Η θεραπεία του νερού - Percival Everett

"Αυτές οι σελίδες είναι η ομολογία μου."

Ο Ισμαήλ - συνονόματος του αφηγητή στο, μεγαλειώδες έπος της αμερικανικής λογοτεχνίας, Μόμπι Ντικ - επιχειρεί να συντάξει μια ομολογία που κατά τα φαινόμενα δεν του ζήτησε κανείς. Φαντάζει με υποχρέωση αμιγώς ηθική, μια απόπειρα να συμφιλιωθεί με τις Ερινύες που τον τριβελίζουν, μία χείρα λογικής που τον συγκρατεί λίγο πριν πέσει για πάντα στην αγκαλιά της τρέλας. Μικρή σημασία έχει το γεγονός πως η πλειοψηφία της κοινής γνώμης θα επιδοκίμαζε πιθανότατα μία πράξη εκδίκησης και πως το δικαστήριο θα προσέδιδε ελαφρυντικά στο τελικό κατηγορητήριο. Όταν είδε το σώμα της δολοφονημένης κόρης του έχασε το έδαφος κάτω από τα πόδια του, πάγωσε, απάντησε μηχανικά στις ερωτήσεις των αστυνομικών, υπάκουσε πειθήνια στα περίπλοκα γραφειοκρατικά γρανάζια, έσφιξε στην αγκαλιά του την πρώην σύζυγό του και συνειδητοποίησε πως ήταν και οι δυο τους ανίκανοι να λειτουργήσουν ως στήριγμα ο ένας του άλλου, η σπίθα του κοινού πόνου δεν υπήρξε ικανή να προκαλέσει την ανάφλεξη. Τότε, η εκδίκηση κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της ύπαρξής του. Δράση και αντίδραση.

Αναζητεί καταφύγιο στο λόγο, στη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία. Προσπαθεί να δώσει εξήγηση, να κατανοήσει την απώλεια. Αυτή η απόπειρα τον οδηγεί αναπόφευκτα σε ερωτήματα γύρω από την ύπαρξη. Πιάνει το νήμα από την αρχαία φιλοσοφία. Ηράκλειτος, Θαλής, Αριστοτέλης. Ο θάνατος υπήρξε διαχρονικά η μοναδική φιλοσοφική βεβαιότητα, ούτε οι σοφιστές τα έβαλαν μαζί του. Ακολουθεί την εξέλιξη της σκέψης, ιδιαιτέρως της δυτικής, δίχως όμως να διστάζει στιγμή να γυρίσει στις πηγές, ξανά και ξανά. Νιώθει την ανάγκη να συνομιλήσει, απευθύνεται συχνά στον αναγνώστη κάτι που δίνει χαρακτήρα επιστολής στην ομολογία του, τον καλεί να κοιτάξει το "άγιο κτήνος" στα μάτια, να μην αποστρέψει το βλέμμα στιγμή. Παραλήρημα ανάμεσα στο χάος και τη βεβαιότητα, φως και σκοτάδι. Υπάρχουν στιγμές που η γνώση δείχνει να βοηθά, ύστερα όμως από λίγες γραμμές στέκει άχρηστη στη γωνία. Λόγος μακροπερίοδος, με ειρμό και διαστήματα πνευματικής διαύγειας που ανακόπτουν τη θύελλα της ανάμνησης των αποκρουστικών λεπτομερειών του εγκλήματος και τις εμμονές εκδίκησης. Η μνήμη - δυστυχώς για εκείνον - φαίνεται να αποτελεί δυνατό σημείο του εγκεφάλου του, η λήθη θα αργήσει. Τα πάντα συναντιούνται στο στιγμιαίο τώρα της γραφής, όλα συμβαίνουν τη στιγμή που πέφτουν στο χαρτί.

Ανάγνωση που απαιτεί πολλά. Ο Έβερετ όμως είναι σπουδαίος συγγραφέας, του αρκούν μόλις λίγες γραμμές για να παγιδεύσει τον αναγνώστη στον ιστό της ιστορίας του. Ο ρυθμός και η αυξανόμενη ένταση επιβάλουν μια ιδιόμορφη χρονική αντίστιξη· ανάγνωση αργή με ταυτόχρονη αίσθηση πως οι σελίδες γυρνούν γρήγορα. Δεκάδες - για να μην πω εκατοντάδες - αναφορές σε έργα, μια τεράστια γκάμα πηγών που δεν αποτελεί κενή επίδειξη γνώσεων μα υπηρετεί υπέροχα την κεντρική ιδέα. Στιγμή δεν έφυγε από το μυαλό μου η Πτώση του Καμύ· η ομολογία του Ισμαήλ αποτελεί μια υπαρξιακή κραυγή.

Οι συνεχείς νύξεις στην επικαιρότητα διευρύνουν τα στενά όρια του ατομικού, ο άνθρωπος άλλωστε είναι μέρος της κοινωνίας. Στην ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκεται ο Μπους ο νεότερος, το Γκουαντάναμο λειτουργεί επίσης με όρους εκδίκησης υπό τη σιωπηλή ανοχή της πλειοψηφίας. Δίχως το δικαίωμα στην υπεράσπιση, εκ των προτέρων ένοχοι για τα πάντα, οι έγκλειστοι γνωρίζουν από κοντά το πρόσωπο της δημοκρατίας που στερήθηκαν στην Ανατολή. Η πίστη στην αυτοάμυνα, η οπλοκατοχή, ο νόμος στα χέρια. Βασανιστήρια για την εξαγωγή ομολογιών, αυτή είναι η απάντηση των πολιτισμένων στους φανατικούς ισλαμιστές.Σε εκείνη τη σκοτεινή πλευρά κατοικούν οι ενοχές του αφηγητή, καθώς νιώθει να γίνεται ένα με το τέρας.

Ιδιαίτερες οι σκηνές στο απομονωμένο σπίτι του Ισμαήλ· το άνυδρο τοπίο, η σκόνη της ερήμου, η σκιά των βράχων, μια απόκοσμη αίσθηση. Μου έφερε στο νου το σπίτι από το Σημείο Ωμέγα του ΝτεΛίλλο.

Ξεχωριστή μνεία αρμόζει στον μεταφραστή Δημήτρη Αθηνάκη. Ανταποκρίθηκε με επιτυχία στα συνεχή γλωσσικά παιχνίδια του κειμένου επιδεικνύοντας προσαρμοστικότητα και δημιουργική φαντασία.



υ.γ Η Αμερικάνικη έρημος του ίδιου ήταν αρκετά διαφορετικό ως προς το ύφος αν και στον πυρήνα του είχε επίσης έντονο τον κοινωνικό προβληματισμό. Στη λίστα με τα προσεχώς είναι και το Σβήσιμο για το οποίο πρόσφατα έγραψε η Κατερίνα στο ιστολόγιο της.

υ.γ 2 Ψάχνω την Αμερικάνικη έρημο για την καθιερωμένη φωτογραφία και δεν τη βρίσκω. Θύμα άραγε της πρόσφατης τακτοποίησης ή της ασθενούς μου μνήμης; 



Μετάφραση Δημήτρης Αθηνάκης
Εκδόσεις Πόλις