Η στενή πύλη - Αντρέ Ζιντ

Όσα χρόνια και αν περάσουν, σκέφτομαι, ποτέ δε θα έχω διαβάσει όλα τα βιβλία εκείνα που θα ήθελα. Αν και ο Ζιντ είναι ένας από τους κλασικούς της λογοτεχνίας εντούτοις η Στενή πύλη αποτελεί την πρώτη μου επαφή με το έργο του.

" Άλλοι με όλα αυτά θα μπορούσαν να γράψουν ένα βιβλίο, την ιστορία όμως που θα σας διηγηθώ χρειάστηκε να εξαντλήσω τη δύναμη της ψυχής μου για να τη ζήσω και ζώντας την ανδρώθηκα."

Όταν ο Ζερόμ ερωτεύτηκε την Αλίσα ήταν μόλις δέκα ετών, εκείνη λίγο μεγαλύτερη. Η δέσμευσή τους παρά την ηλικιακή της αφέλεια ήταν μια ειλικρινής δέσμευση. Η σχέση τους πλατωνική, όταν βρίσκονται στον ίδιο χώρο καθώς μεγαλώνουν, η επιθυμία για τελειότητα τους κρατά σε απόσταση. Εκείνος θα δοκιμάσει διάφορες τακτικές, δε φοβάται την αναμονή παρά τις κατά καιρούς αμφιβολίες. Εκείνη έλκεται από την ιδέα της αγνότητος, εντός της μένεται η μάχη ανάμεσα σε Εκείνον και στον Ζερόμ.

Αν και γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο, με αφηγητή της ιστορίας τον Ζερόμ, η παράθεση από τον συγγραφέα αποσπασμάτων τόσο από τις επιστολές όσο και από το ημερολόγιο της Αλίσας προσδίδει μια ισορροπία στο κείμενο, αφαιρώντας αρκετή από την αντιπάθεια την οποία θα ένιωθε ο αναγνώστης για εκείνη σε περίπτωση που ο Ζερόμ μονοπωλούσε την αφήγηση.

Ο τρόπος γραφής σε συνδυασμό με την ιστορία δίνουν μια αθωότητα στο μυθιστόρημα (ή μεγάλη νουβέλα αν προτιμάτε). Η παιδική ματιά σε ιδανικά "υψηλά", τα οποία σήμερα σε μερικούς φαίνονται χαζά, και η δέσμευση, παρά το πέρας των χρόνων, σε αυτά μου προκάλεσαν μια αισιοδοξία κατά την ανάγνωση παρά τη λυπητερή ιστορία. Επιστροφή στην απλότητα που τόσο έχουμε, νομίζω, ανάγκη.

Το γεγονός πως ο Ζερόμ και η Αλίσα είναι πρώτα ξαδέρφια, κάτι το οποίο είναι αποδεκτό κατά την περίοδο εκείνη, δίνει και μια φροϋδική διάσταση στην ιστορία, γιατί πίσω από τον παιδικό έρωτα, υπάρχει (ή τουλάχιστον υπήρξε για μένα) μια δεύτερη ανάγνωση, με τα οικογενειακά πρότυπα να σκιάζουν την αθωότητα των δυο παιδιών. Επίσης ο Ζιντ χωρίς να παίρνει ξεκάθαρει θέση θίγει το ζήτημα της θρησκείας και της επιρροής της στους ανθρώπους.

Κάτι που με ενόχλησε ήταν η μεταφορά στα ελληνικά του ονόματος της ηρωίδος ως Άλισα κάτι το οποίο κατά την ανάγνωση χτύπαγε άσχημα τόσο στο μάτι μου όσο και στις αναγνωστικές αναπνοές. Για το λόγο αυτό πήρα την πρωτοβουλία και στην ανάρτηση αυτή αναφέρομαι σε εκείνη ως Αλίσα.

Η ανάγνωση του συγκεκριμένου μυθιστορήματος βοηθάει στη ξεκάθαρη διάκριση ανάμεσα στην ιστορία αγάπης και στην ερωτική ιστορία.
Είναι όμορφη αυτή η επιστροφή στις ρίζες της σύγχρονης λογοτεχνίας, ενίοτε δε και αναγκαία.

Μετάφραση Ανδρέας Κατσαμακίδης.
Εκδόσεις Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος.