Σε αίθουσα σκοτεινή

Πριν χρόνια έζησα μια περίοδο της ζωής μου στο εξωτερικό. Ήταν ένας χρόνος υπέροχος και ιδιαίτερος, που σε μεγάλο βαθμό είναι υπεύθυνος για το πως εξελίχθηκε η ζωή μου ως σήμερα. Τότε ήταν που ξεκίνησε η σχέση μου με τον κινηματογράφο. Υπεύθυνη γι' αυτό στάθηκε η δημοτική αίθουσα που στεγαζόταν στο πανεπιστήμιο της πόλης, στο τμήμα Καλών Τεχνών. Κάθε μήνα κυκλοφορούσε το πρόγραμμα με τις προβολές του μήνα στις οποίες περιλαμβάνονταν ταινίες από τις αρχές του κινηματογράφου με τα μικρού μήκους των αδερφών Lumiere έως τις ταινίες του τρέχοντος έτους. Υπήρχαν και αφιερώματα σε σκηνοθέτες, εποχές και χώρες.

Ένας φίλος που σπούδαζε σκηνοθεσία στο πανεπιστήμιο της Μαδρίτης ανέλαβε την καθοδήγησή μου. Με το που έπαιρνα το πρόγραμμα στα χέρια μου, τον συναντούσα και εκείνος σημείωνε τις προτάσεις του. Η αιτιολόγηση περιελάμβανε μια μεγάλη γκάμα σχολίων. Ταινίες τις οποίες έπρεπε οπωσδήποτε να δω, σημαντικές για την ιστορία του κινηματογράφου, αλλά και άλλες οι οποίες ήταν πιο κοντά στη διασκέδαση παρά στη ψυχαγωγία. Όποτε λοιπόν είχα όρεξη για σινεμά ξεδίπλωνα το πρόγραμμα και επέλεγα, ανάλογα με τη διάθεση μου, την ταινία εκείνη, που με βάση τον σχολιασμό του Άνχελ, φάνταζε ως η κατάλληλη.

Η τιμή του εισιτηρίου ήταν εκκωφαντικά χαμηλή ειδικά αν επρόκειτο για εισιτήριο δέκα ταινιών.

Είδα πολύ κινηματογράφο εκείνη τη χρονιά και ήταν ωραία.

Είναι κάτι που μου λείπει, γιατί το κενό με τις σύγχρονες ταινίες δεν καλύπτεται. Ούτε τα φεστιβάλ, ούτε τα αφιερώματα είναι τόσο συχνά. Εδώ δεν υπήρχε μέχρι πρότινος σχολή κινηματογράφου σε αυτή τη χώρα... Είχα μια ελπίδα πως η Ταινιοθήκη θα κάλυπτε αυτό το κενό, όμως παρά το γεγονός πως και εκεί λαμβάνουν χώρα κάποιες ειδικές προβολές φοβάμαι πως η λογική της είναι συγγενής με τα σινεμά του κέντρου.

Προφανώς και πλέον η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα σε όποιον το επιθυμεί να έρθει σε επαφή με το παγκόσμια σινεμά, όμως δεν πιστεύω πως η εμπειρία της κινηματογραφικής αίθουσας μπορεί να συγκριθεί με το dvd. Γι' αυτό άλλωστε κάθε αξιόλογη σχολή κινηματογράφου διαθέτει μια αίθουσα προβολών για τους σπουδαστές της. Σε μια αίθουσα πέρασε τις μέρες του ο Όρσον Γουέλς πριν ξεκινήσει τα γυρίσματα του Πολίτη Κέιν, στην ταινιοθήκη έλαβαν μέρος της "μόρφωσής" τους τα τρομερά παιδιά της γαλλικής πρωτοπορίας.

Το καλοκαίρι τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα, τα θερινά σινεμά φιλοξενούν συχνά αριστουργήματα χρόνια μετά την πρώτη τους έξοδο στις αίθουσες.

Υπάρχουν ταινίες που επιβάλλεται να τις δει κάποιος στη μεγάλη οθόνη.

Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις αποτελεί η έναρξη για ακόμα μια χρονιά του ταινιοράματος που θα λάβει χώρα στο σινεμά Άστυ από τις 17 Μαϊου μέχρι τις 27 Ιουνίου. Μια μοναδική ευκαιρία για κάποιον να καλύψει τα κενά του αλλά και να δει κάποιες ταινίες για ακόμα μια φορά στη μεγάλη οθόνη.

Οι αρνητές της γραφής

Μπάρτλεμπυ & Σία - Ενρίκε Βίλα Μάτας

" Όλοι γνωρίζουμε τους Μπάρτλεμπυ. Είναι εκείνα τα όντα, στα οποία ενδημεί μια βαθιά άρνηση του κόσμου. Παίρνουν το όνομά τους από τον γραφιά Μπάρτλεμπυ, εκείνον τον υπάλληλο γραφείου, που συναντάμε σε ένα διήγημα του Χέρμαν Μέλβιλ, τον οποίον ποτέ κανείς δεν είδε να διαβάζει ούτε καν εφημερίδα, που για μεγάλα χρονικά διαστήματα, στέκεται όρθιος κοιτάζοντας έξω, μέσα από το μουντό παράθυρο, που βρίσκεται πίσω από ένα παραβάν, που βλέπει έναν τούβλινο τοίχο της Γουόλ Στρίτ, που ποτέ δεν πίνει μπίρα ούτε τσάι ούτε καφέ, όπως οι άλλοι, που ποτέ του δεν πήγε πουθενά καθώς περνάει σ' αυτό ακόμα και τις Κυριακές, που ποτέ δεν έχει πει ποιος είναι ούτε από που κατάγεται ούτε αν έχει συγγενείς σ' αυτόν τον κόσμο, που, όταν τον ρωτάνε που γεννήθηκε ή του αναθέτουν μια δουλειά ή του ζητούν να διηγηθεί κάτι για τον εαυτό του, απαντά πάντα λέγοντας :
- Θα προτιμούσα να μην το κάνω. "

Τι είναι αυτό το οποίο αναγκάζει ένα συγγραφέα στη σιωπή;

Η λογοτεχνία αποτελεί τον πυρήνα σε όλα τα έργα του Καταλανού συγγραφέα, ο οποίος επιλέγει να προβάλει σε πρώτο πλάνο τον εαυτό του ως αναγνώστη. Δημιουργός που αγαπά τη λογοτεχνία και βρίσκει την έμπνευση στα ερωτήματα και στις εμμονές που απασχολούν πολλούς βιβλιόφιλους. Δοκίμιο στο περιεχόμενο και αφήγημα στη δομή, έτσι θα χαρακτήριζα το συγκεκριμένο έργο του Βίλα Μάτας.

Ο αφηγητής, χρόνια μετά την τελευταία του απόπειρα για γραφή, αποφασίζει να συντάξει ένα ημερολόγιο με θέμα τους αρνητές της γραφής, τους συγγραφείς του όχι, τους δημιουργούς εκείνους που σε κάποια συγκεκριμένη στιγμή επέλεξαν να σωπάσουν. Και είναι μακρά η λίστα αυτών.

Δεν πάει καιρός που διάβασα το αριστούργημα του Χουάν Ρούλφο, Πέδρο Πάραμο το οποίο ακολούθησε η σιωπή μέχρι το θάνατό του. Ο Σάλιτζερ, που ολοκλήρωσε το έργο του σε δεκατέσσερα χρόνια, και μόνο φήμες υπάρχουν για ανέκδοτα κείμενά του. Ο Ρεμπό που πριν κλείσει τα είκοσι χρόνια του εγκατέλειψε τη γραφή για να περιπλανηθεί στον κόσμο. Ο Κάφκα που δεν ολοκλήρωσε κανένα από τα μυθιστορήματά του.

Λείπει από τη λίστα του αφηγητή ο πρώτος ίσως αρνητής της γραφής, ο Σωκράτης.

Όπως στα περισσότερα βιβλιοφιλικά βιβλία έτσι και στο συγκεκριμένο απαραίτητο κρίνεται να έχεις στο πλάι χαρτί και μολύβι για να κρατάς σημειώσεις, όχι τόσο βιογραφικές, όσο ονόματα συγγραφέων και τίτλους βιβλίων. Δε θα αργήσει η στιγμή που θα πιάσω στα χέρια μου τον Παραγιό του Βάλζερ το οποίο ήδη από το Φλεβάρη βρίσκεται επάνω στο γραφείο με τα προσεχώς.

Αν η ανάγνωσή του σου προκαλέσει μια δυσφορία ανεξήγητη ίσως θα έπρεπε να εξετάσεις το ενδεχόμενο, έστω και υποσυνείδητα, να είσαι και εσύ ένας αρνητής της γραφής.



Μετάφραση ΑΜΑΛΙΑ ΚΑΨΑΛΑ, ΦΩΤΕΙΝΗ ΤΖΟΥΛΑ, ΕΛΕΑΝΑ ΤΣΟΚΑ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΦΑΒΒΑΣ, ΔΑΝΑΗ ΦΕΡΡΗ (στα πλαίσια πρακτικής άσκησης του τμήματος Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας)

Εκδόσεις Καστανιώτη.

υ.γ Εδώ και εδώ μπορείτε να βρείτε παλαιότερες αναρτήσεις σχετικές με βιβλία του Βίλα Μάτας.

Αφηγήματα - Μιχαήλ Μητσάκης

Ο Μιχαήλ Μητσάκης πέθανε στα 1916 έχοντας εγκλειστεί στο ψυχιατρικό ίδρυμα του Δρομοκαΐτειου. Ήταν πενήντα έξι ετών (1860-1916). Κατά τη διάρκεια της ζωής του κατάφερε να επιβληθεί ως ένας από τους πιο αξιόλογους συγγραφείς του τόπου μας. Το έργο του πολυσχιδές: από ποίηση και κριτικά δοκίμια μέχρι ταξιδιωτικές εντυπώσεις. Τα πεζογραφήματά του όμως είναι εκείνα που τον καθιέρωσαν στο λογοτεχνικό κόσμο.

Διαβάζοντας τις αφηγήσεις του κατακλυζόμαστε από εικόνες του δρόμου. Σταχυολογώ μερικές: περιφερόμενοι τσιρκολάνοι και μουσικοί, αμαξάδες, θανάσιμες μονομαχίες στο πεδίο της τιμής, η επιθανάτια αγωνία ενός σκύλου, σύζυγοι που λογοφέρουν εν μέση οδώ, αλαφροΐσκιωτοι που προκαλούν τη γενική θυμηδία, πολιτικές συγκεντρώσεις. Παράλληλα, στο έργο του πρωταγωνιστούν και ολόκληρες περιοχές: η λαϊκή γειτονιά του Ψυρρή, η οδός Πειραιώς, η πλατεία Κολωνακίου με τους κουτσαβάκηδές της, η Ομόνοια, η Δεξαμενή με τους θορυβούντες φοιτητές.

Ο λόγος του επομένως είναι θραυσματικός και η πλοκή τις περισσότερες φορές μπαίνει σε δεύτερο πλάνο. Αυτό που προέχει είναι η λεπτομερής περιγραφή. Τον φανταζόμαστε να περιέρχεται τις γειτονιές της Αθήνας και μέσα σε μια εμπύρετη κατάσταση να συγκεντρώνει τα σκηνικά, τους χαρακτήρες και τα θεάματα που σχηματίζουν την τοιχογραφία της εποχής του.

Στις ευτυχέστερες πάντως συγγραφικές του στιγμές, το εξωτερικό ερέθισμα δίνει το έναυσμα για έναν ευρύτερο προβληματισμό. Έτσι στον αριστουργηματικό Αυτόχειρα θα μας υποβάλλει τη σκέψη ότι το ανθρώπινο πλήθος βυθισμένο στις καθημερινές του ασχολίες είναι αδιάφορο απέναντι στην ατομική δυστυχία. Στον Χρυσοθήρα θα ειρωνευτεί την επιδίωξη του εύκολου πλουτισμού, ενώ σε μια σειρά από αφηγήσεις του θα θέσει το ζήτημα του χρόνου και της συνακόλουθης παρακμής

Ιδιαίτερα ελκυστικό είναι και το κειμενάκι του Παληά Χαρτιά. Ο κάτοχος ενός κιβωτίου αποφασίζει να κερδίσει χώρο καταστρέφοντας το περιεχόμενό του. Καθώς όμως ξεφορτώνεται το υλικό που υπάρχει στο εσωτερικό, σιγά σιγά συνειδητοποιεί ότι εξαφανίζει κάτι πολύ σημαντικότερο: ό,τι του θυμίζει το παρελθόν του. Όταν πια θα το έχει μετανιώσει θα είναι πολύ αργά. Μέσα δεν θα έχει απομείνει τίποτα!

Οι εκδόσεις του Ιδρύματος Ουράνη συγκέντρωσαν το σύνολο των γραπτών του Μητσάκη σε δύο καλαίσθητα βιβλία. Τα αφηγήματά του περιλαμβάνονται στον πρώτο τόμο μαζί με μια εκτενή και ιδιαίτερα κατατοπιστική εισαγωγή.

Γιάννης Φλ.

Φράνι & Ζούι - J. D. Salinger

( Πρωτοδημοσιεύθηκε στο mixtape.gr )

Ο Σάλιντζερ είναι από εκείνους τους συγγραφείς, το όνομα των οποίων έχει συνδεθεί άρρηκτα με ένα και μόνο βιβλίο. Ο Φύλακας στη σίκαλη, βιβλίο γραμμένο το 1951, αποτέλεσε ένα έργο σταθμό στην αμερικανική λογοτεχνία και με το πέρασμα των χρόνων μετατράπηκε σε κλασικό. Όπως κάθε αναλόγου φήμης έργο έτσι και το συγκεκριμένο απέκτησε φανατικούς υποστηρικτές αλλά και πολέμιους. Ο θάνατος του συγγραφέα τον Ιανουάριο του 2010 ξανάφερε το έργο του στις προθήκες των βιβλιοπωλείων και στο επίκεντρο του εκδοτικού ενδιαφέροντος.

Στα πλαίσια αυτού του ενδιαφέροντος κυκλοφόρησαν πρόσφατα, σε νέα μετάφραση, δύο νουβέλες του Αμερικανού συγγραφέα, με τον τίτλο Φράνι και Ζούι αντίστοιχα. Τις δύο νουβέλες, αν και γράφτηκαν σε απόσταση δύο χρόνων η μία από την άλλη, είναι φανερό, μέσω της ανάγνωσης, πως τις διέπει μία συνέχεια, δημιουργώντας την αίσθηση μυθιστορήματος, χωρισμένου σε δύο μέρη.

Η ιστορία ξεκινάει με την Φράνι να πηγαίνει να περάσει ένα Σαββατοκύριακο με το αγόρι της που σπουδάζει κάποια χιλιόμετρα μακρύτερα από εκείνη. Η συνάντηση δεν θα εξελιχθεί με τον αναμενόμενο τρόπο, η Φράνι δείχνει να έχει αλλάξει, κάτι την προβληματίζει. Κλειδί δείχνει να είναι ένα μικρό βιβλιαράκι που έχει στην τσάντα της και για το οποίο διστάζει να μιλήσει στο σύντροφό της. Στη δεύτερη, και μεγαλύτερη σε έκταση, νουβέλα, υπό τον τίτλο Ζούι, η δράση εκτυλίσσεται στο σπίτι της Φράνι, στο οποίο και καταφεύγει μετά την αποτυχημένη συνάντηση. Ο Ζούι, αδερφός της Φράνι, θα προσπαθήσει, μετά από πιέσεις της μητέρας τους, να μιλήσει με τη μικρή του αδερφή και να τη βοηθήσει να βγει από το μεταφυσικό τέλμα της ανάγκης για αέναη προσευχή στο οποίο έχει περιπέσει.

Ο Σάλιντζερ μέσα από μία ιστορία σχέσεων, ερωτικών και οικογενειακών, θα αναφερθεί στο μεταφυσικό-θρησκευτικό πρόσωπο της Αμερικής το οποίο δείχνει έτοιμο να παραμερίσει και να δώσει τη θέση του στη «μόδα» της ψυχανάλυσης. Πάνω από όλα όμως θα αναφερθεί με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο στην αμερικανική κοινωνία της δεκαετίας του ’50 η οποία ακροβατεί επικίνδυνα ανάμεσα στη φαινομενική ευημερία της αλματώδους οικονομικής ανάπτυξης στο εσωτερικό και στα ανοιχτά πολεμικά μέτωπα χιλιάδες μίλια μακριά.Παράλληλα θα δημιουργήσει μια καρικατούρα του οικογενειακού μοντέλου και μέσα από αυτό θα καταδείξει τις συχνά τραγικές συνέπειες που αυτό έχει στα παιδιά ανεξαρτήτως ηλικίας. Το παιδί μένει για πάντα παιδί όσο ζουν οι γονείς του. Ο ανάλαφρος τόνος, ιδιαίτερα των διαλόγων, εντείνει ακόμα περισσότερο το δραματικό αυτό στοιχείο.

Παρατηρώντας τη βιογραφία του δημιουργού προκαλεί εντύπωση το γεγονός πως το συγγραφικό του έργο ολοκληρώθηκε μέσα σε δεκατέσσερα χρόνια (1951-1965).


Μετάφραση Αύγουστος Κορτώ.
Εκδόσεις Καστανιώτης.

Η εφεύρεση της σκιάς - Κωνσταντίνος Δ. Τζαμιώτης

Η δίνη που στο διάβα της συναντά ένα φύλλο, το παρασύρει, το σηκώνει ψηλά, ψηλότερα από το κλαδί από το οποίο κάποτε έπεσε, του χαρίζει μια πανοραμική άποψη του κόσμου, υποψία εξουσίας. Το φύλλο όμως τρέμει, όχι μόνο λόγω του ψυχρού ανέμου αλλά και από τον ίλιγγο που το ύψος προκαλεί, το φοβίζει η πτώση, η επιστροφή στο αδιάφορο χώμα.

"Σημασία έχει να βρίσκεται κανείς στη σωστή πλευρά, καθησυχάζει τον εαυτό του κάθε φορά που έρχεται αντιμέτωπος με τον κυνισμό και την αδιαλλαξία ορισμένων. Δεν πέτυχε να φτάσει ως εδώ για να αρχίσει τώρα να φέρεται σαν κάτι βλάκες που παίρνουν τον εαυτόν τους τόσο σοβαρά, ώστε θεωρούν υποχρέωσή τους να αλλάξουν τον κόσμο, αδιαφορώντας για το συμφέρον τους. Δικαίωμά τους βέβαια να πιστεύουν ό,τι θέλουν, ο ίδιος δεν συμμερίζεται την σκληρότητα με την οποία λέγεται πως φέρονται σε όσους απ' αυτούς συλλαμβάνονται και είτε φυλακίζονται είτε εξορίζονται στα ξερονήσια, μα δε σκοπεύει να υπερασπιστεί ιδέες που απειλούν να καταστρέψουν όσα επιθυμεί να αποκτήσει με τον ιδρώτα του. Αυτή υπήρξε ανέκαθεν η πρακτική του και ως τώρα αποδείχθηκε σωστή."

Ο Ισίδωρος Γεωργίου είναι νέος, μορφωμένος και φιλόδοξος. Από τη μια μέρα στην άλλη καταφέρνει να αλλάξει κοινωνικό status και από καθηγητής νοηματικής, που δυσκολεύεται να τα βγάλει πέρα, αναλαμβάνει την παρουσίαση του κεντρικού δελτίου ειδήσεων στη νοηματική. Είμαστε στο 1970. Ο Ισίδωρος Γεωργίου όμως αδιαφορεί τελείως για την πολιτική, έχει ένα τεράστιο εγώ να θρέψει. Όμως ότι αρχίζει ωραία τελειώνει με πόνο..

Ο Τζαμιώτης δε φέρνει κάποιο καινούργιο στοιχείο για την εφταετία. Επιλέγει να τοποθετήσει την ιστορία του σε αυτό το ιστορικό-πολιτικό πλαίσιο με σκοπό να φέρει στα άκρα τον ήρωα του. Η ατομική ευθύνη φαντάζει πιο επίκαιρη από ποτέ για την πλειοψηφία των αναγνωστών υπό συνθήκες, τις οποίες η ιστορία έχει προλάβει να σκιαγραφήσει με χρώματα μελανά.

Ο συγγραφέας αποφεύγει μαεστρικά τις κοελικές φιλοσοφίες για άκοπες επιτυχίες και επιμένει να διατηρεί στον πυρήνα του έργου του την ατομική ευθύνη. Ένα από τα ελάχιστα μυθιστορήματα που, αν και λαμβάνουν χώρα εκείνα τα χρόνια, δε διαθέτουν υπερήρωες, αλλά αντίθετα διαθέτουν ανθρώπους μικρούς με πάθη, αδυναμίες, φιλοδοξίες, ανθρώπους που αδιαφορούν για τις συνθήκες όσο το εγώ τους στέκει ασφαλές έξω απ'αυτές. Ο συγγραφέας δείχνει να εκφράζει ένα σύγχρονο κοινωνικό προβληματισμό και, μάλλον, δεν είναι τυχαίο πως οι πρωταγωνιστές σχετίζονται επαγγελματικά με την τηλεόραση.

Ο τρόπος γραφής του Τζαμιώτη είναι ιδιαίτερος και προσωπικός με κύριο γνώρισμά του τη χαρακτηριστική σύνταξη στο λόγο του. Η επιλογή του να αποκαλεί συνεχώς τα πρόσωπα του έργου του με το ονοματεπώνυμό τους προσδίδει πότε μια ένταση και πότε έναν τόνο γελοίου στο κείμενο.

Η εφεύρεση της σκιάς είναι το τελευταίο χρονολογικά μυθιστόρημα του Τζαμιώτη και εκδόθηκε το 2008, τέσσερα χρόνια πριν. Τη φετινή χρονιά το όνομά του ενεπλάκη στη συζήτηση περί "αυθεντικότητας" του σεναρίου της ταινίας Άλπεις του Λάνθιμου λόγω της ομοιότητός της με τη νουβέλα του Παραβολή.

Εδώ μπορείτε να βρείτε μια παλιότερη ανάρτηση σχετική με το έργο του Τζαμιώτη.

Εκδόσεις Καστανιώτη.

Φυγή προς τα εμπρός - Γιάννης Σκαρίμπας

Πάει καιρός που αναζητούσα τη Φυγή προς τα εμπρός του Σκαρίμπα το οποίο ως εξαντλημένο από τον εκδοτικό οίκο εμφανιζόταν σε όλες μου τις αναζητήσεις. Όποτε έμπαινα σε κάποιο βιβλιοπωλείο έριχνα μια ματιά κατά το σίγμα της ελληνικής λογοτεχνίας αλλά μάταια. Ένα απόγευμα πέρασα από ένα, μικρό μεν σημαντικότατο δε, βιβλιοπωλείο, ήθελα να παραγγείλω ένα βιβλίο, ο υπάλληλος είχε δουλειά οπότε εκμεταλεύτηκα το χρόνο για να χαζέψω γύρω τριγύρω. Εγένετο θαύμα!

Δυστυχώς ανακάλυψα τον Σκαρίμπα αρκετά αργά στα αναγνώσματά μου, εντούτοις το Θείο τραγί έσκασε σα βόμβα στο μυαλό μου αλλάζοντας άρδην την άποψή μου για την ελληνική λογοτεχνία εκείνης της περιόδου. Τώρα γιατί η γνωριμία μου μαζί του δεν έλαβε χώρα κατά τα μαθητικά τα χρόνια είναι μια άλλη ιστορία, πονεμένη και πικρή, υπό τον τίτλο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.

"Εν ειρήνη οι υιοί κλαίουν
τους γονείς αυτών - αποθνήσκοντας
εν πολέμω τους εαυτών υιούς
κλαίουν νεκρούς - οι γονείς"

Με αφορμή την προσωπική του εμπειρία, αφού βρέθηκε στο μέτωπο για έξι χρόνια, ο Σκαρίμπας υπογράφει ένα αντιπολεμικό μυθιστόρημα για τη βαρβαρότητα των πολέμων και πιο συγκεκριμένα του πρώτου παγκόσμιου. Το ιδιαίτερο στυλ γραφής του είναι και εδώ παρόν, στυλ το οποίο ως εξαιρετικά μοντέρνο και ιδιαίτερο κατάφερε να διχάσει τους κριτικούς της εποχής αν και οι πιο οξυδερκείς αντιλήφθησαν εγκαίρως το μέγεθος του ταλέντου και της αξίας του έργου του.

Στα εννέα κεφάλαια του έργου περιγράφει την καθημερινότητα στο μέτωπο με σκοπό να δείξει τον παραλογισμό του πολέμου. Με επιδέξια χρήση της ειρωνίας και της σάτιρας παραδίδει ένα γκροτέσκο αφήγημα του οποίου το μήνυμα συνοψίζεται σε έξι συλλαβές Κάτω ο Πόλεμος. Καταφέρνει να προκαλέσει στον αναγνώστη μια ευρεία γκάμα συναισθημάτων κατά την ανάγνωση. Δεν αρκείται στο προφανές αλλά προχωρά με την πένα του πιο βαθιά, κριτικάροντας όσα απλώς τονίζονται σε περιόδους πολέμου μα συναντούνται και εν καιρώ ειρήνης.

Η Φυγή προς τα εμπρός αρχικά αποτέλεσε τμήμα της συλλογής διηγημάτων Θείο Τραγί, μικρότερη σε έκταση από το τελικό κείμενο και με τον τίτλο Περίπολος Ζ'. Την τελική του μορφή την πήρε μετά από τρεις αναθεωρημένες εκδόσεις ύστερα από πρωτοβουλία του ίδιου του συγγραφέα. Καλύπτει έτσι ένα μεγάλο μέρος της συγγραφικής πορείας του Σκαρίμπα, το οποίο βέβαια προκαλεί κάποιες ανισότητες ανάμεσα στα πρώτα και στα τελευταία κεφάλαια του έργου. Το βιβλίο στην τελική του μορφή τιμήθηκε το 1977 με το πρώτο Κρατικό Βραβείο λογοτεχνίας. Το επίμετρο της επιμελήτριας Κατερίνας Κώστιου είναι κατατοπιστικότατο.

Είναι φορές που κοιτάζοντας πίσω αντικρίζεις ομοίους μόνο κατ' όνομα και μόνη σου ελπίδα δείχνει να είναι μια φυγή προς τα εμπρός, προς τις γραμμές του εχθρού.

Εκδόσεις Νεφέλη.

Ο Φλογοκρύπτης - Αριστείδης Αντονάς

Είναι κάτι βράδια που πέφτεις στο κρεβάτι με ένα καινούργιο βιβλίο, νιώθεις κάπως κουρασμένος. Θα διαβάσω λίγες σελίδες, σκέφτεσαι, και θα συνεχίσω αύριο. Η μία σελίδα φέρνει την άλλη ώσπου ξαφνικά αντικρίζεις τη λέξη Τέλος. Πού πήγε αλήθεια η κούραση; Παραδέχομαι βέβαια πως σημαντικό ρόλο στο συγκεκριμένο σενάριο παίζει και το μέγεθος του βιβλίου, δύσκολα θα συνέβαινε το ίδιο αν είχα να αντιμετωπίσω περισσότερες σελίδες. Αλλά είναι άραγε απλώς και μόνο θέμα μεγέθους; Όχι.

Όταν ο τρόμος συναντά την περιέργεια για την εξέλιξη της ιστορίας τότε το αποτέλεσμα δε μπορεί παρά να καθηλώσει τον αναγνώστη. Ο Αντονάς ξέρει τον τρόπο. Από την πρώτη μου επαφή με το έργο του, μέσα από τη συλλογή διηγημάτων υπό τον τίτλο Αριθμοι, αντιλήφθηκα πως πρόκειται για έναν ιδιαίτερο δημιουργό, με εμφανείς τις επιρροές από τους μάστορες των ιστοριών τρόμου. Ο Πόε, ο Λάβκραφτ και ο Κάφκα είναι κάποιοι από εκείνους.

Ο Αντονάς είναι αρχιτέκτονας. Ίσως σε αυτό να οφείλεται η ικανότητά του στη χρήση του χώρου ως αναπόσπαστο μέρος της πλοκής. Το έχω επαναλάβει σε πολλές αναρτήσεις πως η λογοτεχνία δεν περιορίζεται απλώς και μόνο στο ταλέντο του δημιουργού στη χρήση των λέξεων αλλά ως αποτύπωση της πραγματικότητας είναι μια έκφραση σύνθετη που αναγκαστικά συνδυάζει το όλο.

Ο Φράτης Φωκίων βρέθηκε στη βιβλιοθήκη κατά λάθος, κυνηγούσε με τη σφεντόνα του πουλιά όταν το θύμα του έπεσε εντός του οικήματος και εκείνος πήδηξε τη μάντρα για να το μαζέψει. Οι φρουροί στην πύλη δεν θα τον αφήσουν να βγει και θα απαιτήσουν σημείωμα από την διευθύντρια. Ο Φράτης θα πιστέψει πως πρόκειται για κάτι το τυπικό, έτσι όμως ξεκινούν όλοι οι εφιάλτες.

Ο εφιάλτης του εγκλεισμού, η στέρηση της ελευθερίας. Το τεκμήριο της αθωότητας πάει περίπατο ενώ εσύ μάταια προσπαθείς, στην αρχή ψύχραιμα μα στην συνέχεια σχεδόν υστερικά, να δείξεις πως είσαι αθώος. Πώς αντιμετωπίζουμε τελικά τη συχνά αφηρημένη έννοια της ελευθερίας; Είμαστε άραγε διατεθειμένοι να παλέψουμε γι' αυτήν ή μήπως η προσαρμοστικότητα είναι αναπόσπαστο ανθρώπινο χαρακτηριστικό;

Όπως κάθε αξιόλογος συγγραφέας ιστοριών τρόμου έτσι και ο Αντονάς κάνει χρήση της ιστορίας του ως μια παραβολή γεμάτη από συμβολισμούς. Η πλοκή χρησιμεύει απλώς ως βάση για ένα πλήθος ερωτημάτων που γεννιούνται μέσα απ' αυτήν και κατευθύνονται στον αναγνώστη ο οποίος παράλληλα με την παρακολούθηση της ιστορίας αναγκάζεται να τα εξετάσει σε προσωπικό επίπεδο.

Η κλειστοφοβία δε γεννάται μόνο στο μικρό χώρο αλλά και σε εκείνον τον απέραντο της ύπαρξης.

Εκδόσεις Άγρα.