Το 1967, ο σάχης της Περσίας Μοχαμάντ Ρεζά Παχλαβί θα πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας με την τρίτη σύζυγό του, Φαράχ Ντιμπά, που το 1959 ήρθε να αντικαταστήσει τη «θλιμμένη πριγκίπισσα» Σοράγια στην πριγκιπική κλίνη, με την ελπίδα απόκτησης του πολυπόθητου διαδόχου που θα διασφάλιζε τη συνέχεια. Το πρόγραμμα του ζεύγους περιλαμβάνει διάφορες κοσμικές εκδηλώσεις, πολιτικού, οικονομικού αλλά και πολιτιστικού περιεχομένου, ταυτόχρονα όμως πραγματοποιούνται αρκετές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας από ένα ιδιαίτερα μαζικό πλήθος που αψηφά την πολυπληθή αστυνομική παρουσία. Το βράδυ της δευτέρας Ιουνίου, την ώρα που το ζεύγος απολαμβάνει τον Μαγικό αυλό στην όπερα, ο φοιτητής Μπένο Όνεζοργκ θα δολοφονηθεί από πυρά αστυνομικού.
Επίκεντρο της συγκεκριμένης έκδοσης αποτελεί η «ανοιχτή επιστολή στη Φαράχ Ντυμπά» δια χειρός Ουλρίκε Μάινχοφ για το τεύχος Ιουνίου του περιοδικού konkret. Το κείμενο αυτό θα συμπεριληφθεί και στην προκήρυξη την οποία μοιράζουν οι διαμαρτυρόμενοι φοιτητές κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης στο Βερολίνο. Η επιστολή αποτελεί την κατάρριψη δια στοιχείων διαφόρων δηλώσεων της πολυπαινεμένης για την ομορφιά, την κομψότητα, τη μόρφωση και την καλλιέργειά της κυρίας Παχλαβί, μιας σειράς δηλώσεων που φανερώνουν μια αντουανετίστικη άγνοια για την πραγματική κατάσταση στην πολύπαθη χώρα της οποίας τον πλούτο διαφεντεύει ο σύζυγός της.
Πολλά από τα στοιχεία που η δημοσιογράφος Μάινχοφ χρησιμοποιεί βασίζονται στο βιβλίο του αυτοεξόριστου στη Γερμανία Ιρανού Μπαχμάν Νιρουμάντ, Περσία, μοντέλο αναπτυσσόμενης χώρας ή Η δικτατορία του ελεύθερου κόσμου. Το βιβλίο κυκλοφόρησε λίγους μήνες πριν την επίσκεψη του Παχλαβί και τον επίλογο υπέγραφε ο πρόσφατα αποβιώσας Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ (βλ. Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας). Στατιστικά στοιχεία για τα συντριπτικά ποσοστά φτώχειας και αναλφαβητισμού που έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής (της) στο Ιράν που η πριγκίπισσα περιγράφει, με τρόπο προκλητικά εγωιστικό και απομονωμένο από την αλήθεια των πολλών. Η Μάινχοφ επιχειρεί να συνομιλήσει μαζί της ως γυναίκα προς γυναίκα, μετερχόμενη μια ευγενική ειρωνεία, λαμβάνοντας ως πιθανό ενδεχόμενο πως παρότι σύζυγος του άρχοντα της χώρας μπορεί και να μη γνωρίζει την αλήθεια.
Την επιστολή ακολουθεί το επίμετρο, το οποίο ο Αλέξανδρος Κυπριώτης αφιερώνει στους Ιρανούς φίλους του. Εκεί, γύρω από τη βραδιά της δολοφονίας του νεαρού φοιτητή, με θαυμαστή διαχείριση του υλικού, πετυχαίνει να δώσει τη μεγάλη εικόνα όσον αφορά το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον της εποχής, τόσο στο Ιράν όσο και στη Γερμανία, με τρόπο ευκρινή, στηριζόμενος σε ενδελεχή έρευνα πηγών, οι οποίες και παραθέτονται με τη μορφή βιβλιογραφίας, συμπληρώνοντας μια, απ' όλες τις απόψεις, πλήρη έκδοση. Παρότι εδώ, τουλάχιστον φαινομενικά, έχουμε να κάνουμε με μια έκδοση δοκιμιακού, αρχειακού και ερευνητικού χαρακτήρα, η ανάγνωσή της μου ανάδευε διαρκώς στη μνήμη το συγκλονιστικό Επιχείρηση σφαγή, το μη μυθοπλαστικό μυθιστόρημα του Ροδόλφο Ουόλς. Το Καλημέρα σας, κυρία Παχλαβί είναι ένα υβριδικό κατασκεύασμα που υπερβαίνει τα όρια του είδους στο οποίο ανήκει. Η αναζήτηση της αλήθειας, η μη λήθη για να θυμηθούμε τη λογοτεχνία του Χάινριχ Μπελ, αποτελεί το διακύβευμα. Όμως, δεν είναι ένα απλό ρεπορτάζ αυτό, δεν είναι μια απλή παράθεση γεγονότων.
Υπάρχει κάτι το μυθοπλαστικό εδώ και αυτό σίγουρα δεν είναι τα γεγονότα, δυστυχώς. Είναι η αόρατη έρευνα για την αναζήτηση των κακά φωτισμένων πτυχών της ιστορίας αυτής, η ακολούθηση του νήματος που κάθε στοιχείο τείνει προς τον ερευνητή, αλλά και ο λογοτεχνικός τρόπος με τον οποίο πραγματοποιείται η αφήγηση. Ωστόσο, η υπέρβαση των ειδολογικών ορίων δεν συνεπάγεται την απώλεια του κυρίαρχου στόχου, της μη λήθης, δηλαδή, αλλά ούτε και την απομάκρυνση από την όσο το δυνατόν αντικειμενική θέαση των γεγονότων. Η δια της εκτροπής άνοδος του Παχλαβί στην εξουσία, τα έργα και οι μέρες του, τα ναζιστικά κατάλοιπα στην ηγεσία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, η απόπειρα λήθης, η συνέχεια του κράτους και ο ρόλος των δυνάμεων τήρησης της τάξης, η εν πολλοίς χαμένη τιμή της δημοσιογραφίας, η εξ αποστάσεως θέα της πραγματικότητας σε μια χώρα μακρινή, η συνεργασία των μυστικών υπηρεσιών, η δολοφονία ενός ακόμα ανθρώπου και η αθώωση του δολοφόνου λόγω ανεπαρκών στοιχείων, μια αυτοκτονία που δεν αποδείχθηκε ποτέ. Όλα αυτά, και άλλα ακόμα, θα μπορούσαν να συνθέτουν ένα καταιγιστικό μυθιστόρημα δράσης, και όμως όχι, είναι απλά το χρονικό κάποιων γεγονότων τελικώς αλληλένδετων μεταξύ τους.
Διαβάζοντας κανείς αυτό το βιβλίο νιώθει ένα άβολο συναίσθημα, ένα σφίξιμο, μια συνήθης παρενέργεια της αλήθειας. Θα μπορούσε να μην είναι τόσο έντονο το συναίσθημα αυτό, να αρκούσε το ό,τι έγινε, έγινε, δεν αρκεί όμως, γιατί η επικαιρότητα δεν αφήνει τον πόνο να υποχωρήσει, την πληγή να γιατρευτεί, η τριγύρω πραγματικότητα έρχεται διαρκώς να υπενθυμίσει τη ρήση της Μάινχοφ: Είναι λες και ένας άδικος κόσμος ακόμα δυσκολεύεται να μοιράσει τουλάχιστον δίκαια τις αδικίες του.
Το εξώφυλλο της Μελίνας Γαληνού αποτελεί το ιδανικό περιτύλιγμα για ένα βιβλίο όπως αυτό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου