Δρόμος μίας κατεύθυνσης ανοίχτηκε εμπρός μου καθώς γύρισα την τελευταία σελίδα του μυθιστορήματος της Ίνγκεμποργκ Μπάχμαν, ο Ιβάν, ο Μαλίνα και Εγώ. Η συγγραφέας, ταυτισμένη στο μυαλό μου, αν και Αυστριακή, με τους γερμανόφωνους Ελβετούς που τόσο αγαπώ, προέταξε το δάχτυλο και σημάδεψε την Αποστολή. Και έτσι έπραξα.
Οι πρώτες κιόλας γραμμές με αναστάτωσαν, η ιστορία έμοιαζε γνώριμη και οικεία, αμφισβήτησα ευθέως τη μνήμη μου, διαβάζεις ξανά και ξανά τα ίδια βιβλία, μονολογούσα, και ας συνέβαινε πρώτη φορά (μάλλον). Κάθε γραμμή που περνούσε, η μορφή της Μπάχμαν αποκτούσε εντονότερα χαρακτηριστικά, διεκδικούσε μερίδιο σε αυτή την αίσθηση επανάληψης. Ήταν πλέον ολοφάνερο και προφανές, υπήρχε άμεση σχέση ανάμεσα στην Αποστολή και την Περίπτωση Φράντσα. Μάταια ξεφύλλισα το βιβλίο, η μαρτυριάρα εισαγωγή απουσίαζε, ούτε επίμετρο υπήρχε, άφησα το βιβλίο και κατέφυγα στο διαδίκτυο, ελπίζοντας να βρω απάντηση, και βρήκα.
Το νήμα έχει ως εξής: ο πρόωρος χαμός της Μπάχμαν αφήνει ανολοκλήρωτη την Υπόθεση Φράντσα, ο Ντύρενματ, δίχως ποτέ να το αποκρύψει, ξεκινά από την ίδια αφετηρία για να διηγηθεί μια - παράλληλη με την κύρια - ιστορία, μετακινεί τη φωτεινή δέσμη για να αναδείξει περιοχές που έστεκαν στο σκοτάδι. Έμπνευση, ένας ελάχιστος φόρος τιμής.
Απομένω έκπληκτος με τη σύμπτωση, το νήμα ήταν ισχυρότερο απ' όσο υπολόγιζα. Μικρή χαρά! Επέστρεψα στο βιβλίο, το έπιασα πάλι από την αρχή, έτσι έπρεπε.
Πλήρης τίτλος ο ακόλουθος:
Η Αποστολή
ή
Ο παρατηρητής που παρατηρούσε
τον παρατηρητή του
Μια νουβέλα 24 προτάσεων
Πρόταση νούμερο ένα (που ικανοποιεί ταυτόχρονα την ανάγκη για παρουσία του εναρκτήριου αποσπάσματος και την αναφορά στην υπόθεση)
Όταν ο Ότο φον Λάμπερτ πληροφορήθηκε απ' την αστυνομία ότι η γυναίκα του Τίνα βρέθηκε κακοποιημένη και νεκρή στη βάση των ερειπίων του Αλ Χακίμ, χωρίς να έχει βρεθεί ο δράστης, τότε ο ψυχίατρος, γνωστός από το βιβλίο του σχετικά με την τρομοκρατία, φρόντισε να μεταφερθεί το πτώμα μ' ένα ελικόπτερο και με το φέρετρο δεμένο με σχοινί κάτω απ' τη μηχανή, ταξίδεψε πάνω απ' τη Μεσόγειο, πέρασε από απέραντες ηλιόλουστες εκτάσεις, μέσα από σύννεφα και χιονοθύελλες, ώσπου, αφού έφθασε πάνω από τον ανοιχτό τάφο, κατέβηκε απαλά ανάμεσα στους τεθλιμμένους, ενώ ο φον Λάμπερτ, παρατηρώντας τη Φ. που κινηματογραφούσε τα δρώμενα, έκλεισε την ομπρέλα του παρ' όλη τη βροχή, περιεργάστηκε για λίγο τη νεαρή γυναίκα και της ζήτησε να τον επισκεφθεί το ίδιο βράδυ με το συνεργείο της, γιατί είχε να της αναθέσει κάποια αποστολή που δεν έπαιρνε καμιά αναβολή.
Αν ο όρος αστυνομική λογοτεχνία περιελάμβανε κατά πλειοψηφία βιβλία στο στυλ και το ύφος εκείνων του Ελβετού, τότε σίγουρα θα δήλωνα μέγας θαυμαστής του είδους, όμως κάτι τέτοιο δε συμβαίνει και έτσι όταν κάποιος με ρωτά τι βιβλία διαβάζω, απαντώ συνήθως με μια σίγουρη άρνηση για να αποφύγω μια αβέβαιη και κάπως θολή εξήγηση. Για τον Ντύρενματ, η υπόθεση αποτελεί την αφορμή, το σώμα στο οποίο θα εμφυσήσει ψυχή, που πιθανώς θα περιορίσει γόνιμα τη σκέψη. Είναι τα κενά που πραγματικά τον έλκουν, οι τρύπες στο σώμα που πρέπει να συμπληρωθούν, εκεί συναντά την πρόκληση, ανάμεσα στις γραμμές.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τη συνθήκη που διέπει τη νουβέλα, κάθε κεφάλαιο να αποτελείται από μία περίοδο, ένα γράμμα κεφαλαίο και μια κάτω τελεία, αλλαγή κεφαλαίου. Πρόκληση, όχι μόνο για τον δημιουργό, μα και - κυρίως - για τον αναγνώστη, να ακολουθήσει την πτώση αυτή, δίχως τις τελείες να ανακόπτουν, τα λοιπά σημεία στίξης να παίρνουν ρεβάνς για τη χρόνια αδιαφορία, η ανάσα να προσαρμόζεται ενώ η διάσπαση προσοχής σε επαναφέρει στην αρχή, ξανά και ξανά.
Η παρατήρηση, το ζεύγος παρατηρητής και παρατηρούμενος. Η διπλή και ταυτόχρονη επιθυμία να είμαστε υποκείμενο και αντικείμενο παρατήρησης, ακόμα και την ίδια στιγμή. Φιλοσοφική προσέγγιση στο κατώφλι μιας νέας εποχής, οι δορυφόροι σε τροχιά γύρω από τη γη, επαναπροσδιορίζουν τους όρους, ένα σύστημα αντικατοπτρισμών δημιουργείται, σύνθετο και συχνά σκοτεινό, χρόνια πριν εφευρεθούν τα κοινωνικά δίκτυα.
Και οι χίμαιρες, που συχνά εν αγνοία μας βρισκόμαστε να κυνηγάμε, δίχως να είναι δικές μας, τάση για οικειοποίηση και μια ηλίθια δικαιολογία, Εγώ τηρώ τις υποσχέσεις μου.
υ.γ Και άνευ νήματος, η κατάσταση απαιτούσε επιστροφή στον Ντύρενματ, είχε περάσει καιρός από την τελευταία φορά, η προσδοκία ικανοποιήθηκε, η αποστολή κρίνεται επιτυχής.
Μετάφραση Μαρία Σωτηράκου
Εκδόσεις Ροές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου