Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2018

Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας - Hans Magnus Enzensberger





Θα μου επέτρεπες ένα σχόλιο;, με ρώτησε η κοπέλα στο καφέ. Το βιβλίο αυτό, συνέχισε, είναι πραγματικά ωραίο αλλά δεν είναι γι' αυτό το νησί. Δεν τη ρώτησα τι εννοούσε, δεν με ένοιαζε ή μάλλον ένιωθα πως ήξερα, μικρή σημασία έχει. Ξέρεις όμως ποιο είναι το ενδιαφέρον με αυτό το βιβλίο;, τη ρώτησα εγώ με τη σειρά μου. Πως το αγόρασα πριν από λίγο από το βιβλιοπωλείο στην παραλία, της είπα. Η έκπληξη στο βλέμμα της, αν και για διαφορετικούς φαντάζομαι λόγους, ήταν αντίστοιχη με την έκπληξη στο βλέμμα της κυρίας στο βιβλιοπωλείο.

Δεν τα είχα υπολογίσει σωστά και έμεινα χωρίς βιβλίο, δύο μέρες πριν επιστρέψω. Αν δεν ψάχνεις κάτι συγκεκριμένο, σκέφτηκα, τότε ακόμα και στο μικρότερο βιβλιοχαρτοπωλείο μπορείς κάτι να βρεις. Αν δεν ψάχνεις κάτι συγκεκριμένο, σκέφτομαι, υπάρχει περίπτωση να βρεις κάτι που όντως έψαχνες. Σοφιστείες, όμως έτσι έγινε. Άργησα να συνειδητοποιήσω πως επρόκειτο όντως γι' αυτό το βιβλίο. Το τράβηξα έξω για να βεβαιωθώ, για να πιστέψω. Η ράχη του, με τα χρόνια, είχε ξεκολλήσει. Η τιμή στην τρίτη σελίδα ήταν διπλή, σε δραχμές και σε ευρώ. Το βλέμμα έκπληξης της κυρίας στο ταμείο. Ύστερα περπάτησα μέχρι το καφέ εκείνο.

"Κανείς συγγραφέας δε θα αποφάσιζε να γράψει την ιστορία της ζωής του. Θα έμοιαζε πάρα πολύ με περιπετειώδες μυθιστόρημα". Σ' αυτό το συμπέρασμα έφτασε ήδη το 1931 ο Ηλία Ερενμπουργκ, όταν γνώρισε τον Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι. Το 1972 ο Εντσενσμπέργκερ θα το επιχειρήσει. Μέσα από συνεντεύξεις και ιστορικές πηγές, διακοπτόμενες από δικά του σχόλια, θα γράψει για τον Ντουρρούτι, τον αγωνιστή σύμβολο του αντιφασιστικού αγώνα στην Ισπανία, και όντως το αποτέλεσμα μοιάζει πάρα πολύ με περιπετειώδες μυθιστόρημα, όμως δεν είναι. Μέσα από την αφήγηση της ζωής του Ντουρρούτι αποτυπώνεται και η εποχή, ο αγώνας ενάντια στον φασισμό, η τελευταία ελπίδα πριν από τα ζοφερά χρόνια που ακολούθησαν. Αν και σαφέστατα πολιτικό, εντούτοις το βιβλίο δεν επιχειρεί την ηρωοποίηση του Ντουρρούτι, άλλωστε δεν υπάρχει ανάγκη για κάτι τέτοιο, κάποιος με το διαμέτρημά του είναι φυσιολογικό να διχάζει, κάποιοι να τον θεωρούν ήρωα, κάποιοι άλλοι κοινό εγκληματία, όμως ήδη απ' όταν γράφτηκε το βιβλίο όλο και περισσότεροι πολιτικοί και όχι μόνο χώροι επιχείρησαν να οικειοποιηθούν το όνομά του, ο Ντουρρούτι πέρασε για πάντα στο πάνθεον της λαϊκής ιστορίας, το όνομά του θα μείνει συνυφασμένο με τον αγώνα ενάντια στον φασισμό και την καταπίεση.

Λίγες μέρες πριν είχα διαβάσει τον Απατεώνα του Χαβιέρ Θέρκας. Δεν ήταν τόσο οι αναφορές τού επίσης μη μυθοπλαστικού βιβλίου στον ισπανικό εμφύλιο, όσο η ομοιότητά του στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε εκ των υστέρων την ιστορία, εκείνο που λειτούργησε συνεκτικά ανάμεσα στα δύο βιβλία.

Αναρωτιέμαι αν εκείνο που πραγματικά ήθελε να πει η κοπέλα στο καφέ ήταν πως το βιβλίο αυτό δεν είναι γι' αυτήν την εποχή, το αναρωτιέμαι αυτό τώρα που έφυγα από το νησί, τώρα που είμαι εδώ και κοιτάζω γύρω μου τη φαινομενικά τουλάχιστον έλλειψη πίστης στον μεμονωμένο άνθρωπο και στη δύναμή του να επιχειρήσει να αλλάξει τον κόσμο.

Μετάφραση Νίκος Δεληβοριάς
Εκδόσεις Οδυσσέας  


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου