Δρόμος αντοχής - Jean Echenoz

Και δεν ξέρεις ποτέ, πού και πώς θα βρεθεί το νήμα εκείνο που θα σε οδηγήσει σε έναν ακόμα υπέροχο τόπο, βιβλίο στην προκειμένη, και αυτό δεν είναι μόνο μαγεία, αλλά και επιβεβαίωση πως το χάσιμο χρόνου είναι μια φράση που χρησιμοποιείται μάλλον καθ' υπερβολή, ενώ μια φωνή ακούγεται από το βάθος: παράτα το· εσύ συνεχίζεις μέχρι το τέλος.

Κάπως έτσι, μάλλον τυχαία ή απρόβλεπτα, βρέθηκα να διαβάζω για πρώτη φορά Echenoz, δημιουργό που ο μεταφραστής του στα ελληνικά, Αχιλλέας Κυριακίδης, δεν χάνει ευκαιρία να εκθειάζει· και όμως, δεν ήταν αυτό το καθοριστικό νήμα, αν και θα ήταν ίσως πιο λογικό, αν και τελικά φαίνεται πως η λογική ελάχιστα καθορίζει την αναγνωστική μας διαδρομή, αλλά εξαιτίας του βιβλίου που προηγήθηκε, με τον τίτλο Born to run, βιβλίο σχετικό με το τρέξιμο, ενδιαφέρον αλλά ως εκεί μάλλον, ικανό όμως να ανοίξει μια πόρτα γνωριμίας με έναν δρομέα που λόγω ηλικίας αγνοούσα, τον Τσέχο Εμίλ Ζάτοπεκ, ως αναφορά, όχι μεγαλύτερη μιας παραγράφου, σε κάποιον που έμοιαζε να τα κάνει όλα λάθος, ως προς την τεχνική και την προπόνηση, και όμως βρέθηκε κάτοχος παγκοσμίων ρεκόρ σε όλες τις αποστάσεις. Τότε ο μηχανισμός της μνήμης ενεργοποιήθηκε και τα κομμάτια ενώθηκαν: Ζάτοπεκ, Εσνόζ, Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Πόλις: Δρόμος αντοχής. Με λίγη τύχη βρήκα εύκολα το βιβλίο, που φοβόμουν μήπως είναι εξαντλημένο.

Μέχρι τώρα δεν είχα διαβάσει Εσνόζ ακριβώς για τον λόγο που τελικά διάβασα Εσνόζ, εξαιτίας της μυθιστορηματικής βιογραφίας που αποτελεί τη θεματική των βιβλίων του, λογοτεχνικό είδος το οποίο δεν είναι το αγαπημένο μου, κάτι που προφανώς έχει να κάνει και με τα βιογραφούμενα πρόσωπα, συνθήκη που ανατράπηκε λόγω του ενδιαφέροντος που μου προκάλεσε ακαριαία η ελάχιστη αναφορά στον Εμίλ Ζάτοπεκ.

Τα σπορ πάντως, γενικώς τα απεχθάνεται. Μέχρι σημείου να εκφραστεί σχεδόν περιφρονητικά για τ' αδέλφια και τους φίλους του που περνάνε τον ελεύθερο χρόνο τους χτυπώντας ηλίθια μια μπάλα. Όταν, καμιά φορά, τον αναγκάζουν να παίξει, συμμετέχει με το σώμα απρόθυμο, είναι αδέξιος, δε σκαμπάζει γρυ απ' τους κανόνες. Κάνει μεν ό,τι μπορεί για να δείξει ότι ενδιαφέρεται, μα κοιτάζει αλλού, προσπαθώντας πονηρά ν' αποφύγει τη μπάλα, που την τροχιά της δεν την καταλαβαίνει ποτέ.   

Την πρώτη φορά που θα συμμετάσχει σε αγώνα δρόμου θα το κάνει από υποχρέωση, παρότι προσπάθησε να βρει κάθε πιθανή δικαιολογία για να τον αποφύγει. Τότε κάτι ξύπνησε μέσα του. Είναι η εποχή που οι Γερμανοί έχουν καταλάβει τη Τσεχοσλοβακία και ο αθλητισμός είναι μια διέξοδος για να κρατηθεί υψηλά το εθνικό φρόνημα. Ο Ζάτοπεκ αρχίζει να κερδίζει αγώνες παρά το ιδιαίτερό του στυλ στο τρέξιμο. Ένας δρομέας γεννήθηκε. Η καριέρα του ως δρομέα, η φήμη του που υψώθηκε σιγά σιγά, ακολουθεί τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα του, κάθε εξουσία θα επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει τον Ζάτοπεκ, θα του επιβληθεί επιλεκτική έξοδος από τη χώρα για συμμετοχή σε αγώνες, θα απομονωθεί από τους δυτικούς δημοσιογράφους, ενώ εκείνος θα σπάει το ένα ρεκόρ πίσω απ' το άλλο, θα γίνεται θρύλος ακόμα και όταν δεν θα κερδίζει πια σε όλους τους αγώνες, ακόμα και όταν θα μοιάζει πως έχει αποσυρθεί, εκείνος θα επιστρέφει για ακόμα μία εντυπωσιακή κούρσα, χωρίς πρακτικά να έχει αλλάξει κάτι στο στυλ τρεξίματός του,το οποίο τεχνικά είναι λάθος, ούτε να έχει κάπως εξελίξει τον τρόπο του να προπονείται, που συνέχισε, μέχρι τέλους, να στηρίζεται περισσότερο στο ένστικτο και στην ανάγκη του να τρέχει.

Βιβλίο που διαβάζεται απνευστί. Η ιστορία ενός ανθρώπου με ένα τεράστιο πάθος, με μία εμμονή, αυτό, και όχι το τρέξιμο ως τρέξιμο, είναι που χαρακτηρίζει το βιβλίο αυτό, αυτή η αξέχαστη μορφή του Εμίλ Ζάτοπεκ.


Μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης
Εκδόσεις Πόλις