Η εφεύρεση του Μορέλ - Adolfo Bioy Casares

Ο ήρωας της νουβέλας του Αργεντινού συγγραφέα Αδόλφο Μπιόυ Κασάρες θα βρει καταφύγιο σε ένα μικρό και ακατοίκητο νησί του Ειρηνικού. Ένας Ιταλός έμπορος χαλιών στην Καλκούτα του μίλησε γι' αυτό και το παρουσίασε ως το μόνο ασφαλές καταφύγιο ενάντια στους διώκτες του. Δεν παρέλειψε όμως να τον προειδοποιήσει για τη νόσο που φημολογείται πως μαστίζει τον τόπο αυτόν. Στο μικρό αυτό νησί, γύρω στο 1922, κάποιοι λευκοί έχτισαν ένα μουσείο, ένα παρεκκλήσι και μια πισίνα και αφού ολοκλήρωσαν την κατασκευή το εγκατέλειψαν. Στο μουσείο βρίσκει για καιρό καταφύγιο. Η ενεργειακή τροφοδοσία του νησιού πραγματοποιείται μέσα από ένα περίπλοκο σύστημα που συνδέεται με τις παλίρροιες. Στο πολυεπίπεδο οίκημα, με τους ατέλειωτους διαδρόμους και το πλήθος από δωμάτια, υπάρχει μια τεράστια βιβλιοθήκη και αρκετές προμήθειες σε τρόφιμα. 

Μια ακαριαία αλλαγή του καιρού θα σηματοδοτήσει μια σειρά από παράξενα συμβάντα. Μουσική θα αρχίσει να ακούγεται και μια ομάδα ανθρώπων θα εμφανιστεί από το πουθενά. Αρχικά, θα τρέξει μακριά από το μουσείο, καθώς όμως οι μέρες περνούν θα επανακτήσει το θάρρος του. Θα ερωτευτεί μία από τις γυναίκες της παρέας, τη Φοστίν. Θα καταβάλει προσπάθειες να την προσεγγίσει, όμως εκείνη δε θα ανταποκριθεί στα καλέσματά του. Οι σελίδες αποτελούν την καταγραφή των παράξενων αυτών γεγονότων σε μια προσπάθεια του συντάκτη να αφήσει πίσω του μια μαρτυρία. Με το πέρας των σελίδων το μυστήριο αποκαλύπτεται....

Η αρχική σύνδεση με τον Ροβινσώνα Κρούσο παραμένει μάλλον σε απλό επίπεδο αναφοράς, ο μοναχικός ήρωας και ο αγώνας του για επιβίωση σε έναν αρχικώς αφιλόξενο τόπο. Καθώς προχωρά η ανάγνωση διακρίνονται οι πιο άμεσες αναφορές στο έργο του Γουέλς και οι επιρροές της αγγλοσαξονικής λογοτεχνίας του φανταστικού. Άλλωστε ο Μορέλ παραπέμπει ευθέως στο έργο του Άγγλου συγγραφέα (και κατά πολλούς πατέρα της επιστημονικής φαντασίας) το Νησί του Δρ.Μορό.

Ο Κασάρες, φίλος και συνεργάτης του Μπόρχες, μαεστρικά χτίζει τον τρόμο καθώς προχωρά στην εξιστόρηση. Υπέροχη χρήση του ευρήματος το οποίο λειτουργεί διττά καθώς δεν προσφέρει απλώς τη λύση του μυστηρίου αλλά κορυφώνει το κυρίαρχο συναίσθημα του τρόμου ιδιαίτερα στο σύγχρονο, με την εποχή της παντοδύναμης εικόνας, αναγνώστη. Η υπαρξιακή αγωνία του αφηγητή κυριεύει αργά και σταθερά τον αναγνώστη σε μία νουβέλα που μπορεί να χαρακτηριστεί, όπως και οι πλειοψηφία των αριστουργημάτων του φανταστικού, τόσο ως θρίλερ όσο και ως ένα προφητικό κείμενο. Μια εικονική δυστοπία. Τα σχόλια του εκδότη του χειρογράφου επιτείνουν την ατμοσφαιρικότητα του κειμένου. Εκτός της προφητείας σχετικά με την κυριαρχία της εικόνας, παρούσα είναι και η οικολογική διάσταση του κειμένου με τις αναφορές στον Άγγλο οικονομολόγο Μάλθους και το έργο του Δοκίμιο για τον Πληθυσμό, στο οποίο γίνεται λόγος για την αναντιστοιχία της αύξησης του πληθυσμού σε σχέση με εκείνη των μέσων διατροφής.

Το 1961, ο Alain Resnais θα σκηνοθετήσει την ταινία Πέρυσι στο Μαρίενμπαντ. Δεν πρόκειται σίγουρα για μια κλασική μεταφορά βιβλίου στη μεγάλη οθόνη αλλά για μια γόνιμη ανάγνωση από μεριάς του Γάλλου σκηνοθέτη της Εφεύρεσης του Μορέλ.



Μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης
Εκδόσεις Πατάκη