Κεντρικός ήρωας -και ταυτόχρονα αφηγητής- στο μυθιστόρημα του Πάουλ Νίτσον είναι ένας Ελβετός συγγραφέας που εγκαταλείπει τη μικρή Βέρνη για να ζήσει στο Παρίσι.
Επιθυμεί να κάνει μια νέα αρχή, να περπατήσει στα βουλεβάρτα, να χαθεί στην πολύβουη παριζιάνικη νύχτα, να ανακαλύψει την πηγή της έμπνευσης και του έρωτα. Μακριά από το παρελθόν, σε ένα περιβάλλον που τον συνδέει με την παιδική του ηλικία όταν και επισκεπτόταν τη θεία του που έμενε εκεί. Στο τελευταίο σπίτι της νεκρής θείας θα βρει καταφύγιο καθώς τα οικονομικά του δεν του επιτρέπουν να κάνει διαφορετικές σκέψεις.
Στα χνάρια του σπουδαίου Ρόμπερτ Βάλζερ βαδίζει ο αφηγητής, ένας παρατηρητής-επισκέπτης που καταγράφει τις σκέψεις του τοποθετώντας τες ανάμεσα σε εικόνες αστικές. Ο ήρωας (ο οποίος φέρει κάποια κοινά στοιχεία με τον συγγραφέα) επιχειρεί τη νέα αρχή, την τόσο ποθητή συχνά. Αφήνει πίσω του τη Βέρνη, αλλά δυστυχώς το παρελθόν τον ακολουθεί. Αδύνατο να αποκοπεί η σκέψη και να σφραγιστεί η πόρτα ενάντια στη νοσταλγία. Καταφεύγει, όπως πάντα, στη γραφή για να μπορέσει να ισορροπήσει, να φιλτράρει, να διατηρήσει αλλά και να αποβάλει. Καταγράφει τη κάθε φαινομενικά ασήμαντη λεπτομέρεια. Παρατηρεί για ώρες το γείτονά του να προσπαθεί να δώσει τροφή στο αγαπημένο του περιστέρι. Γράφει ώστε να μπορέσει να γράψει, απαραίτητο συγγραφικό πάρεργο, μέρος της διαδικασίας διαμόρφωσης των κατάλληλων συνθηκών.
Η μοναξιά αποτελεί συχνά το τίμημα που καλείται να καταβάλει ο εμπρηστής της γέφυρας με το παρελθόν. Η επαναστατική ηδονή της νέας αρχής με όρους απόλυτους και δίχως συμβιβασμούς, είναι δρόμος που εκτός από πέταλα έχει και σημεία αγκαθωτά. Ο αφηγητής δε θέλει να γυρίσει πίσω αλλά αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η απώλεια της ρουτίνας, κύριο χαρακτηριστικό του χτες, κοστίζει. Παρά τις παιδικές αναμνήσεις, ο αφηγητής δεν παύει να βρίσκεται σε μια εντελώς νέα πραγματικότητα αντιμέτωπος με νέες καταστάσεις και μόνο σύμμαχο τον εαυτό του. Μία αφήγηση αυτογνωσίας στη μεγαλούπολη, θέμα που συναντάται συχνά στην παράδοση της γερμανόφωνης λογοτεχνίας.
Το Παρίσι πρωταγωνιστεί. Η ματιά του ξένου. Η ικανότητα του Νίτσον να αναδείξει το φαινομενικά ασήμαντο και να το ντύσει πότε με λάμψη και πότε με μελαγχολία. Πόλη αντιθέσεων. Φως και σκοτάδι. Έρωτας και πορνεία. Πλήθος και μοναξιά. Το Παρίσι, πόλη λογοτεχνική. Καταφύγιο για δεκάδες συγγραφείς στο πέρας των χρόνων. Μερικά από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας γεννήθηκαν εκεί. Ο Νίτσον αναφέρεται, πότε έμμεσα και πότε άμεσα, σε αρκετά βιβλία (και συγγραφείς) που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την Πόλη του Φωτός. Ενδιαφέρουσες επίσης οι εικαστικές αναφορές και παρατηρήσεις.
Ικανότατος τεχνίτης του λόγου ο Νίτσον. Παρά το μακροπερίοδο λόγο, η χρήση των σημείων στίξης είναι ιδανική και προσδίδει ρυθμό, άλλοτε νωχελικό και άλλοτε καταιγιστικό, στην αφήγηση. Τα χρονικά περάσματα είναι τόσο αρμονικά δεμένα που δε διακόπτουν μήτε στο ελάχιστο τον ειρμό. Πλήρης απουσία διαλόγων. Ένας συνεχής μονόλογος μέχρι τέλους. Μοντάζ που δίνει ρυθμό σε ένα υλικό, όπως αυτό του εσωτερικού μονολόγου, τόσο δύσκολο συχνά στην διαχείρισή του. Το τελικό αποτέλεσμα εντυπωσιακό, αμιγώς λογοτεχνικό, αποδεικνύει πως η πρώτη ύλη της έμπνευσης συχνά βρίσκεται εντός και πως η ανάγκη για συγγραφή, εκτός από σωτήρια, είναι ικανή να αποδώσει αρωματικούς καρπούς. Η μετάφραση της Σώτης Τριανταφύλλου καταφέρνει να σταθεί αντάξια του πρωτότυπου παρά τις δυσκολίες που παρουσιάζει ο λόγος και η σύνταξη του Νίτσον.
Ακόμα ένα διαμαντάκι από τη γερμανόφωνη περιοχή της Ελβετίας ήρθε να προστεθεί στη συλλογή. Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα -γνήσιο τέκνο της γερμανικής σχολής- είναι ξεκάθαρη η επιρροή του Βάλζερ αλλά και του Φρις σε κάποια σημεία. Άλλωστε ο Νίτσον, με σπουδές στην ιστορία της τέχνης και διδακτορικό που αφορούσε τον Βαν Γκογκ, αποφάσισε να γίνει συγγραφέας αφού γνώρισε τον Μαξ Φρις στη Ρώμη!
Το βιβλίο το διάβασα μετά από προτροπή της Βιβής από τη Λέσχη Degas.
Μετάφραση Σώτη Τριανταφύλλου
Εκδόσεις Πατάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου