερ είναι ένας τέτοιος ντετέκτιβ, σκοτεινός και συμπαθής, κυρίως και πρώτιστα ατελής και ανθρώπινος, με την απαραίτητη αύρα, για να σαγηνεύσει τον αναγνώστη και να τον παρασύρει στο κατόπι του, ενώ η παρουσία του μοιάζει να αποτελεί εγγύηση για την υποστήριξη της μελλοντικής συγγραφικής έμπνευσης του Σάλλις.

Η πείρα και οι αρετές του Σάλλις διακρίνονται με ευκολία ακόμα και στην πρώτη αυτή επαφή με το έργο του, η Λίμνη δεν είναι το καλύτερο νουάρ μυθιστόρημα, αποτελώντας περισσότερο μέρος ενός έργου σε εξέλιξη, μια πολλά υποσχόμενη εισαγωγή, με το βάρος της ανάγνωσης να πέφτει περισσότερο στην ανάγκη του Τέρνερ να απομονωθεί, να βρεθεί μακριά από όλους και όλα, παρά στην τελική λύση του εγκλήματος. Και αυτή η ανάγκη για απομόνωση, το σπίτι στη μέση του πουθενά, πάντα μα πάντα θα μου φέρνει στο νου ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει, τη Θεραπεία του νερού, του Πέρσιβαλ Έβερετ.

Στις δυνατές στιγμές του βιβλίου η κομβική παρουσία του cult κινηματογράφου και οι λεπτομερείς αναφορές σε αυτόν, υποβάλλει μια διάθεση νοσταλγίας για ένα μακρινό πια παρελθόν, ποτισμένο με μεράκι και αφέλεια, που ανέθρεψε μια γενιά και εξαφανίστηκε, με τον τρόπο που εμφανίστηκε, ξαφνικά, αφήνοντας όμως ανεξίτιλη τη σφραγίδα του.

Η Λίμνη αποτελεί το πρώτο μέρος μιας σειράς που θα μας απασχολήσει ξανά στο μέλλον.    

(πρωτοδημοσιεύτηκε στα Χανιώτικα Νέα)

Μετάφραση Κίκα Κραμβουσάνου
Εκδόσεις Πόλις
    

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου