Η ομολογία ενός δολοφόνου - Joseph Roth

Διέπει τη συγγραφή, όπως και τις άλλες τέχνες άλλωστε, ένα νήμα μέσα στο χρόνο. Ο δημιουργός πριν βρει τη δική του φωνή έχει περάσει συνήθως από μια περίοδο μαθητείας, σημάδια της οποίας εμφανίζονται μετέπειτα στο έργο του. Δεν είναι η πρωτοτυπία πανάκεια να κρύβει τις ατέλειες, μήτε το χαρακτηριστικό εκείνο το ποθητό όπως διάφοροι ,για τους δικούς τους λόγους, ισχυρίζονται σε κάθε ευκαιρία.

Όποιος έχει διαβάσει κλασική ρωσική λογοτεχνία δε θα δυσκολευτεί να κατανοήσει το γιατί ο Ροτ με την γερμανική παιδεία (αν και γεννημένος στη Σοβιετική Ένωση από Εβραίους γονείς) επιλέγει τη ρωσική αναφορά στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα. Σε ποια άλλη σχολή άραγε η ανατομία της ανθρώπινης ψυχής έφτασε πιο βαθιά, στην ανομολόγητη άβυσσο της ανθρώπινης ύπαρξης; Ο Ντοστογιέφσκι ,ο Αντρέγιεφ και άλλοι Ρώσοι συγγραφείς έπιασαν το νήμα εκεί που το άφησαν οι Έλληνες δραματουργοί και κατέβηκαν βήμα το βήμα στα σκοτεινά μονοπάτια της ύπαρξης, για να ανοίξουν το δρόμο, όχι μόνο στους μετέπειτα δημιουργούς αλλά και στην επιστήμη της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής.

Πώς φτάνει στο σημείο της δολοφονίας ένας άνθρωπος; Ποιες είναι οι αιτίες, κρυμμένες συχνά στη σκιά, που οπλίζουν το χέρι; Αυτό είναι το θέμα το οποίο απασχολεί το συγγραφέα, ο οποίος μας μεταφέρει την ιστορία όπως την διηγήθηκε ο ίδιος ο κατά προσωπική ομολογία δολοφόνος Σεμιόν Γκολούμπτσικ κάποιο βράδυ σε ένα ρωσικό ταβερνείο στο Παρίσι. Ο συγγραφέας δεν επεμβαίνει, δε σχολιάζει, δεν κρίνει, αλλά αφήνει τον ήρωα να διηγηθεί την προσωπική του ιστορία.

Χρόνια μετά, έχει ενδιαφέρον να ακούσει κάποιος τον ένοχο, τον οποίο η προσωπική του καταδίκη βαραίνει περισσότερο από οποιαδήποτε αλλότρια ποινή. Συγκλονιστική η εξιστόρηση, γεμάτες ένταση οι παύσεις, λυτρωτικό το πρώτο φως του πρωινού. Η ιστορία ως ιστορία λειτουργεί υποστηρικτικά κατά την ανατομία, ως παραβολή για το Κακό, τις Ερινύες και την Κάθαρση.

Είναι το τρίτο έργο του συγγραφέα που διαβάζω, προηγήθηκαν Ο θρύλος του άγιου πότη και Η κρύπτη των Καπουτσίνων. Όμως, παρότι τα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά σχεδόν όλα του τα έργα (κάτι στο οποίο συνέβαλε και το πέρας των πνευματικών δικαιωμάτων λόγω της συμπλήρωσης 70 χρόνων από το θάνατο του συγγραφέα) ακόμα εμφανίζεται ως εξαντλημένο από τον εκδοτικό οίκο Η φυγή χωρίς τέλος, έργο το οποίο εδώ και καιρό, χωρίς επιτυχία, αναζητώ.

Ο Γιόζεφ Ροτ γεννήθηκε το 1894 στην Ανατολική Γαλικία. Σπούδασε φιλοσοφία και γερμανική φιλολογία στο Λέμπεργκ και στη Βιέννη. Μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία μεταναστεύει οριστικά στο Παρίσι όπου και πεθαίνει το 1939. Υπήρξε στενός φίλος του έτερου μεγάλου γερμανόφωνου συγγραφέα, Στέφαν Τσβάιχ.

Εκδόσεις Άγρα.

Μετάφραση Μαρία Αγγελίδου.