Το μηνολόγιο ενός απόντος - Σταύρος Κρητιώτης

Ήμουν κατασκευασμένος να δρω από αντίδραση. Συγγραφέας έγινα επειδή ήμουν ατάλαντος, ο χειρότερος στην έκθεση, στη γραμματική και την ορθογραφία. Ένα μηδενικό στα αρχαία, με αποστροφή για τους άξιους σύγχρονους και θαυμασμό για τους μέτριους αλλά ιδιωματικούς. Ακόμη και ως αναγνώστης υπήρξα κακός. Μετά από δύο-τρεις αράδες το μυαλό μου σκορπούσε και τα μάτια σάρωναν τυφλά τις λέξεις. Όλα τα βιβλία που έχω διαβάσει μοιάζουν κατακαίνουργια, ανέγγιχτα από ανθρώπινο χέρι, λες κι ο ιδιοκτήτης τους ήθελε να μείνει κρυφή η διέλευσή του μέσα από τις σελίδες. Κι όπως δεν άφηνα ίχνη στα βιβλία που διάβαζα, υπέγραφα με ψευδώνυμο εκείνα που έγραφα.

2015005 1438701 302950 605853 6669518 25644 5865763 5859375

Όπως και να το κάνουμε, δεν αρχίζει κανείς ένα βιβλίο μ' ένα κρυπτογράφημα! Το μυθιστόρημά μου γεννήθηκε από μια σπερματική ιδέα που ήταν σχεδόν μόνο μια εικόνα: αυτή με συνεπήρε και μου προκάλεσε την επιθυμία να προχωρήσω. Εκείνη η εικόνα μου ζήτησε να κατασκευάσω κάτι ακόμα γύρω της. Τα υπόλοιπα δημιουργήθηκαν σιγά σιγά, για να δώσουν νόημα σ' αυτήν την εικόνα, διαβάζοντας, ξαναβλέποντας εικόνες, ξανανοίγοντας ντουλάπια όπου εδώ και χρόνια ήταν στοιβαγμένες οι αποδελτιώσεις μου που δημιουργήθηκαν για άλλους λόγους.

Κάπως εκκεντρική είναι όμως και η πλοκή τού "μυθιστορήματος" αυτού (τα εισαγωγικά είναι τού συγγραφέως, όχι δικά μου). Το βιβλίο είναι γραμμένο σαν ένα Μηνολόγιο. Κάθε θραύσμα -γιατί το βιβλίο αποτελείται από θραύσματα ατάκτως ερριμένα- ταξινομείται κατά χρονολογική σειρά βάσει τής ημερομηνίας που φέρει. Αυτές οι ημερομηνίες άλλοτε έχουν άμεση σχέση με το περιεχόμενο τού αντίστοιχου θραύσματος, κι άλλοτε όχι. Όλα σχεδόν τα θραύσματα απευθύνονται πάντως σ' έναν απόντα, που ποτέ δεν θα μιλήσει ο ίδιος. Αυτός ο απών φαίνεται πως είναι επιστήμονας με φήμη σκληρού και ακραία φιλόδοξου καιροσκόπου, που περιέργως όμως σκορπίζει πού και πού κάποιες αντιφατικές ψηφίδες καλοσύνης γύρω του. Ένας επιστήμονας που θα γράψει ένα μυθιστόρημα, μυθιστόρημα που θα συζητηθεί ευρέως, μια και ο συγγραφέας είναι διάσημος. Αργότερα όμως ένα ανώνυμο γράμμα θα αποκαλύψει πως το μυθιστόρημα αυτό δεν είναι παρά αντιγραφή ενός παλιότερου έργου κάποιου πεθαμένου φίλου τού επιστήμονα, συμφοιτητή του. Το σκάνδαλο για τη λογοκλοπή αυτή θα είναι τεράστιο. Τα πράγματα θα χειροτερέψουν όμως όταν το πανεπιστήμιό του αρχίσει πειθαρχικές διαδικασίες εναντίον του για παραποίηση επιστημονικών δεδομένων. Η επαγγελματική του καταστροφή θα είναι απόλυτη. Τον βρίσκουν νεκρό, μ' ένα περίστροφο στο χέρι. Ο αντιγραφέας, Σταύρος Κρητιώτης, αυτοκτόνησε, θα πουν.

Όμως η αλήθεια είναι πως φρόντισε να είναι η ίδια του η ζωή πιστή αντιγραφή της πλοκής τού βιβλίου εκείνου, του βιβλίου αυτού, στη δεύτερη έκδοσή του, αφού η πρώτη αποσύρθηκε υπό το βάρος των αποκαλύψεων, στις οποίες τελικώς είχε προχωρήσει ο ίδιος ο αυτόχειρας. Ο συγγραφέας λογοκλόπος του εαυτού του; Ομολογουμένως με προβληματίζουν οι λόγοι για τους οποίους ο Κρητιώτης θα κατήγγελλε τον εαυτό του για λογοκλοπή ενός έργου που τελικά είναι απολύτως δικό του πνευματικό δημιούργημα (παρά την ηθελημένη χρήση δεκάδων παραθεμάτων από άλλα κείμενα ως δομικών λίθων για το δικό του κείμενο).

Αυτή η θραυσματική δομή καθιστά εφικτή την παρεμβολή ποικίλων επιπρόσθετων ψηφίδων στο κείμενο. Τα πολλά, και συχνά ετερογενή, παρεμβληθέντα θραύσματα δένουν με το υπόλοιπο υλικό σ' ένα λιτό και αρκετά εξισορροπημένο σύνολο. Κάποτε ίσως υπάρχει μια δυσκολία στη συνομιλία των καταθέσεων των διαφόρων ηρώων με τα παρεμβαλλόμενα τεκμήρια. Οπωσδήποτε όμως, ο όποιος συνδυασμός των διαφόρων ετερόκλιτων στοιχείων είναι πάντα πιστός στη βασική έμμονη ιδέα του Κρητιώτη: την αντιγραφή ως πράξη δημιουργίας.

Ιδέα που ακολούθησε πιστά και ο γοητευμένος αναγνώστης.


Εκδόσεις Πόλις