Το μυστήριο του κίτρινου δωματίου - Gaston Leroux

Και τι δεν έχουν σκαρφιστεί οι συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας· απίθανες εξιχνιάσεις, εξοργιστικά ευρήματα, διόλου πειστικά γεφυρώματα πλοκής, ακραία βία και σεξουαλικά στιγμιότυπα, χάρτινους ήρωες, καταφυγή στην ατμοσφαιρικότητα. Συνεχώς εμφανίζονται, και προωθούνται ως το επόμενο μεγάλο όνομα, συγγραφείς μάλλον μέτριοι, που σπάνια έχουν να επιδείξουν παραπάνω από ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα, μετά ακολουθούν τα συμβόλαια και η μανιέρα. Μοιάζει, οι ίδιοι οι συγγραφείς και οι αναγνώστες λάτρεις του αστυνομικού, να αντιμετωπίζουν το είδος ως λογοτεχνικό αποπαίδι, χωρίς καμιά απαίτηση για υπέρβαση.

Κάπου στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ο Γάλλος Γαστόν Λερού εγκαταλείπει τη δημοσιογραφία και αρχίζει να γράφει μυθιστορήματα, συστήνοντας στο κοινό τον δημοσιογράφο-ντετέκτιβ Ζοζέφ Ρουλεταμπίλ, το Μυστήριο του Κίτρινου Δωματίου αποτελεί το λογοτεχνικό του ντεμπούτο, και τι ντεμπούτο! Σήμερα, πάνω από εκατό χρόνια μετά, η ανάγνωση του συγκεκριμένου μυθιστορήματος αποπνέει μια γλύκα παρόμοια με εκείνη της θέασης μιας ασπρόμαυρης ταινίας σε έναν θερινό κινηματογράφο, μια αίσθηση χαμένης αθωότητας. Ένα εγκεφαλικό παιχνίδι, μια ιστορία που δικαιούται ως χαρακτηρισμό τη λέξη μυστήριο.

Είμαι βαθιά συγκινημένος που επιτέλους ξεκινώ την αφήγηση των απίστευτων περιπετειών του Ζοζέφ Ρουλεταμπίλ. Έως σήμερα, ο ίδιος είχε τόσο σθεναρά αντιταχθεί στην εξιστόρησή τους, που πίστευα ότι δεν θα είχα ποτέ την ευκαιρία να δημοσιεύσω την πιο παράξενη αστυνομική ιστορία των τελευταίων δεκαπέντε ετών: θεωρούσα έτσι, σχεδόν δεδομένο ότι η κοινή γνώμη δεν θα μάθαινε ποτέ ολόκληρη την αλήθεια της περίφημης υπόθεσης, γνωστής και ως Το Κίτρινο Δωμάτιο, μιας υπόθεσης που είχε ως επακόλουθο πολλά μυστηριώδη, σκληρά και συγκλονιστικά δράματα με τα οποία ο φίλος μου αναμείχθηκε εξίσου.

Ο Δόκτωρ Στάνγκερσον έχει αποσυρθεί μαζί με την κόρη του στην εξοχή, μακριά από το Παρίσι των περισπασμών και των αδιάκριτων βλεμμάτων, και δουλεύει πάνω σε πειράματα σχετικά με τη διάσπαση της ύλης. Ένα βράδυ, μετά από ακόμα μία κοπιαστική μέρα στο εργαστήριο, η δεσποινίς Στάνεγκερσον αποσύρεται στο δωμάτιο της, λίγη ώρα αργότερα ακούγονται οι απεγνωσμένες κραυγές της, ο πατέρας της και οι επιστάτες θα φτάσουν στο δωμάτιό της, η πόρτα είναι κλειδωμένη, όταν τη σπάσουν θα ανακαλύψουν το αιμόφυρτο σώμα της νεαρής, η οποία έχει λιποθυμήσει, αλλά δεν θα βρουν πουθενά τον δράστη. Ποιος ήταν ο δράστης και κυρίως πώς κατάφερε να διαφύγει από το κλειδωμένο Κίτρινο Δωμάτιο;

Η υπόθεση θα συγκλονίσει το Παρίσι, θα κατακλύσει τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και θα σημάνει συναγερμό στις διωκτικές αρχές. Ο νεαρός Ζοζέφ Ρουλεταμπίλ, χωρίς να του το ζητήσει κανείς, από προσωπική επιθυμία διαλεύκανσης της αλήθειας και ακλόνητης πίστης στις προσωπικές του ικανότητες, θα ανακατευτεί στην έρευνα και θα επιχειρήσει να καταδείξει τον ένοχο. Την αφήγηση της υπόθεσης, χρόνια μετά, θα αναλάβει ο συγγραφέας, όταν πια ο ντόρος έχει κατακαθίσει και τα στοιχεία μπορούν άφοβα να βγουν στην επιφάνεια.

Είναι συγκινητική η επιθυμία του συγγραφέα να δικαιολογήσει λογοτεχνικά το κάθε στοιχείο που παρουσιάζει, δίνοντας ανθρώπινη διάσταση στον παντογνώστη αφηγητή του, παρεμβάλλοντας στο σώμα της αφήγησης πρακτικά δικαστηρίων, αποκόμματα εφημερίδων και σελίδων από το προσωπικό ημερολόγιο του Ρουλεταμπίλ. Ο Λερού, σαν έμπειρος χαρτοπαίκτης, εμφανίζει τα χαρτιά του σιγά σιγά, δεν προδίδει το φύλλο του, αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά μέχρι το τέλος, όταν και έρχεται να παρουσιάσει το σύνολο από τα κομμάτια του παζλ, τα οποία αφαίρεσε ξεκινώντας να διηγείται την ιστορία του.

Δεν ξέρω αν πρόκειται για ένα από τα εκατό καλύτερα μυθιστορήματα μυστηρίου όλων των εποχών, δεν ξέρω αν έχει και σημασία κάτι τέτοιο. Σημασία έχει η δεδομένη αναγνωστική απόλαυση, και αυτό αρκεί.

(πρωτοδημοσιεύτηκε στα Χανιώτικα Νέα)

Μετάφραση Βαγγέλης Γιαννίσης
Εκδόσεις Διόπτρα