Δεν θυμάμαι πια αν έγραψα ποτέ το κείμενο εκείνο που σκόπευα να αφιερώσω στις βιβλιοθήκες των σπιτιών που με φιλοξένησαν κατά καιρούς, και στις οποίες υπήρχαν βιβλία που -δεν ήξερα πως- έψαχνα να διαβάσω, βιβλία που ήρθαν και γκρέμισαν με χάρη και απλότητα την προς ανάγνωση στοίβα, που με λεπτομερείς και εξονυχιστικές φυσικομαθηματικές εξισώσεις είχε οικοδομηθεί μόλις το -κάθε- προηγούμενο βράδυ, συνοδευόμενη, κατά τη θεμελίωσή της, από την υπόσχεση πως, αυτή τη φορά, τίποτα και κανείς δεν θα με εξοβέλιζε από το μονοπάτι που είχα χαράξει. Αυτή είναι η ιστορία ανάγνωσης -και- αυτού του βιβλίου.
Τότε που ήρθα να εγκατασταθώ μόνιμα σ' αυτή την πόλη, δε με ένοιαζε απολύτως τίποτα. Όταν, βέβαια, μιλώ για μόνιμη εγκατάσταση δε χρησιμοποιώ τη σωστή έκφραση. Δεν είχα καμιά διάθεση να εγκατασταθώ μόνιμα πουθενά. Ήθελα να παραμένουν γύρω μου όλα ρευστά, προσωρινά, γιατί μονάχα έτσι ένιωθα ότι διέσωζα την ψυχική μου ισορροπία, αν και δε θα μπορούσα εύκολα να εξηγήσω το γιατί. Γι' αυτό όταν, τελικά, μέσα από μια αλυσίδα γνωριμιών και συστάσεων, μου προσφέρανε τη θέση του συντάκτη στο περιοδικό Η κάθαρση, δέχτηκα και ήρθα να μείνω εδώ.
Τα διηγήματα και οι νουβέλες αυτής της συλλογής γράφτηκαν σε διάστημα δέκα χρόνων, μεταξύ 1949 και 1959. Εξαίρεση αποτελεί Η περιπέτεια ενός αυτοκινητιστή, διήγημα που γράφτηκε το 1967. Οι δύσκολοι έρωτες, το πρώτο από τα δύο μέρη της έκδοσης, αποτελείται από δεκατρία διηγήματα, δεκατρείς περιπέτειες του έρωτα, ενώ Η δύσκολη ζωή, το δεύτερο μέρος της συλλογής, αποτελείται από δύο νουβέλες. Η συλλογή διέπεται από την ευφυΐα του Καλβίνο, τη παιγνιώδη διάθεση με την οποία αντιμετωπίζει τη λογοτεχνία ή τη ζωή δια μέσου της λογοτεχνίας. Στα δεκατρία διηγήματα του πρώτου μέρους, που δίνει και τον τίτλο στη συλλογή, οι ήρωες του Καλβίνο με έναν δονκιχωτισμό ρίχνονται στις περιπέτειες του έρωτα, περιπέτειες οι οποίες συνήθως περιορίζονται στα όρια της φαντασίας τους. Ο φαντάρος, για παράδειγμα, που βλέπει μια τσουπωτή χήρα να επιλέγει να κάτσει δίπλα του στο τρένο, την ώρα που το βαγόνι είναι σχεδόν άδειο, γεγονός που πυροδοτεί την έξαψή του και τον ωθεί σε παράτολμες -για τον ίδιο- απόπειρες αγγίγματος της χήρας. Ή ο εργαζόμενος σε γραφείο ήρωας που μετά από μια νύχτα πάθους, νύχτα που ξεκίνησε χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες και κατέληξε σε μια κατάκτηση ερωτική, χωρίς να έχει κοιμηθεί καθόλου, περιπλανιέται στην πόλη πριν πάει για δουλειά πασχίζοντας να κρατήσει ζωντανή την ανάμνηση της νύχτας. Στο μοναδικό διήγημα στο οποίο έχουμε δύο ήρωες, ένα ζευγάρι παντρεμένο δουλεύει αντίθετα ωράρια, και δεν συναντιέται παρά για λίγες στιγμές πριν εκείνος πέσει για ύπνο και εκείνη φύγει για δουλειά και το αντίθετο, ένας έρωτας δύσκολος.
Υπάρχουν δύο διηγήματα που πραγματικά με ενθουσίασαν και τα οποία δύσκολα θα ξεχάσω -μεγάλες κουβέντες. Η περιπέτεια ενός αναγνώστη, που έχοντας διαλέξει τα βιβλία που επιθυμεί να διαβάσει κατά τις καλοκαιρινές του διακοπές, έχοντας πρώτα κάνει το απαραίτητο, λεπτομερές σχεδιάγραμμα ανάγνωσης, βλέπει τα σχέδια του να ανατρέπονται από την παρουσία μιας όμορφης κοπέλας στην παραλία, ακριβώς τη στιγμή που πίστευε πως θα είχε όλο τον χρόνο και τις κατάλληλες συνθήκες για να τελειώσει το βιβλίο του. Η περιπέτεια ενός φωτογράφου, που δεν καταλαβαίνει τι βρίσκουν οι φίλοι του στη φωτογράφηση, συνδυάζει το πάθος τους αυτό με την πρόσφατη κατάσταση πατρότητας στην οποία εκείνοι, αντίθετα με αυτόν, έχουν περιέλθει, και αναρωτιέται με μια διάθεση φιλοσοφική γιατί η μια στιγμή αξίζει περισσότερο από μια άλλη ώστε φωτογραφημένη να διασωθεί στη μνήμη.
Οι δύο νουβέλες που αποτελούν το δεύτερο μέρος της συλλογής, Το αργεντινό μυρμήγκι και Το νέφος, ρέπουν προς το παράλογο, δημιουργούν μια πιο ασφυκτική πραγματικότητα, αδιέξοδη, που το χιούμορ ελάχιστα την ελαφρύνει. Με τρόπο αλληγορικό ο Καλβίνο ασκεί κριτική, σχολιάζοντας τις αντιφάσεις και τις ανισότητες της ιταλικής -αν και δεν την κατονομάζει- πραγματικότητας, χωρίς να απαλλάσσει τους ήρωές του από την ατομική τους ευθύνη, ευθύνη που συγχέεται με το συμφέρον, και οδηγεί στη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού. Στην πρώτη ιστορία, ένα νεαρό ζευγάρι με το λίγων μηνών μωρό τους μετακομίζει σε ένα χωριό. Στο σπίτι που νοίκιασαν από την πλούσια ιδιοκτήτρια, που ζει στον λόφο, αρχίζουν να εμφανίζονται ολοένα και περισσότερα μυρμήγκια. Ο άντρας θα προσπαθήσει να βρει μια λύση ρωτώντας τους γείτονες και δοκιμάζοντας διάφορα, χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Υπάρχει και μια αρμόδια υπηρεσία επ' αυτού: ο Οργανισμός Για Την Καταπολέμηση Του Αργεντινού Μύρμηγκα, όμως ο ρόλος τού τοπικού αντιπροσώπου είναι ιδιαίτερα αμφίβολος. Το νέφος, που ολοένα και καλύπτει την πόλη στην οποία καταφτάνει ο ήρωας της ομώνυμης νουβέλας για να εργαστεί στο περιοδικό Η κάθαρση, του οποίου προΐσταται ένας βιομήχανος, και διαπραγματεύεται πώς η ανάπτυξη και το περιβάλλον συνδυάζονται αρμονικά.
Ποστάροντας -ο κορέκτορας το υπογραμμίζει ως λάθος, όπως και τον ίδιο του τον εαυτό άλλωστε- τη φωτογραφία του βιβλίου στα κοινωνικά δίκτυα, ανάμεσα σε σχόλια και λοιπές αντιδράσεις, η μεταφράστρια Δήμητρα Δότση, μαθήτρια του Ανταίου Χρυσοστομίδη, επισήμανε πως Οι δύσκολοι έρωτες αποτελούν την πρώτη μεταφραστική απόπειρά του, την οποία και διεκδίκησε λόγω της αγάπης του για το βιβλίο αυτό. Κάτι τέτοια σκέφτομαι όταν απελπίζομαι με την ψηφιακή ανθρωπότητα.
Τον Καλβίνο άργησα -αδικαιολόγητα- να τον ανακαλύψω. Κάθε βιβλίο του που διαβάζω, διαφορετικό από τα προηγούμενα και ταυτόχρονα αδιαμφισβήτητα δικό του, αποτελεί μια αποκάλυψη. Θα επαναλάβω: η ευφυΐα και η διάθεση για παιχνίδι· αυτά είναι τα δύο χαρακτηριστικά της γραφής του που περισσότερο αγαπώ.
Ξέρουμε όλοι τι συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις με ένα κείμενο. Αλλάζεις στην αρχή μια τελεία, και αμέσως βλέπεις πως χρειάζεται να αλλάξεις μια λέξη, και ύστερα μια ολόκληρη φράση, και τελικά όλο το κείμενο τινάζεται στον αέρα.
υγ. Είχαν προηγηθεί δύο προσωπικά κείμενα με αφορμή το Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης (το βρίσκετε εδώ) και τις Αόρατες πόλεις (το βρίσκετε εδώ).
Μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης
Εκδόσεις Αστέρι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου