Δύσκολα μπορώ να σκεφτώ πιο απαιτητικό και ριψοκίνδυνο βιβλιοφιλικό ζητούμενο από εκείνο που αφορά την πρόταση για ένα αστείο βιβλίο, για ένα βιβλίο που θα σε κάνει να γελάσεις. Γιατί ενώ στο τραγικό υπάρχει μια γενικότερη σύμπνοια στη συναισθηματική αντίδραση των αναγνωστών, στο κωμικό τα πράγματα είναι πιο υποκειμενικά και περίπλοκα. Επίσης, η ανάγνωση ως μοναχικό άθλημα δεν διαθέτει την ευθυμία της αγέλης, το ξέσπασμα του κοινού που μπορεί να παρασύρει και εσένα τον δύστροπο στο κέφι του. Και σε αυτή την πρόκληση παρουσιάστηκε οικειοθελώς η Ν., χωρίς να της ζητηθεί, και με σιγουριά στη φωνή μου πρότεινε να διαβάσω τον Ιούδα του Γκάουφ, βιβλίο που κατά εκείνη θα μου χάριζε μερικές στιγμές τρανταχτού γέλιου. Εγώ δεν είχα ιδέα σχετικά με το βιβλίο ή τον συγγραφέα, όμως φρόντισα να το προμηθευτώ, γιατί πώς μπορεί κανείς να αντισταθεί σε μια τέτοια πρόταση, σε μια πρόταση για γέλιο; Έτσι, προμηθεύτηκα το βιβλίο αυτό όπως άλλοι προμηθεύονται ηρεμιστικά ή παρακεταμόλη για μια άυπνη νύχτα ή έναν αμείλικτο πονοκέφαλο, έτσι κι εγώ το έβαλα στο ράφι για μια ώρα που θα είχα ανάγκη να γελάσω, να αποσυνδεθώ από τη γύρω πραγματικότητα και να γελάσω τρανταχτά. Και να που η στιγμή έφτασε.
Εάν είχα ουρήσει αμέσως μετά το πρωινό, ο Όχλος δεν θα είχε κάνει στάχτη το Ορφανοτροφείο. Αλλά, καθώς έφευγα από την τραπεζαρία για να κάνω την ανάγκη μου, άκουσα το μεταλλικό ήχο του γραμματοκιβώτιου. Έστριψα στον μακρύ διάδρομο. Πάνω στο χαλάκι της εισόδου κειτόταν ένας λευκός φάκελος.
Και κάπως έτσι ξεκινάει η περιπέτεια του Ιούδα, ενός ορφανού παιδιού, την ημέρα της ενηλικίωσής του. Μια σειρά από γεγονότα θα τον αναγκάσουν να κατουρήσει τη λάθος στιγμή, στην κορύφωση του πατριωτικού θεατρικού στο οποίο συμμετέχει μαζί με τα άλλα ορφανά, γεγονός που θα ξεσηκώσει τον όχλο με αποτέλεσμα το ορφανοτροφείο να τυλιχτεί στις φλόγες και ο Ιούδας να το βάλει στα πόδια για να γλιτώσει τόσο από τη φωτιά όσο και από την οργή του πλήθους. Θα ερωτευτεί μια κοπέλα η οποία για να τον αποφύγει του θέτει ως όρο να γίνει εκατομμυριούχος και να αποκτήσει το πρόσωπο του Λεονάρντο Ντι Κάπριο. Ο Ιούδας, ατρόμητος και αισιόδοξος, ερωτευμένος γαρ, θα προσπαθήσει να ικανοποιήσει την απαίτηση της αγαπημένης του. Χωρίς κανέναν στον κόσμο, ο Ιούδας θα προσπαθήσει να βρει τον δρόμο του, περνώντας από διάφορα κωμικοτραγικά περιστατικά.
Ο Ιούδας είναι μια κωμωδία καταστάσεων, καθώς το ένα περιστατικό διαδέχεται το άλλο και ο ήρωάς μας βρίσκεται διαρκώς μπλεγμένος σε ευφάνταστα σκηνικά. Παρότι αρκετά ιρλανδικό, με πλήθος αναφορών -ιδιαίτερα κατατοπιστικές οι υποσημειώσεις του μεταφραστή, αλλά και του Άρη Μαραγκόπουλου σχετικά με τις διακειμενικές αναφορές στον Οδυσσέα του Τζόις-, ο Ιούδας είναι ένα τρομερά αστείο βιβλίο, το οποίο διακρίνεται για την οξυδέρκεια του συγγραφέα στον τρόπο με τον οποίο επιλέγει να ασκήσει κριτική και σάτιρα μέσα από τις περιπέτειες του ήρωά του. Γιατί, ανατρέχοντας ήδη στην εποχή του Αριστοφάνη, η κωμωδία αποτελεί ένα θαυμάσιο εργαλείο στα χέρια ενός ικανού συγγραφέα για να αποτυπώσει και να στηλιτεύσει τα κακώς κείμενα, να αναδείξει τις ιδιαιτερότητες, να πριονίσει αυταπάτες και ισχυρισμούς. Ο Γκάουφ αγαπά τον ήρωά του, παρότι με μια πρώτη ματιά μοιάζει να τον κοροϊδεύει πετώντας τον έτσι στην αρένα των σελίδων αντιμέτωπο με ένα πλήθος δυσκολιών. Τον αγαπά όμως και αυτό εντείνει τον κωμικό χαρακτήρα του βιβλίου, καθώς ο αναγνώστης δεν γελάει σε βάρος του Ιούδα, αλλά νιώθει μια ενσυναίσθηση γι' αυτό το ορφανό παιδί, και γελάει με την τραγικότητα της ζωής εκεί έξω. Ο αναγνώστης γελάει όντας συγκινημένος, τον ενδιαφέρει να δει τον Ιούδα να φτάνει στον στόχο του.
Ο Ιούδας, εκτός από τις στιγμές αβίαστου γέλιου που μου χάρισε, υπήρξε και ένα λογοτεχνικά αξιόλογο μυθιστόρημα, το οποίο ολοκληρώνεται σε τρία μέρη, και δυστυχώς μόνο το πρώτο κυκλοφόρησε στα ελληνικά. Η περιπλάνηση του Ιούδα έχει κάτι το παραμυθένιο, κινείται στο μεταιχμιακό κατώφλι ρεαλισμού και φαντασίας, ο Γκάουφ άλλωστε έχει εκδώσει και παιδική λογοτεχνία, δύο βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ίκαρος. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο αντικρίζει ο ήρωάς μας τον κόσμο, συντελώντας στο χτίσιμο αυτού του αξέχαστου τύπου που περιδιαβαίνει την Ιρλανδία Ο Ιούδας μου θύμισε -και ίσως γι' αυτό να μου το πρότεινε και η Ν.- τόσο τον Τρίτο αστυφύλακα του Ο'Μπράιαν, όσο και τον Συνασπισμό ηλιθίων του Τουλ -βιβλία που αξίζει να αναζητήσετε, ειδικά αν σας αρέσει η αγγλοσαξονική προσέγγιση της κωμωδίας καταστάσεων.
Μετάφραση Γιώργος Μπέτσος
Εκδόσεις Τόπος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου