Τι είναι αυτό που με κράτησε μακριά σου τόσο καιρό; Σχεδόν τέσσερα χρόνια από τότε που πήρες την θέση σου στην βιβλιοθήκη, με το μέγεθος και αυτό το ξεβαμμένο κίτρινο χρώμα σου, ήσουν εκεί κάθε φορά που κοιτούσα, αλλά και όταν δεν κοιτούσα, είχες μια αύρα που με αναστάτωνε, μια γλυκιά υποχρέωση, το κάλεσμα της σειρήνας. Αναφέρθηκα σε σένα πολλές φορές κατά το παρελθόν, μίλησα σε φίλους και γνωστούς, οι περισσότεροι το αντιμετώπισαν ως ακόμη μία ψυχαναγκστική μου εμμονή. Είσαι η αιτία για μια ανάρτηση που έχω στα σκαριά με τίτλο το "επόμενο βιβλίο".
Ήταν άραγε φόβος; Βαρεμάρα; Έλλειψη αυτοπεποίθεσης; Ή απλώς δεν ήταν η στιγμή;
Και να που το βήμα έγινε χωρίς εμφανή αιτία που θα ήταν η πιθανή απάντηση στο ερώτημα. Το τέλος του καλοκαιριού με οδήγησε σε σένα, σαν μια επιθυμία για χειμώνα, τώρα. Δεν ξέρω πως θα ένιωθα αν είχα επιχειρήσει νωρίτερα το βήμα, ξέρω όμως πως νιώθω τώρα.
Δεν μου αρέσει η λέξη αριστούργημα, μου φαίνεται κενή περιεχομένου. Παραδέχομαι όμως ότι αν ήμουν υποχρεωμένος να την αποδώσω ο Δόκτωρ Ζιβάγκο του Μπορίς Παστερνάκ θα ήταν σίγουρα ένα από τα βιβλία αποδέκτες. Η μεγάλη πλειοψηφία των βιβλίων που έχω διαβάσει κινείται ανάμεσα στην ψυχαγωγία και στην διασκέδαση, κάποια ελάχιστα όμως ξεχωρίζουν, στέκονται πιο ψηλά από την ψυχαγωγία, σαν να έχουν την δική τους ψυχή θαρρείς.
Σκεφτόμουν ότι θα ήθελα να συμπεριλάβω ένα απόσπασμα στην ανάρτηση αυτή, αδύνατο, θα έμοιαζε με χαλικάκι από το πιο όμορφο ψηφιδωτό.
Ο Μπορίς Παστερνάκ κατάφερε να δώσει ψυχή σε ένα ιστορικό κείμενο, γιατί ιστορικό είναι το κείμενο του Δόκτωρ Ζιβάγκο, ξεκινώντας το 1904 και φθάνοντας στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ο συγγραφέας μας διηγείται την ιστορία της Ρωσίας. Αυτό φαντάζομαι φόβισε τις επιτροπές λογοκρισίας της Σοβιετικής Ένωσης. Μέσα από την προσωπική ιστορία του Δόκτωρ Ζιβάγκο ο συγγραφέας αναφέρεται στην ιστορία ενός ολόκληρου έθνους, αλλά είναι ακριβώς το προσωπικό που σε κάνει να ταυτιστείς, πιθανότατα με τον ίδιο τον ήρωα χωρίς αυτό να αποκλείει την ταύτιση και με τους δεκάδες δευτερεύοντες ή τριτεύοντες ήρωες του βιβλίου. Η ζωή προχωρά παράλληλα με την Ιστορία, τα πάθη, οι φόβοι, οι ελπίδες, τα όνειρα των ανθρώπων στέκονται μπροστά, σε πρώτο επίπεδο, ενώ η ιστορία αποτελεί το σκηνικό. Δεν θα ήταν πιο εύκολος ο έρωτας σε άλλο ιστορικό πλαίσιο νομίζω. Αυτό δεν σημαίνει πως το κείμενο δεν έχει ιστορική αξία, το αντίθετο μάλλον, η προσωπική ιστορία των ηρώων δίνει παραπάνω αξία, κάνει την διαφορά, σε φέρνει πιο κοντά σε μια μακρινή εποχή, σε μια χώρα διαφορετική από την δική μας, και σε φέρνει κοντά ακριβώς γιατί ταυτίζεσαι με τους ήρωες, γιατί βρίσκεις κοινά στοιχεία, και είναι αυτό που σε κάνει να νιώσεις οικεία, σαν να πρόκειται για μια ιστορία που σε αφορά με κάποιον τρόπο και όχι σαν μια ακόμα βαρετή ώρα στο πίσω θρανίο ενός σχολείου.
Δεν νιώθω ικανός να αποδώσω με λέξεις τεχνικές τα συναισθήματά μου μετά την ανάγνωση, δεν θα μιλήσω για την μορφή, την γλώσσα, τους χαρακτήρες, την φόρμα. Δεν έχει σημασία για μένα, υπάρχουν ακαδημαϊκοί για αυτήν την δουλειά.
Το 1957 και παρά τις απαγορεύσεις του Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος εκδίδεται στα ιταλικά ο Δόκτωρ Ζιβάγκο από τον εκδοτικό οίκο Φελτρινέλλι. Το καλοκαίρι του 1958 το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες μαζί και μια έκδοση στα ρωσικά που κυκλοφόρησε στην Χάγη της Ολλανδίας. Τον Οκτώβριο του 1958 αποδίδεται στον Παστερνάκ το νόμπελ λογοτεχνίας, μετά όμως από πιέσεις αναγκάζεται να αρνηθεί το βραβείο.
Χτυπημένος από καρκίνο, πεθαίνει στο Περεντελκίνο, στις 30 Μαϊου του 1960, σε ηλικί 70 ετών. Χιλιάδες νέοι συρρέουν από όλες τις γωνιές για να παραυρεθούν στην κηδεία του.
Κλείνοντας πρέπει να γίνει ειδική αναφορά τόσο στις εκδόσεις Ποταμός όσο και στην Μαρία Τσαντσάνογλου την μεταφράστρια. Αξιολογότατο και το επίμετρο "Υπόθεση Παστερνάκ" σε μετάφραση Ευγενίας Παπαδημητρίου και Γιώργου Πετρουνιά.
Ο χειμώνας πάντα φέρνει στο τέλος την άνοιξη, μην το ξεχνάτε αυτό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου