Η μοναδική οικογένεια - Λευτέρης Καλοσπύρος

σ' ένα σύμπαν και μια εποχή που διαστέλλονται διαρκώς μέχρι την τελική αυτοκαταστροφή τους το ιδανικό μυθιστόρημα θα πρέπει να αποτελείται από ιστορίες-μέσα-στις-ιστορίες που με τον καιρό θα αντικαταστήσουν τις μεταφορές και τις παρομοιώσεις που έχουν ξεμείνει από το μυθιστόρημα του 19ου και του 20ού αιώνα

Και ίσως όχι μόνο από ιστορίες μέσα στις στορίες αλλά και από λογοτεχνικά είδη μέσα σε λογοτεχνικά είδη, αυτό θα συμπλήρωνα εγώ στη μέσω κινητού σταλμένη σημείωση του αφηγητή προς τον εαυτό του, σημείωση που αποτελεί, μεταξύ άλλων, τη διακήρυξη του συγγραφέα σχετικά με το μυθιστόρημα ως λογοτεχνικός είδος. Η μεγάλη αφήγηση, όχι κατ' ανάγκη σε μέγεθος, αλλά σε πλουραλισμό μέσων. Περίτεχνο μωσαϊκό ή ανόητο συνονθύλευμα, αυτό μένει να φανεί.

Ομολογία: το βιβλίο του Λευτέρη Καλοσπύρου υπήρχε σχεδόν από την πρώτη μέρα κυκλοφορίας του στη βιβλιοθήκη με τα προς ανάγνωση, αριστερά και κάτω όπως κοιτάει κανείς το έπιπλο. Ακολούθησε το βραβείο, πριν και μετά απ' αυτό διάφορες γνώμες διχαστικές, αποθέωση και σκεπτικισμός, κατηγορίες για ελιτισμό και δηθενιά. Εγώ φοβόμουν πως θα ήταν στυφό και υπερβολικά τεχνικό. Κάποια στιγμή -δεν θυμάμαι πώς- βρέθηκε στο κομοδίνο. Αμαρτία δεν έχω.

Πόσα χρόνια πέρασαν; Σχεδόν τρία. Προηγήθηκε η συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Κεχαγιά, Τελευταία προειδοποίηση. Τα κοινά αρνητικά σχόλια για τα δύο βιβλία δημιούργησαν εντός μου ένα δεσμό, ένα νήμα που ένωσε αυτά τα δύο βιβλία. Σχόλια αρνητικά τα οποία, στα διηγήματα που προηγήθηκαν, δεν με βρήκαν σύμφωνο, αν και ίσως μπορώ να καταλάβω το σκεπτικό τους. Έτσι, ένιωσα ότι έφτασε η στιγμή, άλλωστε αρκούσε να απλώσω το χέρι μου.

Η μοναδική οικογένεια που δεν έπαιξε ποτέ στο χρηματιστήριο, σε μία χώρα που όλοι έπαιξαν στο χρηματιστήριο και μάλιστα με πληροφορίες εμπιστευτικές, η μοναδική οικογένεια που μένει σε ένα σπιρτόκουτο με την ψυχή στο στόμα. Οικογένεια τόσο μοναδική και τόσο επαναλαμβανόμενη, που αξίζει να της γραφτεί ένα μυθιστόρημα, ένα θεατρικό, κάποια διηγήματα, να κρατηθούν οι απαραίτητες σκέψεις-σημειώσεις, και όλα αυτά να γίνουν ένα, μήπως και έτσι αποτυπωθεί τελικά η μοναδικότητα της οικογένειας εν γένει. Η μοναδική οικογένεια, στην οποία όλοι έχουν σπουδάσει αρχιτεκτονική και όλοι είναι συγγραφείς -επίδοξοι ή καταξιωμένοι. Τα προσχήματα τηρούνται και τα ονόματα, τα φύλα και οι ιδιότητες αλλάζουν περνώντας στη μυθοπλασία, τα προσχήματα είναι κάτι σημαντικό για μια οικογένεια, πόσο μάλλον για τη μοναδική οικογένεια.

Ο Καλοσπύρος έχει μια θαυμαστή αφηγηματική ικανότητα, μια άνεση γλωσσικής αποτύπωσης της πλούσιας φαντασίας του. Έχει επίσης, όσο παράξενο και αν συνεχίζει να μου φαίνεται, πλήρη εικόνα του τελικού αποτελέσματος, γεγονός το οποίο τον βοηθάει να παραδώσει ένα έργο που ρέει και διαβάζεται απρόσκοπτα. Καταφέρνει να εντάξει όλα τα στοιχεία του μεταμοντερνισμού ομαλά, δίχως να πετάει έξω στιγμή τον αναγνώστη και να τον αναγκάζει να καταφύγει στη θεωρία της λογοτεχνίας μήπως και ξαναβρεί τον μίτο της αφήγησης. Και στέκομαι σε αυτό το σημείο, γιατί ακριβώς αυτό αποτελούσε την ένστασή μου πριν διαβάσω το βιβλίο, και τώρα οφείλω α) να το παραδεχτώ και β) να αποδώσω τα εύσημα στον συγγραφέα.

Σκεφτόμουν, σχετικά με αυτά τα δύο βιβλία, του Κεχαγιά και του Καλοσπύρου, πόσο σημαντικό είναι που εκδόθηκαν, γιατί αντίστοιχη ξενόγλωσση λογοτεχνία μεταφράζεται και εκδίδεται, αλλά υπάρχει η ανάγκη να δημιουργηθεί και ένα ρεύμα εντός των γλωσσικών συνόρων. Δεν είναι μόνο αυτά τα δύο βιβλία βέβαια, απλώς η χρονική συγκυρία της ανάγνωσης με κάνει να αναφερθώ σε αυτά.

Περίτεχνο μωσαϊκό.


Εκδόσεις Πόλις