Έξι Νύχτες στην Ακρόπολη - Γιώργος Σεφέρης

" - Εσείς γράφετε, νομίζω, τι γράφετε;

   - Θα ήθελα να γράψω ποιήματα και δοκίμια, είπε σιγά σα να του είχαν φερθεί αδιάκριτα.

   - Μα ποιος ασχολείται με ποιήματα, τώρα. Τη θέση της ποίησης την έχει πάρει το μυθιστόρημα. Αυτό δεν το δοκιμάσατε;  

   - Το δοκίμασα, αλλά νομίζω πως δεν ξέρω να διηγηθώ. Ακόμα χειρότερο, δεν μπορώ να περιγράψω."

Ο Σεφέρης ξεκίνησε να γράφει το μυθιστόρημα Έξι νύχτες στην Ακρόπολη το 1926, ένα χρόνο μετά την επιστροφή του από το Παρίσι. Με νωπές τις μνήμες από την επαφή του με τη γαλλική λογοτεχνία και την τεράστια επίδραση από τον Αντρέ Ζιντ και τον Πόλ Βαλερύ θα βρεθεί σε μια Ελλάδα που προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές της μικρασιατικής καταστροφής. Θα περάσουν τριάντα χρόνια μέχρι το 1956 οπότε και θα ολοκληρώσει τη συγγραφή. Περίοδος με έντονα ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα που θα διαμορφώσει μια ολόκληρη γενιά. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου, παρά το πέρας των χρόνων, προσπάθησε να διατηρήσει στο έργο τις επιρροές της περιόδου 1925-1930. Καθοριστικό σημείο στην ολοκλήρωση του μυθιστορήματος θα αποτελέσει η επαφή με το έργο του Δάντη. Η δαντική ατμόσφαιρα διαποτίζει το κείμενο με το Σεφέρη να προσεγγίζει το έργο του όπως ο Τζόις τα ομηρικά έπη στον Οδυσσέα.

Η έκδοση του μυθιστορήματος θα καθυστερήσει και θα πραγματοποιηθεί το 1974, τρία χρόνια μετά το θάνατό του, από τις Εκδόσεις Ερμής με επιμέλεια του καθηγητή Γ.Π.Σαββίδη. Σύμφωνα με τα προσωπικά του ημερολόγια, ο Σεφέρης δεν έπαψε ποτέ να ασχολείται με το κείμενο, δουλεύοντας ξανά και ξανά την τελική του μορφή. Πρόκειται για το μοναδικό μυθιστόρημα το οποίο συνέγραψε. Από την εργογραφία του βέβαια δεν απουσιάζει ο πεζός λόγος στον οποίο περιλαμβάνονται δοκίμια και ημερολόγια, προσωπικά και πολιτικά, όπως και πλούσια αλληλογραφία. 

Ο Στράτης (alter ego του Σεφέρη) επιστρέφει στην Αθήνα από το Παρίσι όπου σπούδαζε, βιώνει έντονο υπαρξιακό αδιέξοδο και επιχειρεί να βρει τα προσωπικά τα πατήματα στη μητέρα πατρίδα, μακριά από τη Σμύρνη των παιδικών του χρόνων. Η Ακρόπολη θα αποτελέσει το δαντικό Καθαρτήριο. Μια παρέα νέων, μέλος της οποίας είναι και ο Στράτης, θα πάρει την απόφαση να συναντιέται στον Ιερό Βράχο κατά τη διάρκεια της πανσελήνου των ακόλουθων έξι μηνών. Τις νύχτες με ολόγιομο φεγγάρι ο αρχαιολογικός χώρος παρέμενε ανοιχτός για το κοινό. Απόφαση γεμάτη από συμβολισμούς. Καταλυτική για τον Στράτη η γνωριμία του με δύο γυναίκες, τη σκοτεινή Σαλώμη και τη φωτεινή Λάλα.

Ο ημερολογιακός χαρακτήρας του κειμένου συνετέλεσε στη χλιαρή υποδοχή του έργου από τους κριτικούς. Οι σύγχρονες με την έκδοση κριτικές στάθηκαν στην αδυναμία της αφήγησης να ξεφύγει από το ημερολογιακό και να μεταπηδήσει στο μυθιστορηματικό. Και όμως το βιβλίο διαθέτει πλοκή, δραματικό χρόνο και χαρακτήρες. Σίγουρα δεν πρόκειται για ένα συμβατικό μυθιστόρημα λόγω του ιδιοφυούς παντρέματος μοντέρνων λογοτεχνικών τεχνικών και ποιητικότητας. Η συνεχής εναλλαγή από το πρώτο στο τρίτο πρόσωπο δύναται να δημιουργήσει την αίσθηση της ύπαρξης προσωπικών σημειώσεων που παρεμβάλλονται στην πλοκή. Επίσης, τα πρόσωπα δίνονται με έναν ιδιαίτερο, συχνά απρόσωπο τρόπο με την παρουσία τους να λειτουργεί συχνά συμβολικά.

Μυθιστόρημα σταθμός της ελληνικής γραμματείας, μήτρα από την οποία προήλθαν σημαντικά έργα. Καταλυτικός επίσης ο διάλογος που πραγματοποιείται εντός των σελίδων με την παγκόσμια λογοτεχνία. Μία κατεξοχήν ερωτική ιστορία που όμως καταφέρνει να αποτυπώσει το κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα της περιόδου. Η αδιαμόρφωτη Ελλάδα με την Ακρόπολη που στέκει αγέρωχη να θυμίζει το ένδοξο παρελθόν, ρίχνοντας όμως ταυτόχρονα τη σκιά της βαριά στο παρόν.  Χαρακτηριστικό γνώρισμα της υψηλής λογοτεχνίας αποτελεί, μεταξύ άλλων, η διαχρονικότητα και οι Έξι Νύχτες στην Ακρόπολη παραμένουν ιδιαιτέρως επίκαιρες τόσο κοινωνικοπολιτικά όσο και λογοτεχνικά ( ή καλλιτεχνικά αν προτιμάτε).

"Ένας σπόρος που γυρίζει στον τόπο του, είναι ένας σπόρος που πάει να βλαστήσει' ένας Ρωμιός που γυρίζει στον τόπο του, είναι ένας άνθρωπος που πάει να βλαστημήσει."

Εκδόσεις Ερμής / Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη