Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου 2020

Πληγωμένοι - Percival Everett




(Πέρασαν κιόλας επτά χρόνια από τότε που κυκλοφόρησε στα ελληνικά κάποιο βιβλίο του σπουδαίου αυτού συγγραφέα. Με τους Πληγωμένους ολοκληρώνω την ανάγνωση και των τεσσάρων βιβλίων του Έβερεττ που έχουν κυκλοφορήσει προς το παρόν. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο καθυστερούσα την ανάγνωση αυτή. Ήταν κάπως παρήγορο να υπάρχει ένα αδιάβαστο βιβλίο του Έβερεττ κάπου εκεί έξω. Ας κλείσει εδώ αυτή η πικρή παρένθεση.) 
Εξ ορισμού, μια σπηλιά πρέπει να έχει άνοιγμα αρκετά μεγάλο, ώστε να μπορεί να μπει άνθρωπος. Η εσοχή στο βράχο μπορεί να έχει ανοίξει από τη διάβρωση του αέρα ή του νερού. Μπορεί να έχει βάθος ολόκληρα χιλιόμετρα. Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι πρέπει να χωράει να μπει άνθρωπος. Κι αυτό είναι το τρομακτικό με τις σπηλιές: ότι μπορείς να μπεις.
Ο Τζον Χαντ αποφάσισε να αφήσει πίσω του την πόλη και το πτυχίο του στην Ιστορία της Τέχνης, για να ζήσει σ' ένα ράντσο στο πανέμορφο Ουαϊόμινγκ. Μετακόμισε εκεί πριν από κάποια χρόνια, συντροφιά με τη γυναίκα του, η οποία σκοτώθηκε πέφτοντας από ένα ατίθασο άλογο. Τώρα ο Τζον ζει εκεί ως εκπαιδευτής αλόγων, παρέα με τον ηλικιωμένο θείο του. Σε μια περιοχή όπου ζουν κυρίως λευκοί, αρκετά συντηρητική και κλειστή, ένας μαύρος μεσήλικας όπως ο Τζον δεν περνάει απαρατήρητος. Μια κοινωνία με τον δικό της κώδικα τιμής και συμπεριφοράς, πιθανή άμυνα που αποκτούν με τα χρόνια οι κατακτητές ξένης γης, φοβούμενοι πως όπως εκείνοι πήραν από τους ιθαγενείς τη γη αυτή, έτσι αύριο μπορεί οι μαύροι, οι γκέι ή άλλοι να την πάρουν από αυτούς.

Η ιστορία που αφηγείται εδώ ο Έβερεττ δεν διαθέτει κάποια ιδιαίτερη πρωτοτυπία, ενώ και η εξέλιξή της είναι μάλλον αναμενόμενη. Δεν μοιάζει όμως να είναι αυτό που ενδιαφέρει τον συγγραφέα. Οι ικανοί συγγραφείς, άλλωστε, σπάνια γυρεύουν την πρωτοτυπία στην ιστορία τους. Κατά την ανάγνωση ούτε τον αναγνώστη τον ενδιαφέρει αυτό. Οι περισσότερες, αν όχι όλες, οι ιστορίες έχουν, άλλωστε, ειπωθεί εδώ και χρόνια. Το εύρημα της σπηλιάς είναι αρκετά χαρακτηριστικό του τρόπου με τον οποίο ο Έβερεττ εμπλουτίζει την ιστορία του, ακόμα και μόνο ως παρουσία η σπηλιά μοιάζει να αρκεί. Ήδη από τις πρώτες κιόλας γραμμές ο αναγνώστης ξέρει πως η αναφορά σε αυτή δεν είναι τυχαία, ξέρει πως εκεί θα οδηγηθεί πολλές φορές η ιστορία, εκεί θα λάβει χώρα η κορύφωση, ο συγγραφέας παίζει με τα χαρτιά του ανοιχτά. Και όμως, παρότι ο αναγνώστης το ξέρει και το περιμένει, δεν θα είναι προετοιμασμένος γι' αυτό που θα συμβεί, τη στιγμή που θα συμβεί, όχι λόγω κάποιου συγγραφικού τεχνάσματος ή ανατροπής, αλλά γιατί η μέχρι τότε ανάβαση θα τον έχει οδηγήσει στο σημείο που η κορύφωση θα είναι οργανικό και αναπόσπαστο μέρος της πλοκής, αφού σταδιακά και ήσυχα θα έχει εμπλακεί συναισθηματικά με τους χαρακτήρες και την ιστορία του καθενός από αυτούς.

Και μιλώντας για ευρήματα, το αγαπημένο μου σε αυτό το βιβλίο, αν και όχι το πλέον απαραίτητο στη δομή και την εξέλιξη της πλοκής, είναι το μικρό κογιότ που μαζεύει τραυματισμένο ο Τζον και το μεγαλώνει σπίτι του, εκπαιδεύοντάς το σιγά σιγά, γνωρίζοντας πως η άγρια φύση του θα επικρατήσει κατά πάσα πιθανότητα, παίρνοντας αυτό το ρίσκο, το οποίο όμως θα σώσει τη ζωή αυτού του ανυπεράσπιστου πλάσματος.

Η αναζήτηση της ταυτότητας είναι κάτι το οποίο διαπραγματεύεται σε διάφορα επίπεδα στο βιβλίο αυτό ο Έβερεττ. Όπως η σπηλιά είναι τρομακτική γιατί μπορείς να μπεις, έτσι και το παρελθόν είναι τρομακτικό γιατί μπορείς ανά πάσα στιγμή να το επισκεφτείς. Αρκετές φορές ο Τζον καλείται να απαντήσει στο ερώτημα γιατί άφησε τη ζωή στην πόλη, συνήθως έμμεσα, καθώς οι άνθρωποι αποφεύγουν τις ευθείες ερωτήσεις. Αρκετές φορές αναρωτιέται ο ίδιος τι είναι εκείνο που δεν τον αφήνει να αφήσει κάποια γυναίκα να τον πλησιάσει, συνήθως έμμεσα καθώς οι άνθρωποι αποφεύγουμε τις ευθείες ερωτήσεις στον εαυτό μας. Στα βιβλία του Έβερεττ απουσιάζει παντελώς η οποιαδήποτε χροιά διδακτισμού και καθοδήγησης του αναγνώστη, παρότι τα βιβλία του είναι κατ' εξοχήν πολιτικά, παρότι περιστρέφονται γύρω από τις φυλετικές διακρίσεις. Το ίδιο συμβαίνει και στο βιβλίο αυτό. Δεν υπάρχει προφανές σωστό και λάθος, ηθικό και ανήθικο, κάθε χαρακτήρας έχει τις αξίες του και πορεύεται με αυτές, όπως μπορεί, όπως τα καταφέρνει. Η ατέλεια μοιάζει να είναι εκείνο το ανθρώπινο χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει ο Έβερεττ. Ωστόσο δεν γίνεται μεροληπτικός με κάποιους από τους ήρωές του, δεν τους χαρίζει κάποιο πλεονέκτημα απέναντι σε άλλους, όχι χωρίς κάποιο κόστος τουλάχιστον, άλλωστε η οποιαδήποτε απόφαση έχει το τίμημά της, τα πάντα κρίνονται εκ των υστέρων και από διαφορετικές γωνίες.

Αυτό το ήπιων τόνων βιβλίο, αυτός ο βαθύς αφηγηματικός ψίθυρος από τις απέραντες εκτάσεις του Ουαϊόμινγκ, αυτή η περίτεχνη στην απλότητά της αφήγηση είναι μια καλή υπενθύμιση καλής λογοτεχνίας, βαθιά ανθρώπινης, προσιτής χωρίς εκπτώσεις και υποχωρήσεις. Ο Έβερεττ είναι ένας σπουδαίος συγγραφέας και ανυπομονώ για τη στιγμή που θα πληροφορηθώ πως ακόμα κάποιο βιβλίο του θα μεταφραστεί στα ελληνικά.

υγ. Τον Σεπτέμβριο του 2013 έγραφα για το Σβήσιμο, περισσότερα θα βρείτε εδώ. Από τα τέσσερα βιβλία του σπουδαίου αυτού συγγραφέα, το αγαπημένο μου, θα τολμούσα να πω, είναι Η θεραπεία του νερού (περισσότερα εδώ).

Μετάφραση Λύο Καλοβυρνάς
Εκδόσεις Πόλις     

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου