Η θεραπεία του ενός

Συχνά, η μετάβαση στο επόμενο μυθιστόρημα απαιτεί προηγουμένως μια ανάγνωση εκτόνωσης, ένα καθάρισμα του νου. Το τελευταίο διάστημα, οι ιστορίες του Όλιβερ Σακς, που περιλαμβάνονται στην έκδοση με τίτλο: Ένας ανθρωπολόγος στον Άρη, λειτουργούν υπέροχα, τόσο ως παύση, όσο όμως και ως ανεξάρτητο ανάγνωσμα.

Ο Σακς, νευρολόγος στο επάγγελμα, γράφει γι' αυτό που ξέρει καλά, ή μάλλον ορθότερα, όπως θα διευκρίνιζε και ο ίδιος πιστεύω, για εκείνο που προσπαθεί να γνωρίσει λίγο καλύτερα, τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ασθενείς με ιδιαιτερότητες νευρολογικής φύσεως, είτε εκ γενετής, είτε έπειτα από κάποιο ατύχημα, προσφέρουν στον επιστήμονα πρόσφορο έδαφος ώστε να επιχειρήσει θεραπεύοντας/μελετώντας το συγκεκριμένο να εξηγήσει το γενικό, από την εξαίρεση να δημιουργήσει τον κανόνα.

Οι ιστορίες αυτές, κινούνται σε μια ασαφή κατηγορία ανάμεσα στη λογοτεχνία και την ιατρική. Από τη μία, ο μύθος είναι απαραίτητος για τη διασφάλιση του απόρρητου των ασθενών, αλλά και την εμφύσηση ψυχής σε έναν ξύλινο επιστημονικό λόγο. Από την άλλη, η απουσία επιστημονικού υπόβαθρου, θα αναδείκνυε το έλλειμμα στη γραφή και θα υποβίβαζε τα περιστατικά από πραγματικά σε αληθοφανή με πλούσια δόση φαντασίας από μεριάς δημιουργού.

Αναγνώσματα, όπως αυτό, με συγκινούν βαθιά. Αντίστοιχη περίπτωση με εκείνη του Σακς, θεωρώ τα βιβλία του ψυχαναλυτή Ίρβιν Γιάλομ. Το μυθιστόρημά του: Όταν έκλαψε ο Νίτσε, είναι εκείνο το οποίο, περισσότερο από κάθε άλλο, με ανάγκασε να διαβάζω συνεχώς και αδιαλείπτως, να ξυπνάω μέσα από τον πιο βαθύ ύπνο και να αναλογίζομαι: μπορώ να διαβάσω λίγο ακόμα.

Τις προάλλες, ξαφνικά, όπως συνήθως γίνεται δηλαδή, συνειδητοποίησα τι είναι εκείνο που με συγκινεί σε αυτή τη λογοτεχνία: η εξατομικευμένη θεραπεία.  

Αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό στη θεματική δομή της κάθε ιστορίας. Ο ασθενής προσέρχεται με το αίτημά του στον εξειδικευμένο και αναγνωρισμένο επιστήμονα, εκείνος με τη σειρά του διαθέτει όλο τον χρόνο και την προσοχή του στο "πρόβλημα" και στην αναζήτηση της θεραπείας· σκηνικό εξωραϊσμένο σίγουρα διαμέσου των λογοτεχνικών και αυτάρεσκων φίλτρων του συγγραφέα μα αρκούντως ικανό να γοητεύσει τον αναγνώστη (και στη δική μου περίπτωση να τον συγκινήσει).

Η καταφυγή στην αυθεντία, μια διαφορετικού είδους θρησκευτική κατήχηση και εξομολόγηση. Η ιδιαιτερότητα εκείνη που εξοστρακίζει τον "ασθενή" από το κοινωνικό περίγυρο, που αδυνατεί να τον κατανοήσει, αποτελεί τον συνδετικό κρίκο με τον θεραπευτή, με τον οποίο δεν υπάρχει κανενός είδους πρότερη συναισθηματική σχέση. Η σχέση αυτή, γεμάτη κατανόηση και υπομονή, απαλλαγμένη από στερεότυπα και με διάθεση υποστηρικτική, θα ταίριαζε ίσως περισσότερο να χαρακτηριστεί ως φιλική ή ερωτική, παρά ως μια απλή σχέση ανάμεσα στον ασθενή και το γιατρό. Και είναι, θεωρώντας την ασθένεια ως κάτι συμβολικό, η ανθρώπινη επαφή, εκείνο που βαθύτερα συγκινεί· η διάθεση του άλλου να αφιερώσει χρόνο ως ακροατής, η πρόθεση να σκύψει πάνω από το προσκομισθέν αίτημα, να το εξετάσει με προσοχή, θεωρώντας το εκ των προτέρων ιδιαίτερο και σημαντικό, να επιχειρήσει την ταύτιση και τελικώς την αναζήτηση μιας εξήγησης/λύσης· αφού ήδη το αίσθημα μοναξιάς έχει εξασθενίσει.