Υπάρχουν κάποιοι συγγραφείς που έχουν γράψει δεκαετίες πριν και τα έργα τους συνεχίζουν να αναβλύζουν φρεσκάδα στο σήμερα, χάρη στη διαχρονικότητα και τη λογοτεχνική τους αξία. Γνωστή αυτή η αίσθηση του κλασικού, που όμως μπορεί να αντιστραφεί. Γιατί υπάρχουν κάποιοι συγκαιρινοί μας συγγραφείς, λίγοι και εκλεκτοί, που τα έργα τους ανήκουν κιόλας στην επικράτεια του κλασικού, με αποτέλεσμα συχνά, και παρά την πραγματολογική γνώση, ο αναγνώστης να τοποθετεί τη συγγραφή τους σ' ένα μακρινό παρελθόν. Σ' αυτή την κατηγορία ανήκει ο σπουδαίος Ούγγρος συγγραφέας, γεννημένος το 1954, Λάσλο Κρασναρχοκάι. Πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά το τελευταίο του βιβλίο, Herscht 07769, με τον συνοδευτικό υπότιτλο Η ιστορία Μπαχ του Φλόριαν Χερστ.
Η αναφορά στο οπισθόφυλλο του ονόματος της πρώην καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ τοποθετεί εξ αρχής τη δράση του μυθιστορήματος στο σήμερα, λειτουργώντας αντιστικτικά στην παραπάνω αίσθηση και δημιουργώντας, εκτός των δεδομένων προσδοκιών που συνοδεύουν κάθε νέο βιβλίο του Κρασναρχοκάι, μια έντονη περιέργεια για τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργούσε η συγχρονία αυτή με πιο κλασικοφανείς αφηγηματικές πρώτες ύλες. Η σιγουριά πως θα ήταν ένα ακόμα σπουδαίο βιβλίο ήταν δεδομένη, ο τρόπος που θα διαχειριζόταν ο συγγραφέας την τόσο παρούσα συγχρονία έμενε να φανεί.
Ο Φλόριαν Χέρστ, με τη γεμάτη δυσκολίες παιδική ηλικία, ζει στην Κάνα, μια μικρή πόλη της γερμανικής Θουριγγίας, στα μέρη όπου γεννήθηκε ο Μπαχ και τώρα ξεμυτίζουν διάφορες νεοναζιστικές οργανώσεις. Δουλεύει βοηθός του Μπόση, λάτρη του Μπαχ και αρχηγού ενός τοπικού εθνικιστικού πυρήνα, που αναλαμβάνει τον καθαρισμό τοίχων από γκράφιτι. Ο Χερστ για αρκετό καιρό παρακολουθούσε μαθήματα εκλαϊκευμένης φυσικής, τα οποία παρέδιδε ένας ευρυμαθής ερασιτέχνης μετεωρολόγος. Εκεί, κάπου ανάμεσα στην εμμονή και τη συνειδητοποίηση, γεννήθηκε η πεποίθηση του Χερστ πως ο κόσμος, αφού δημιουργήθηκε από μια τυχαιότητα, μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταστραφεί με τον ίδιο τρόπο. Αποφασίζει να στείλει μια επιστολή στην Άνγκελα Μέρκελ, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου, στα στοιχεία αποστολέα γράφει απλώς Χερστ 07769, στοιχεία αρκετά για το τοπικό ταχυδρομείο, ώστε να του παραδώσει κάποια ενδεχόμενη απάντηση.
Αυτή είναι η σύνοψη της πλοκής της ιστορίας αυτής. Ένας παντογνώστης αφηγητής αναλαμβάνει να ακολουθήσει τον Χερστ, τον Μπόση, αλλά και αρκετούς από τους κατοίκους της μικρής αυτής πόλης στην καθημερινότητά τους. Ο Κρασναρχοκάι επιλέγει μια μονοπερίοδη αφήγηση, μία και μόνο τελεία υπάρχει, στο τέλος του βιβλίου. Παράλληλα με την προώθηση της πλοκής, που σε πολλά ομοιάζει με ένα pageturner μυθιστόρημα καταιγιστικής δράσης, ο αναγνώστης ακολουθεί κατάπληκτος ένα αφηγηματικό ρεσιτάλ δεξιοτεχνίας, που επιβάλλει τη λειτουργικότητά της, παραμερίζοντας όποιες ενστάσεις περί στείρου εντυπωσιασμού. Έτσι, με αυτό το εντυπωσιακό στην εκτέλεση εύρημα, ο συγγραφέας μετατοπίζει το αχόρταγο γύρισμα των σελίδων από την πλοκή στην αφήγηση, επιβεβαιώνοντας τη γόνιμη και καλοχωνεμένη επιρροή της κεντροευρωπαϊκής λογοτεχνίας, κυρίως της εκδοχής που εισήγαγε ο Μπέρνχαρντ.
Ο Φλόριαν Χερστ είναι ένας χαρακτήρας που παραμένει ανεξίτηλα χαραγμένος στην αναγνωστική μνήμη, παρότι δεν διαθέτει τίποτα το ηρωικό, ένας απλός άνθρωπος, μάλλον αδιάφορος και αφελής, που οι γύρω του δεν είναι απόλυτα σίγουροι γιατί τον συμπαθούν διαισθητικά. Συγγενεύει με έναν ακόμα συγκινητικό χαρακτήρα του Κρασναρχοκάι, τον Κόριμ από το Πόλεμος και πόλεμος, ενώ μοιάζει να αποτελεί μια σύνθεση του Γκρέινιερ και του Μπάλαρντ από τα Όνειρα τρένων του Ντένις Τζόνσον και το Τέκνο του Θεού του Κόρμακ ΜακΚάρθι αντίστοιχα, σημαντικών βιβλίων που επίσης κυκλοφόρησαν φέτος.
Ο Κρασναρχοκάι, με βασικά υλικά, υπογράφει ένα έργο πολύ υψηλής λογοτεχνίας, ξεκάθαρα πολιτικό και ανθρώπινο, που απεικονίζει τη γενικότερη ιδεολογική σύγχυση που επικρατεί στην Ευρώπη, σε τέτοιο βαθμό που τα απανωτά γράμματα του Χερστ φαντάζουν ολοένα και λιγότερο αφελή. Επίσης, ανάμεσα σε άλλα, διαπραγματεύεται το κατά πόσο η επαφή με την τέχνη αρκεί για έναν καλύτερο κόσμο, ένα θέμα διαχρονικών αντεγκλήσεων, ενώ την ίδια στιγμή επιτρέπει στο φρικώδες να αποκαλυφθεί με τρόπο αβίαστο και φυσικό, κρούοντας τον δικό του κώδωνα κινδύνου. Ο συγγραφέας δεν διστάζει να αναμετρηθεί σε δύο επικίνδυνα ταμπλό, της έντονης δράσης και της συγχρονίας, με τους δικούς του όρους, χωρίς να απολέσει το γνώριμο και προσωπικό αφηγηματικό του ύφος.
Το Herscht 07769, εκτός από μια ιδανική πύλη εισόδου στο έργο ενός εκ των σημαντικότερων εν ζωή συγγραφέων, απευθύνεται σε ένα διευρυμένο αναγνωστικό κοινό, ίδιον της υψηλής λογοτεχνίας. Η μετάφραση της Μανουέλας Μπέρκι από τα ουγγρικά αποτελεί έναν άθλο, ενώ οι εκδόσεις Πόλις μπορούν να περηφανεύονται πως διαθέτουν στον κατάλογό τους έναν σύγχρονο κλασικό, το έργο του οποίου θα αντέξει στο πέρασμα του χρόνου· μια πρόβλεψη μηδενικού ρίσκου.
υγ.1 η πρώτη γνωριμία με τον σπουδαίο αυτό συγγραφέα υπήρξε το μυθιστόρημα Πόλεμος και πόλεμος (περισσότερα εδώ), ακολούθησε Η μελαγχολία της αντίστασης (εδώ), Το τανγκό του Σατανά (εδώ) και Η επιστροφή του βαρόνου Βένκχαϊμ (εδώ).
υγ.2 Το παρόν κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών.
υγ.3 Αυτή η ανάρτηση αποτελεί την υπ' αριθμό χιλιοστή πεντακοσιοστή αυτού του ψηφιακού τόπου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου