Εκείνος που δεν με συντρόφευε - Maurice Blanchot

Από όλες τις εντυπώσεις που με άγγιξαν, πιστεύω ότι η πιο δυνατή ήταν τούτη: ότι ποτέ το προφανές της πραγματικότητας δεν είχε υπάρξει τόσο πιεστικό όσο σε αυτήν την ολίσθηση προς την εξαφάνιση· σε αυτήν την κίνηση είχε παραδοθεί κάποιο πράγμα που ήταν μια νύξη σε ένα γεγονός, στην μυχιότητά του, ως εάν, γι' αυτήν την φιγούρα, το να εξαφανιστεί να ήταν η πιο ανθρώπινη αλήθεια της και επίσης η πλησιέστερη σε εμένα.

Κάποτε, το καταφύγιο ανακαλύπτεται τυχαία, και, ενώ το σκοτάδι έχει κυριαρχήσει, ο φόβος διψάει για αδρεναλίνη. Ύστερα ο καιρός περνάει, ανάμνηση κακή με αίσιο τέλος, τα παραμύθια που μας έλεγαν σαν ήμασταν μικροί -ή μεγαλύτεροι- δεν βοήθησαν τελικά. Και αν διαθέτουμε τη λύση σύντροφοι, το μέγα πρόβλημα είναι η αδυναμία διάκρισης του προβλήματος, εκεί χωλαίνουμε, όμως η αυταρέσκειά μας αρνείται την σωτήρια τυχαιότητα, το μοιρολατρικό σημάδι και επιμένει: ήξερα και έπραξα. Καλά.

Δεν μπορώ να εκφραστώ αλλιώς. Μου φαίνεται ότι, μέσα στη σύγχυσή μου όπου έπρεπε να παλεύω εναντίον του ατέρμονου κι ωστόσο να το υψώνω στην ημέρα, να απαγορεύω στον εαυτό μου να είναι αγχωμένος, να αναζητά μια στιγμή η οποία δεν ήθελε να την αναζητούν κι ωστόσο αυτό επιθυμούσε, μέσα σε τούτον τον χώρο του οποίου έπρεπε να υποστηρίξω την ομοιότητα, έβαζα όλες τις δυνάμεις μου για να παραμείνω συνδεδεμένος με εμένα τον ίδιο.

Ήδη, από τα χρόνια της φιλολογικής μαθητείας, του κυρίαρχου ερωτήματος: τι θέλει να πει ο ποιητής;, που πυροδοτούσε τη φαντασία για ελάχιστο χρόνο πριν της προσαρμόσει την ερμηνεία του σχολικού βοηθήματος, ήδη από τότε λοιπόν, ένιωθα μιαν ενόχληση, ανείπωτη και αόριστη, γεμάτη από την ενοχή του ακατανόητου. Όμως, κάθε τι περιττό δεν μπορεί παρά να πέσει από το ίδιο του το βάρος. Η συναίσθηση και η κατανόηση δεν πορεύονται πάντοτε αρμονικά, ενίοτε δε, βαδίζουν ανεξάρτητα. Τώρα ξέρω πως τότε, την πρώτη φορά, το βίωσα, τότε όμως δεν υπήρχε η ανάγκη της υπογράμμισης, τώρα στην επιστροφή τραβώ μολυβιά.

Το γεγονός ότι κάποιος ήταν καθισμένος εκεί, σε αυτήν την πολυθρόνα, είχε μια ταπεινή αλήθεια, την αλήθεια αυτής της τόσο περιορισμένης θέσης, και δεν μπορούσα παρά να στοχάζομαι ανεξάντλητα επάνω σε αυτήν την αλήθεια από την οποία μου έμεναν τόσα λίγα πράγματα, διότι η αλήθεια αυτή δεν σήμαινε ούτε καν την ανάπαυση, μια στάση ανάπαυσης, αλλά εξίσου την αδιαφορία για την ανάπαυση.

Όχι μόνο η συνειδητοποίηση, μα και η έμπνευση, η ποθητή επιρροή, η ανακάλυψη του νήματος που υποστηρίζει την αναγκαία βεβαιότητα. Διαβάζω τις παραπάνω γραμμές, θυμάμαι μια ιδέα που είχα κάποτε, με απασχόλησε για τρεις ημέρες όπως αποδεικνύουν, δίχως αιδώ, οι ηλεκτρονικές καταχωρήσεις, ό,τι απέμεινε να την συνοψίζει είναι τρεις γραμμές: Στη καρέκλα, εδώ απέναντί μου, που τώρα κάθεσαι εσύ, συνήθιζε, δεν πάει καιρός, να κάθεται μια σκιά. Είναι παράξενο που επικεντρώνομαι στο αποτέλεσμα και όχι στην αιτία, γιατί ποια σκιά υπάρχει άραγε δίχως το φως; Ήταν 18 Αυγούστου του 2009. Η σύνδεση αποκαταστάθηκε.

Το κάθε πράγμα έχει ένα τέρμα, η απόγνωση όμως δεν έχει, αυτή δεν γνωρίζει τον ύπνο, δεν γνωρίζει τον θάνατο, στιγμή προς στιγμή περνώ αυτή τη δοκιμασία· η ημέρα δεν την φωτίζει, η νύχτα είναι το βάθος της, η ζωντανή μνήμη της. Ο κύκλος που σχηματίζουν ολόγυρά μου τα λόγια, στο έξω με κλείνει κι ωστόσο πάντα πάλι μέσα μου.

Η ύποπτη ευκολία με την οποία συγχέεται ο ρεαλισμός με την απαισιοδοξία, η απόπειρα να αποτιναχθεί το βάρος της ύπαρξης, να επικρατήσει επιτέλους, λένε, η χαρά για ζωή, λένε και τριγυρίζουν περίλαμπροι από τραπέζι σε τραπέζι με την χείρα προτεταμένη, κρύβοντας επιμελώς πίσω από το κάτω χείλος τη φράση που θα ήθελαν να φωνάξουν: δικός μου ο θρόνος. Το επίτευγμα δεν είναι ο λόγος αλλά ο συνδυασμός του με την ζωή, αυτό θαυμάζω εγώ. Συμβουλή ταπεινή: να διαβάσετε τον Χώρο της λογοτεχνίας, ένα δοκίμιο γεμάτο από ζωή, ή μια ζωή σε δοκιμιακή απόδοση, όπως προτιμάτε, το λογοτεχνικό αντίστοιχο του κινηματογραφικού Σμιλεύοντας τον χρόνο.

 Εκείνος που δεν με συντρόφευε.

Και εγώ.



Μετάφραση Δημήτρης Δημητριάδης
Εκδόσεις Σμίλη