Ο καθένας με τον νόμο του - Leonardo Sciascia

Το γράμμα έφτασε με το απογευματινό ταχυδρομείο. Ο ταχυδρόμος ακούμπησε πρώτα στον πάγκο όλο το μάτσο της αλληλογραφίας, όπως το συνήθιζε, μετά, με προσοχή, θαρρείς και φοβόταν μην είχε βόμβα κι έσκαζε το γράμμα: κίτρινος φάκελος, διεύθυνση με γράμματα τυπωμένα σ' ένα λευκό παραλληλόγραμμο, κολλημένο στο φάκελο.
- Αυτό το γράμμα δε μ' αρέσει, είπε.

Ο φαρμακοποιός άνοιξε το παράξενο αυτό γράμμα και έκπληκτος διάβασε το περιεχόμενό του στον ταχυδρόμο, που περίεργος για το περιεχόμενο, παρέμεινε στη θέση του.

Τούτο το γράμμα είναι η καταδίκη σου σε θάνατο! Για εκείνο που έκανες θα πεθάνεις!

Δεν δίνει σημασία, πιστεύει πως πρόκειται για φάρσα και εξιστορεί το περιστατικό στους επόμενους πελάτες. Ύστερα από κάποιες μέρες ανακαλύπτεται στο ύπαιθρο το πτώμα του φαρμακοποιού δίπλα σε εκείνο του γιατρού. Οι δυο τους είχαν πάει, όπως συνήθιζαν, για κυνήγι. Η έρευνα της αστυνομίας, αναπόφευκτα, περιστρέφεται γύρω από το μυστηριώδες εκείνο γράμμα, που, από τη μια στιγμή στην άλλη, αποκτά βαρύνουσα σημασία. Στις έρευνες, από προσωπικό ενδιαφέρον και εξαιτίας της σχέσης του με τον φαρμακοποιό, συμμετέχει και ο δάσκαλος του χωριού.

Το μυθιστόρημα του Σικελού συγγραφέα Λεονάρντο Σάσια, Ο καθένας με τον νόμο του, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αστυνομικής λογοτεχνίας, στο οποίο η εξιχνίαση του εγκλήματος αποτελεί την αφορμή για μια κοινωνικοπολιτική απεικόνιση της εποχής και του τόπου εκ μέρους του συγγραφέα. Μέσα από την εξέλιξη της έρευνας στη μικρή αυτή πόλη σκιαγραφούνται από τη μία οι αρχετυπικοί χαρακτήρες, όπως ο γιατρός, ο φαρμακοποιός, ο δάσκαλος, ο αστυνομικός διευθυντής, ο δικαστής, ο πολιτικός,  και από την άλλη η καθημερινότητα, οι προκαταλήψεις, οι σχέσεις των τάξεων και των φύλων. Οι ιδιαιτερότητες του ιταλικού νότου, η διαφθορά της εξουσίας, η μαφία και ο ρόλος της, η επικράτηση του ισχυρού και του νόμου της σιωπής. Η θέση της γυναίκας, η δύναμη της εκκλησίας, η βαρύτητα της οικογένειας, η καταπιεσμένη σεξουαλικότητα, η ανεργία και το δυσοίωνο μέλλον του τόπου. Ο Σάσια συνθέτει, σε ένα παλαιάς κοπής αστυνομικό μυθιστόρημα, το μωσαϊκό του τόπου, που γεννήθηκε και μεγάλωσε, φροντίζοντας ταυτόχρονα να διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη για την τελική έκβαση της έρευνας και την αποκάλυψη του δολοφόνου.

Η έκδοση συνοδεύεται από ένα πολύ ενδιαφέρον επίμετρο, το οποίο περιλαμβάνει μια συνέντευξη του συγγραφέα στην εφημερίδα του Μιλάνο, L' Unita, και η οποία φανερώνει, πως για τον ιταλικό νότο, ίσως και όχι μόνο, λίγα πράγματα έχουν αλλάξει από το 1963.

- Τι θα ψηφίσετε;
-Θέλω να σας εξομολογηθώ κάτι: μερικές φορές στέκω κι εγώ αμήχανος εν όψει των εκλογών, κι όχι γιατί δεν ξέρω τι θα ψηφίσω -αντίθετα, σπεύδω να το πω αμέσως: θα ψηφίσω το κομμουνιστικό κόμμα-, μα γιατί έχω ορισμένες επιφυλάξεις που χαρακτηρίζουν, άλλωστε, τη λειτουργία μου σαν συγγραφέα μα και σαν πολίτη. Όταν σκέφτομαι την πολεμική που ασκήθηκε στη Σοβιετική Ένωση εναντίον συγγραφέων κι εναντίον συγκεκριμένων βιβλίων, αλλά και μερικές θέσεις που πήρε το Κ.Κ.Ι. για τη Σικελία, τότε, πράγματι, στέκω κάπως αμήχανος. Μα όταν σκεφτώ μετά τα άλματα που έκανε σ' όλο τον κόσμο ο σοσιαλισμός, τη συνεπή μάχη για την ειρήνη, κι ακόμα τη δική μας κατάσταση εδώ στη Σικελία όπου χιλιάδες νέοι βυθισμένοι στην πιο φριχτή φτώχεια και μιζέρια, μην έχοντας στον ήλιο μοίρα, παίρνουν των ομματίων τους για να πάνε στα ξένα, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν επαρκείς λόγοι για να ψηφίσω το κόμμα. Αλλού, σε περιοχές περισσότερο αναπτυγμένες κινδυνεύει κανείς να χάσει την αίσθηση της πραγματικότητας αν μιλήσει έτσι όπως μιλάω εγώ, τώρα. Λόγου χάρη στο Μιλάνο. Εκεί μπορεί να υπάρχουν μερικοί που πιστεύουν ακόμα στα θαύματα. Όμως στα χωριά της Σικελίας δεν υπάρχει πια κανείς που να πιστεύει σ' αυτά.

Μετάφραση Θανάση Μετσιμενίδη
Εκδόσεις Σ.Ι.Ζαχαρόπουλος