Όταν όλα καταρρέουν - Nicole Krauss

(Πρωτοδημοσιεύθηκε στο mixtape.gr)

Τα σπονδυλωτά μυθιστορήματα είναι συχνά αποτυχημένες ή, για να είμαι πιο επιεικής, ανολοκλήρωτες απόπειρες μετατροπής, από τη μεριά του δημιουργού, μιας συλλογής διηγημάτων σε μυθιστόρημα. Η Αμερικανή συγγραφέας Νικόλ Κράους υπερπηδά με άνεση το εμπόδιο αυτό.

Ένα γραφείο είναι ο συνδετικός κρίκος των τεσσάρων ιστοριών. Ένα γραφείο βαρύ, με τη σταθερότητα τεσσάρων σημείων στήριξης, με μια άναρχη φαινομενικά διαρρύθμιση συρταριών που όμως για τον εκάστοτε χρήστη αποκτά μια χρησιμότητα μοναδική.

Όλα αρχίζουν με την εισβολή των Ναζί στη Βουδαπέστη και τη λεηλασία που ακολούθησε. Μετά από τόσα χρόνια, ένας αντικέρ, ο Βάιζ, προσπαθεί να ανακτήσει όλα τα έπιπλα με σκοπό να μπορέσει να στήσει ξανά το γραφείο του πατέρα του. Μέσα από την ιδιαίτερη και μαεστρικά δοσμένη αναζήτησή του η συγγραφέας θα μας διηγηθεί τέσσερις ιστορίες γύρω από την απώλεια, τον πόνο, τη σχέση της πνευματικής εργασίας και της κατοχής υλικών αγαθών, τις εμμονές, την άρνηση του παρελθόντος και την ανθρώπινη ανάγκη για κατανόηση.

Είναι αυτό το κουτσό, στο οποίο με χάρη επιδίδεται η συγγραφέας, που τοποθετεί το έργο πέρα από την απλή εξιστόρηση. Όχι μόνο δε μπερδεύει τον αναγνώστη αυτό το μπρος πίσω, αλλά η σταδιακή αποκάλυψη υπνωτίζει και μαγεύει. Επίσης η αβίαστη σύνδεση των τεσσάρων ιστοριών δίνει τη δυνατότητα στο έργο να αναπνεύσει. Όταν στην αρχή αναφερόμουν στα σπονδυλωτά μυθιστορήματα και τις αδυναμίες τους είχα στο πίσω μέρος του μυαλού μου και αντίστοιχες κινηματογραφικές απόπειρες και πιο συγκεκριμένα την περίπτωση του Μεξικανού Ινιάριτου (21 γραμμάρια, Βαβέλ, Amores perros, Biutiful) ο οποίος στη Βαβέλ δεν αποφεύγει την εκβιαστική σύνδεση των τριών ιστοριών με αποτέλεσμα η συγκεκριμένη ταινία να υστερεί έναντι των υπολοίπων.

Το μυθιστόρημα της Κράους συγγενεύει με ένα άλλο υπέροχο μυθιστόρημα παρόμοιας τεχνικής, το Όλα έρχονται στο φως του Τζόναθαν Σάφραρ Φόερ. Επίσης ο Χιλιανός ποιητής Ντάνιελ Βάρσκι, πρόσωπο του έργου, δε μπορεί παρά να μας φέρει στο μυαλό το μεγάλο και πρόωρα χαμένο Χιλιανό συγγραφέα Ρομπέρτο Μπολάνιο (2666). Και τέλος η ιστορία των αδερφών Βάιζ έχει φανερές επιρροές από Τα τρομερά παιδιά του Ζαν Κοκτώ.

Το Όταν όλα καταρρέουν της Κράους είναι ένα έργο που απαιτεί από τον αναγνώστη, όπως κάθε αντίστοιχης ποιότητος έργο, υπομονή ώσπου να αφεθεί ολοκληρωτικά στο ρυθμό ώστε να μπορέσει να δρέψει τους γλυκόπικρους καρπούς της ανάγνωσης.

Μετάφραση Ιωάννα Ηλιάδη.

Εκδόσεις Μεταίχμιο.