Η Μυστική Γραφή - Sebastian Barry

Η εκατοντάχρονη Ροσίν, τρόφιμος της ψυχιατρικής κλινικής του Ροσκομόν, αποφασίζει να αφηγηθεί τη ζωή της μέχρι τη στιγμή που πέρασε τις πύλες του ιδρύματος, πάνω από μισό αιώνα πριν. Κρύβει τα χειρόγραφα κάτω από το ξύλινο πάτωμα σηκώνοντας με προσοχή μια ελαττωματική σανίδα. Η έτερη αφηγηματική φωνή που παρεμβάλλεται ανήκει στο δόκτορα Γκρεν, διευθυντή της κλινικής. Το ίδρυμα πρόκειται σύντομα να κατεδαφιστεί και οι ασθενείς θα μεταφερθούν σε μια νέα, υπερσύγχρονη μονάδα, με λιγότερες κλίνες. Για το λόγο αυτό ο Γκρεν αναλαμβάνει να αξιολογήσει το σύνολο των ασθενών ώστε να εισηγηθεί ποιοι από τους τρόφιμους μπορούν να λάβουν εξιτήριο. Η Ροσίν απαντά κοφτά στις ερωτήσεις του ψυχιάτρου. Όταν εκείνος φεύγει, μακριά από αδιάκριτα βλέμματα, ξεθάβει τα χαρτιά της και συνεχίζει την εξιστόρηση. Καθώς περνούν οι μέρες, ο Γκρεν συλλαμβάνει τον εαυτό του να δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την περίπτωση της Ροσίν, από το σύνηθες επαγγελματικό.

Ο Μπάρυ επιλέγει τη σύνθεση δύο προσωπικών ημερολογίων και αναδεικνύει δύο κεντρικούς χαρακτήρες, τη Ροσίν και τον Γκρεν, μέσα από την εναλλαγή αφηγητή. Χτίζει σταδιακά την ιστορία των δύο ηρώων φροντίζοντας να τη σηματοδοτεί με γεγονότα που σημάδεψαν την Ιρλανδία κατά τη διάρκεια του τελευταίων εκατό χρόνων. Επιλογή που από τη μία φανερώνει την τεχνική ικανότητα του Μπάρυ ενώ από την άλλη επιτρέπει στο βιβλίο να πατήσει επιτυχώς και στην κατηγορία του ιστορικού μυθιστορήματος. Η Ροσίν είχε την ατυχία να είναι διαρκώς στην πλευρά των χαμένων είτε εξαιτίας του πατέρα της, είτε λόγω των θρησκευτικών της πεποιθήσεων, είτε απλώς γιατί ήταν γυναίκα σε μια ανδροκρατούμενη περίοδο. Ο συγγραφέας αποφεύγει να πάρει θέση, ειδικά στη θρησκευτική διαμάχη καθολικών και προτεσταντών. Δίνει όμως τη δυνατότητα στη Ροσίν να καταγράψει η ίδια την ιστορία της, στην οποία για χρόνια έμεινε αμέτοχη, με τις μόνες σχετικές μαρτυρίες να είναι αλλότριες. Δίπλα στην εξαρχής τραγική φιγούρα της Ροσίν, ο συγγραφέας, σταδιακά φέρνει στο φως και τη ζωή του Γκρεν, αρχικώς αδιάφορη, υπό συνθήκες πολιτικά και ιστορικά ηπιότερες, τελικώς όμως ανίκανη να δραπετεύσει από το ποδοβολητό της Ιστορίας.

 Όμως, η αδιαμφισβήτητη τεχνική αρτιότητα του κειμένου δε στάθηκε αρκετή για να ικανοποιήσει τις αναγνωστικές μου προσδοκίες. Δε βρήκα θύρα, στο αψεγάδιαστο οικοδόμημα του Μπάρυ, για να μπω, απέμεινα έτσι αμήχανος απέξω να το κοιτάζω, να διακρίνω τη λεπτομέρεια στην περιγραφή, τον πλούτο της γλώσσας. Από τα παράθυρα έβλεπα ανθρώπους αδύναμους να περιδιαβαίνουν τον ιρλανδικό χειμώνα, μάταια να προσπαθούν να ορθώσουν παράστημα απέναντι στη σκοτεινή τους μοίρα. Έμαθα αρκετά για την ιρλανδική ιστορία, εκ των οποίων αρκετά γνώριζα και διέκρινα αντιστοιχίες με την ιστορία του τόπου μας. Όμως δεν παρασύρθηκα, δεν ταυτίστηκα. Παραδέχομαι με τη λογική την τραγικότητα της ιστορίας των ηρώων, κυρίως της Ροσίν, αλλά συναισθηματικά δε με άγγιξε. Ένα κορμί τέλειο, στην περιγραφή ποθητό, μα δίχως τη σπίθα που φωτιά ανάβει, άψυχο, χαμένο στην τελειότητά του. 

Ο συγγραφέας φρόντισε να ανεβάσει ρυθμούς καθώς όδευε προς το τέλος, δημιουργώντας έτσι μια κορύφωση συνοδευόμενη από μια ανατροπή - αν και μάλλον αναμενόμενη - που όμως δε στάθηκε ικανή να με εμπλέξει συναισθηματικά. Μια βόλτα στο διαδίκτυο θα αναδείξει τη μοναξιά της γνώμης μου, αφού το μυθιστόρημα του Ιρλανδού συγγραφέα έτυχε - ως επί το πλείστον - διθυραμβικής υποδοχής.




Μετάφραση Αύγουστος Κορτώ
Εκδόσεις Καστανιώτη