Φθινόπωρο (2008)

[Τις Πέμπτες τα βράδια, επιστρέφοντας σπίτι απ' τη δουλειά, κοντοστέκομαι συνήθως έξω από το Τιτάνια, στην αρχή της Θεμιστοκλέους, και τσεκάρω τη νέα τριάδα ταινιών. Με εξιτάρει η ιδέα των μίνι αφιερωμάτων, η δυνατότητα να δεις στη μεγάλη οθόνη κάποια παλιότερη ταινία, ίδιον των θερινών σινεμά συνήθως. Την ταινία του Alper δεν την γνώριζα, το ομολογώ.]

Δηλαδή, έχασες δέκα χρόνια από τη ζωή σου στη φυλακή για χάρη του σοσιαλισμού; τον ρωτάει εκείνη. Κάπως γλυκόπικρα, στεκόμενη θαρρείς κάπου ανάμεσα στο θαυμασμό και την ειρωνεία, την αδυναμία και την έλλειψη κατανόησης, όλα αυτά μαζί, ταυτόχρονα, σε μια ερώτηση και ένα βλέμμα, ξαπλωμένη στο κρεβάτι δίπλα του. Ο Γιουσούφ, πρώην πολιτικός κρατούμενος σε φυλακές υψίστης ασφαλείας έξω από την Κωνσταντινούπολη, δε μιλά πολύ. Με προίκα δυο πνεύμονες κατεστραμμένους, απόρροια μιας παρατεταμένης απεργίας πείνας, μετά την αποφυλάκιση πήρε το δρόμο της επιστροφής στη γενέθλια γη.

Χωριό μικρό, στο βορειοανατολικό άκρο της χώρας, σχεδόν πάνω στα σύνορα με τη Γεωργία, εκεί που οι ορεινοί όγκοι ξεκινούν από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας για να συναντήσουν τον ουρανό. Η ανάπτυξη βρίσκεται στον τουρισμό και επομένως μακριά από τους δυσπρόσιτους εκείνους δρόμους που περνούν μέσα από κατάφυτες εκτάσεις δασών, γλείφοντας το χείλος γκρεμών για να χαρίσουν όμως τελικώς στον επίμονο ταξιδιώτη την καθαρότητα του χιονιού. Εκεί τον περιμένει η μητέρα του.

Αρχικά, τα πλάνα αρχείου -με τον έντονο κόκκο στην εικόνα και την ένταση του ήχου- από αναταραχές στη φυλακή, δίνουν μια έντονη ρεαλιστική απόχρωση, ενώ οι πρώτες μέρες της επανόδου του Γιουσούφ στο χωριό κεντούν εικόνες νατουραλισμού στον αρχικό καμβά που παρουσιάζει ο σκηνοθέτης· στοιχεία που μου έφεραν στο νου το Βασιλιά του Νίκου Γραμματικού. Στην πορεία της ταινίας όμως, μαεστρικά και ήσυχα, ο σκηνοθέτης αρχίζει να αναμειγνύει στα παραπάνω συστατικά, ήπιες δόσεις συμβολισμού και ρομαντισμού. Ο ρεαλισμός επανέρχεται μειούμενος, η ζωή στο χωριό εξισορροπείται με εκείνη στην πόλη, η μοναξιά με τον έρωτα, το βουνό με τη θάλασσα. Σκηνοθετικό ντεμπούτο αξιώσεων, με αναφορές στο παγκόσμιο σινεμά, δίχως αχρείαστες και ενοχλητικές ποιητικούρες και μελοδραματισμούς, δράμα βουβό και όχι συναισθηματικά εξαναγκαστικό. Φωτογραφία στην υπηρεσία του τοπίου, όχι στυλιζαρισμένη και επομένως λιγότερο εντυπωσιακή ως καρέ, μα στη συνολική αποτίμηση ουσιαστική και λειτουργική· τα κάδρα στον προβλήτα, εικόνες ανατριχιαστικής ομορφιάς, από την απέναντι πλευρά του Αιγαίου.

υ.γ. Έξι άνθρωποι βρεθήκαμε στην προβολή. Η διατήρηση χώρων όπως το Τιτάνια είναι και δική μας ευθύνη. Βγαίνοντας από την αίθουσα, οχτώ παρά, είχε ακόμα φως!