Μια φίλη εντυπωσιάστηκε, " μα καλά πάλι θα το διαβάσεις;" με ρώτησε. Της εξήγησα πως θα είναι η πρώτη φορά. Είναι παράξενο το τι θεωρεί ο καθένας μας κλασικό ανάγνωσμα τελικά.
Ο υπέροχος Γκάτσμπυ είναι μια ιστορία αγάπης, μιας ύστατης προσπάθειας. Όταν κάποτε ερωτεύτηκαν δεν ήταν στην ίδια κοινωνική θέση, μεσολάβησε και εκείνος ο πόλεμος και ο Τομ την κέρδισε. Ο Γκάτσμπυ όμως δεν το έβαλε κάτω και πέντε χρόνια μετά επέστρεψε για να την διεκδικήσει.
Η αγάπη αρκεί, δεν χρειάζεται την υπερβολή. Αυτό καταφέρνει ο Φιτζέρλαντ. Εξιστορεί μια (ακόμα) ιστορία αγάπης και το κάνει με έναν τρόπο απλό, σχεδόν αχνό. Στα κενά της σχέσης τοποθετεί την αμερικανική κοινωνία λίγο πριν από το κραχ, το όνειρο του νέου κόσμου και η απώλεια της ευτυχίας. Η ύλη προελαύνει.
Στην σημερινή εποχή της εικόνας μάλλον δεν προκαλεί εντύπωση η κινηματογραφική αίσθηση που μου άφησε η ανάγνωση αυτού του όμορφου βιβλίου, έτσι και αλλιώς η απόσταση που χωρίζει το θερινό σινεμά από την παραλία είναι μηδαμινή.
Επανήλθε επίκαιρο το ερώτημα για το αν τελικά μας έχουν "καταστρέψει" οι ιστορίες αγάπης της λογοτεχνίας και του σινεμά. Δεν ξέρω να πω, ο χρόνος θα δείξει.
Και μια δόση γκρίνιας για το φινάλε. Θα παρακαλούσα τους επιμελητές της εκάστοτε έκδοσης να φροντίζουν ώστε το επίμετρο να τοποθετείται ως επίλογος και όχι ως πρόλογος γιατί θα ήταν κρίμα κάποιος αναγνώστης να διαβάσει πρώτα την ανάλυση και μετά το έργο.
Εκδόσεις Πατάκης.
Μετάφραση Κονδύλης Φώντας.
Τετάρτη 27 Ιουλίου 2011
Δευτέρα 25 Ιουλίου 2011
Η κοιλάδα της αταξίας - Φρίντριχ Ντύρενματ
Είναι εντυπωσιακό πόσους Ελβετούς συγγραφείς έχω διαβάσει τον τελευταίο χρόνο, είπα στον Β. ένα πρωί πίνοντας καφέ στην κουζίνα του σπιτιού μου, εκείνος με κοίταξε και με μετριοπάθεια είπε πως αυτός μόνο τον Φρίντριχ Ντύρενματ γνωρίζει, ώστε υπάρχουν και άλλοι Ελβετοί που δεν δουλεύουν σε τράπεζα, ρώτησα σε μια αποτυχημένη προσπάθεια αστείου. Την επόμενη μέρα κατεβήκαμε μαζί στο κέντρο για την καθιερωμένη καλοκαιρινή επίσκεψη στα βιβλιοπωλεία. Δεν ξέχασα την παρατήρησή του και πρόσθεσα στην στίβα την Κοιλάδα της Αταξίας.
Είναι από αυτά τα βιβλία για τα οποία μπορείς να αποκαλύψεις τα πάντα γύρω από την υπόθεση χωρίς να καταστρέψεις την μαγεία της ανάγνωσης. Προφανώς και δεν θα το πράξω, αλλά αξίζει τον κόπο να σας γράψω δύο λόγια, όχι κάτι παραπάνω από αυτά που θα βρείτε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. Στην κοιλάδα της αταξίας, ένα χωριό της Ελβετίας που ζει από τους τουρίστες υπάρχει ένας πύργος που χρησιμεύει ως ξενοδοχείο. Όλα αλλάζουν από την στιγμή που μια αμερικανική οργάνωση το αγοράζει με σκοπό να το χρησιμοποιήσει ως θρησκευτικό αποκούμπι για τα μέλη της, που είναι κάτι παραπάνω από πλούσιοι και επιθυμούν να σώσουν την ψυχή τους ζώντας ταπεινά για κάποιους μήνες τον χρόνο. Αυτά συμβαίνουν το καλοκαίρι. Τον χειμώνα που θεωρητικά το μέρος είναι κλειστό, βρίσκουν καταφύγιο εκεί διάσημοι του παγκόσμιου υποκόσμου και συνεργάτες του Μεγάλου.
Ο πρόεδρος του χωριού, ο σκύλος του ο Μάνι, η κόρη του Έλση, ο Μαριχουάνα Τζο, ο Τζίμι, ο Μεγάλος, ο Μωυσής Μέλκερ και διάφοροι άλλοι πρωταγωνιστούν σε αυτή την ιστορία.
Μου θύμισε κάτι από Τομ Ρόμπινς και Ελφρίντε Γέλινεκ, οι χαρακτήρες τον πρώτο και η πρόζα την δεύτερη και πιστέψτε με ο συνδυασμός είναι εκρηκτικός, όσο και αν δεν μου άρεσε η "Απληστία" της Γέλινεκ. Προσοχή, δεν μπαίνω στην διαδικασία του ποιός επηρεάστηκε και αν επηρεάστηκε, απλά λέω τι αίσθηση μου άφησε.
Κάτι ακόμα που με εντυπωσίασε είναι ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας "προλογίζει" την ιστορία που πρόκειται να διηγηθεί. Μικρά αποσπάσματα φαινομενικά ασύνδετα λειτουργούν άψογα ως μίτος για τον λαβύρινθο που ο Ντύρενματ στήνει.
Πριν από σχεδόν ένα χρόνο, στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος, δίπλα στην παραλία είχα διαβάσει το Homo Faber του επίσης Ελβετού Max Frisch, έχω έντονη την επιθυμία να επιστρέψω στις σελίδες του πριν τελειώσει το καλοκαίρι.
Ας γίνει λοιπόν αυτή η ανάρτηση διπλή ελβετική συγγραφική πρόταση!
Εκδόσεις Άγρωστις.
Μετάφραση Κοπέρτι Ιάκωβος.
Είναι από αυτά τα βιβλία για τα οποία μπορείς να αποκαλύψεις τα πάντα γύρω από την υπόθεση χωρίς να καταστρέψεις την μαγεία της ανάγνωσης. Προφανώς και δεν θα το πράξω, αλλά αξίζει τον κόπο να σας γράψω δύο λόγια, όχι κάτι παραπάνω από αυτά που θα βρείτε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. Στην κοιλάδα της αταξίας, ένα χωριό της Ελβετίας που ζει από τους τουρίστες υπάρχει ένας πύργος που χρησιμεύει ως ξενοδοχείο. Όλα αλλάζουν από την στιγμή που μια αμερικανική οργάνωση το αγοράζει με σκοπό να το χρησιμοποιήσει ως θρησκευτικό αποκούμπι για τα μέλη της, που είναι κάτι παραπάνω από πλούσιοι και επιθυμούν να σώσουν την ψυχή τους ζώντας ταπεινά για κάποιους μήνες τον χρόνο. Αυτά συμβαίνουν το καλοκαίρι. Τον χειμώνα που θεωρητικά το μέρος είναι κλειστό, βρίσκουν καταφύγιο εκεί διάσημοι του παγκόσμιου υποκόσμου και συνεργάτες του Μεγάλου.
Ο πρόεδρος του χωριού, ο σκύλος του ο Μάνι, η κόρη του Έλση, ο Μαριχουάνα Τζο, ο Τζίμι, ο Μεγάλος, ο Μωυσής Μέλκερ και διάφοροι άλλοι πρωταγωνιστούν σε αυτή την ιστορία.
Μου θύμισε κάτι από Τομ Ρόμπινς και Ελφρίντε Γέλινεκ, οι χαρακτήρες τον πρώτο και η πρόζα την δεύτερη και πιστέψτε με ο συνδυασμός είναι εκρηκτικός, όσο και αν δεν μου άρεσε η "Απληστία" της Γέλινεκ. Προσοχή, δεν μπαίνω στην διαδικασία του ποιός επηρεάστηκε και αν επηρεάστηκε, απλά λέω τι αίσθηση μου άφησε.
Κάτι ακόμα που με εντυπωσίασε είναι ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας "προλογίζει" την ιστορία που πρόκειται να διηγηθεί. Μικρά αποσπάσματα φαινομενικά ασύνδετα λειτουργούν άψογα ως μίτος για τον λαβύρινθο που ο Ντύρενματ στήνει.
Πριν από σχεδόν ένα χρόνο, στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος, δίπλα στην παραλία είχα διαβάσει το Homo Faber του επίσης Ελβετού Max Frisch, έχω έντονη την επιθυμία να επιστρέψω στις σελίδες του πριν τελειώσει το καλοκαίρι.
Ας γίνει λοιπόν αυτή η ανάρτηση διπλή ελβετική συγγραφική πρόταση!
Εκδόσεις Άγρωστις.
Μετάφραση Κοπέρτι Ιάκωβος.
Κυριακή 24 Ιουλίου 2011
Ο αόρατος άνθρωπος - Χ.Τζ. Γουέλς
Φαντάζομαι πως δεν ήμουν το μοναδικό παιδί που θα ήθελε να έχει ένα χάρισμα, να είναι αόρατο, να μπορεί να πετάει, να μιλάει όλες τις γλώσσες χωρίς να χρειάζεται να διαβάζει με τις ώρες γραμματική κ.λ.π.
" Ο ξένος έφτασε στις αρχές του Φλεβάρη, μια χειμωνιάτικη μέρα που ο τσουχτερός άνεμος και το τελευταίο χιόνι της χρονιάς σάρωναν τα πάντα. Φάνηκε από την μεριά του λόφου, κάνοντας όλο το δρόμο απ' τό σιδηροδρομικό σταθμό του Μπράμπλχαρστ με τα πόδια και κρατώντας μια μαύρη βαλιτσούλα στο γαντοφορεμένο χέρι του. Ήταν κουκουλωμένος από την κορυφή ως τα νύχια, και το μαλακό καπέλο που φορούσε έκρυβε όλο του το πρόσωπο, αφήνοντας να φαίνεται μόνο η άκρη της μύτης του."
Έτσι ξεκινάει η ιστορία του αόρατου ανθρώπου, γραμμένη το 1897 από τον Χ.Τζ. Γουέλς. Το βιβλίο διέπεται από την γλυκύτητα των παραμυθιών που μας λέγανε όταν ήμασταν μικροί μα που ακόμα γουστάρουμε να διαβάζουμε. Περιγραφικός όσο χρειάζεται, ο συγγραφέας ακολουθεί εκείνη την παλιά, κλασική συνταγή ως προς την δομή και την πλοκή, θέλοντας να πει την ιστορία του χωρίς περιττές φανφάρες. Ο θρίαμβος της απλότητας. Η αίσθηση που σου αφήνει σου φέρνει στο μυαλό τον Πόε.
Μια τέτοια ιστορία είχα ανάγκη να διαβάσω ξαπλωμένος στον καναπέ, αδυνατώντας να κάνω το οτιδήποτε λόγω της ζέστης που επικρατεί. Σαν να με δρόσιζε, θαρρείς, το χιόνι που έπεφτε στις πρώτες σελίδες του βιβλίου.
Και κάτι τελευταίο, δεν έχει μόνο θετικά το να είσαι αόρατος, μην το ξεχνάτε σας παρακαλώ πολύ.
Εκδόσεις Γράμματα.
Μετάφραση Σφακιανάκης Άρης.
" Ο ξένος έφτασε στις αρχές του Φλεβάρη, μια χειμωνιάτικη μέρα που ο τσουχτερός άνεμος και το τελευταίο χιόνι της χρονιάς σάρωναν τα πάντα. Φάνηκε από την μεριά του λόφου, κάνοντας όλο το δρόμο απ' τό σιδηροδρομικό σταθμό του Μπράμπλχαρστ με τα πόδια και κρατώντας μια μαύρη βαλιτσούλα στο γαντοφορεμένο χέρι του. Ήταν κουκουλωμένος από την κορυφή ως τα νύχια, και το μαλακό καπέλο που φορούσε έκρυβε όλο του το πρόσωπο, αφήνοντας να φαίνεται μόνο η άκρη της μύτης του."
Έτσι ξεκινάει η ιστορία του αόρατου ανθρώπου, γραμμένη το 1897 από τον Χ.Τζ. Γουέλς. Το βιβλίο διέπεται από την γλυκύτητα των παραμυθιών που μας λέγανε όταν ήμασταν μικροί μα που ακόμα γουστάρουμε να διαβάζουμε. Περιγραφικός όσο χρειάζεται, ο συγγραφέας ακολουθεί εκείνη την παλιά, κλασική συνταγή ως προς την δομή και την πλοκή, θέλοντας να πει την ιστορία του χωρίς περιττές φανφάρες. Ο θρίαμβος της απλότητας. Η αίσθηση που σου αφήνει σου φέρνει στο μυαλό τον Πόε.
Μια τέτοια ιστορία είχα ανάγκη να διαβάσω ξαπλωμένος στον καναπέ, αδυνατώντας να κάνω το οτιδήποτε λόγω της ζέστης που επικρατεί. Σαν να με δρόσιζε, θαρρείς, το χιόνι που έπεφτε στις πρώτες σελίδες του βιβλίου.
Και κάτι τελευταίο, δεν έχει μόνο θετικά το να είσαι αόρατος, μην το ξεχνάτε σας παρακαλώ πολύ.
Εκδόσεις Γράμματα.
Μετάφραση Σφακιανάκης Άρης.
Παρασκευή 22 Ιουλίου 2011
Η ενοχή της αθωότητας - Ιωάννα Μπουραζοπούλου
Θα σας μιλήσω για την σχέση μου με την λογοτεχνία του φανταστικού, είναι οι ίδιες σκέψεις που κάνω κάθε φορά που διαβάζω κάποιο βιβλίο αυτού του είδους. Καταντώ γραφικός, και το ξέρω, να ισχυρίζομαι ότι δεν με συγκινεί και ύστερα από την ανάγνωση να αποθεώνω τον εκάστοτε τίτλο. Ίσως να είναι περισσότερο μια φοβία παρά μια άποψη τελικά. Η ιδέα του τεχνήματος, της επινόησης από την αρχή του κόσμου, της χρήσης όρων που ο συγγραφέας επινόησε παρέα με λέξεις, τόπους και καταστάσεις να καταφέρνει τελικά κάθε φορά να με συνεπάρει αλλά η ιδέα να μου προκαλεί επιφυλάξεις.
Ακόμα μια αναγνωστική μου ιδιαιτερότητα μονολογώ και κλείνω το κεφάλαιο.
Η ενοχή της αθωότητας ανήκει σε αυτήν την κατηγορία, λογοτεχνία κοινωνικής φαντασίας, στην ευρώπη του μέλλοντος, όπου η επανάσταση έλαβε χώρα ταυτόχρονα στην συνείδηση των ανθρώπων και για αυτό τον λόγο δεν υπάρχουν ούτε μνημεία, ούτε ήρωες. Η συγγραφέας στήνει μια μετακαπιταλιστική ευρώπη, όπου οι εννιά κάστες με τα παρακλάδια τους έχουν τοποθετηθεί γεωγραφικά εκεί που μπορούν να φανούν πιο χρήσιμες. Η Θεσσαλονίκη ανήκει στους φύλακες για παράδειγμα...
Η φιλία του Ιωσήφ, που ανήκε στην κάστα των φυλάκων μα αποσχίστηκε για να βρεθεί στα απόνερα αυτής των καλλιτεχνών ως νεκρομπαρμπέρης, με τον Πελαργό, ο οποίος κάποτε ανήκε στην αφρόκρεμα των διανοουμένων αλλά τώρα είναι εκφωνητής επικήδειων λόγων μετά από την εμπλοκή του σε ένα σκάνδαλο που λίγο έλειψε να αλλάξει την αντίληψη της ευρώπης σχετικά με τον θάνατο, στήνεται στο απόσπασμα. Παρέα θα ταξιδέψουν στις εννιά πόλεις όπως κάποτε οι πελαργοί, μεταφέροντας έναν αθώο και ένα δίλλημμα, απελευθέρωση ή θάνατος;
Το δικαίωμα στον θάνατο και στην εργασία είναι τα βασικά δικαιώματα πάνω στα οποία στηρίζεται η επανάσταση η οποία έβγαλε την γηραιά ήπειρο από το μετακαπιταλιστικό τέλμα.
Η συγγραφέας χτίζει μια νέα ευρώπη αν και η κεντρική ιδέα του έργου μου έφερε στο μυαλό ένα άλλο έργο της ελληνικής γραμματείας. Το τέχνημα αυτό σε παρασέρνει αβίαστα σε μια άλλη εποχή. Δεν ξέρω αν τα ηθικά - φιλοσοφικά ζητήματα που θέτει είναι τόσο δυνατά αλλά μπορώ να βεβαιώσω πως πρόκειται για ένα πολύ καλό βιβλίο, το οποίο στηρίχτηκε εμφανώς και πέρα από την δεδομένη έμπνευση σε ώρες προεργασίας και έρευνας.
Το βιβλίο αυτό μου το πρότεινε μια φίλη από τον βορρά, εκεί έτυχε να διαβάσω και το μεγαλύτερο μέρος του, στα βουνά ανάμεσα στα δέντρα εκεί όπου κάθε βράδυ έπαιζαν μουσικές όμορφες. Τις τελευταίες σελίδες τις γύρισα δίπλα στην παραλία έχοντας για παρέα την επικοινωνία του μικρού Γιαννάκη, που κολυμπούσε, με την μαμά του που τον θαύμαζε και τον μάλωνε από την σιγουριά της ξαπλώστρας.
Εκδόσεις Καστανιώτη.
Ακόμα μια αναγνωστική μου ιδιαιτερότητα μονολογώ και κλείνω το κεφάλαιο.
Η ενοχή της αθωότητας ανήκει σε αυτήν την κατηγορία, λογοτεχνία κοινωνικής φαντασίας, στην ευρώπη του μέλλοντος, όπου η επανάσταση έλαβε χώρα ταυτόχρονα στην συνείδηση των ανθρώπων και για αυτό τον λόγο δεν υπάρχουν ούτε μνημεία, ούτε ήρωες. Η συγγραφέας στήνει μια μετακαπιταλιστική ευρώπη, όπου οι εννιά κάστες με τα παρακλάδια τους έχουν τοποθετηθεί γεωγραφικά εκεί που μπορούν να φανούν πιο χρήσιμες. Η Θεσσαλονίκη ανήκει στους φύλακες για παράδειγμα...
Η φιλία του Ιωσήφ, που ανήκε στην κάστα των φυλάκων μα αποσχίστηκε για να βρεθεί στα απόνερα αυτής των καλλιτεχνών ως νεκρομπαρμπέρης, με τον Πελαργό, ο οποίος κάποτε ανήκε στην αφρόκρεμα των διανοουμένων αλλά τώρα είναι εκφωνητής επικήδειων λόγων μετά από την εμπλοκή του σε ένα σκάνδαλο που λίγο έλειψε να αλλάξει την αντίληψη της ευρώπης σχετικά με τον θάνατο, στήνεται στο απόσπασμα. Παρέα θα ταξιδέψουν στις εννιά πόλεις όπως κάποτε οι πελαργοί, μεταφέροντας έναν αθώο και ένα δίλλημμα, απελευθέρωση ή θάνατος;
Το δικαίωμα στον θάνατο και στην εργασία είναι τα βασικά δικαιώματα πάνω στα οποία στηρίζεται η επανάσταση η οποία έβγαλε την γηραιά ήπειρο από το μετακαπιταλιστικό τέλμα.
Η συγγραφέας χτίζει μια νέα ευρώπη αν και η κεντρική ιδέα του έργου μου έφερε στο μυαλό ένα άλλο έργο της ελληνικής γραμματείας. Το τέχνημα αυτό σε παρασέρνει αβίαστα σε μια άλλη εποχή. Δεν ξέρω αν τα ηθικά - φιλοσοφικά ζητήματα που θέτει είναι τόσο δυνατά αλλά μπορώ να βεβαιώσω πως πρόκειται για ένα πολύ καλό βιβλίο, το οποίο στηρίχτηκε εμφανώς και πέρα από την δεδομένη έμπνευση σε ώρες προεργασίας και έρευνας.
Το βιβλίο αυτό μου το πρότεινε μια φίλη από τον βορρά, εκεί έτυχε να διαβάσω και το μεγαλύτερο μέρος του, στα βουνά ανάμεσα στα δέντρα εκεί όπου κάθε βράδυ έπαιζαν μουσικές όμορφες. Τις τελευταίες σελίδες τις γύρισα δίπλα στην παραλία έχοντας για παρέα την επικοινωνία του μικρού Γιαννάκη, που κολυμπούσε, με την μαμά του που τον θαύμαζε και τον μάλωνε από την σιγουριά της ξαπλώστρας.
Εκδόσεις Καστανιώτη.
Τετάρτη 13 Ιουλίου 2011
Η Μεταφορά - Δημήτρης Δημητριάδης
(Με αφορμή την Μεταφορά)
Πέρασε καιρός από εκείνη την βόλτα στην Πολιτεία, δεν έκανε κρύο, αλλά υπήρχε η διάθεση να ανεβάσεις το μπουφάν μαζί με τα χειμωνιάτικα στο πατάρι, δίπλα στο θερμοσίφωνο. Τελευταίο μέλος εκείνης της ομάδας βιβλίων, περίμενε καρτερικά την σειρά του, την στιγμή του, την τελεία. Και η τελεία μπήκε, άνω ή κάτω θα δείξει.
Στην τσάντα μαζί με το μαγιό και την πετσέτα σε μέρος που τα βουνά πέφτουν για να δροσίσουν τα πόδια τους στην απότομα βαθιά θάλασσα. Δεν σου αρκεί μία φορά, θέλεις μόλις γυρίσεις την τελευταία σελίδα να κινήσεις πάλι από την αρχή. Σταμάτησα στην δεύτερη, ξέρω ότι θα υπάρξει και τρίτη. Νουβέλα ναι, αλλά και όχι. Λογική σκέψη την οποία ακολουθείς ενίοτε έντρομος ενίοτε ήρεμος, αλλά ακολουθείς, δεν φαντάζεσαι, κατανοείς. Η αδυναμία κάποιου να αφήσει το σπίτι του, να πάρει το λεωφορείο, να περπατήσει στην γειτονιά, να κάνει τα απαραίτητα ψώνια.
Πάνε μήνες είχα την τύχη να δω την "Λήθη" στο θέατρο, η τότε ανάρτηση είναι μακράν η πρώτη σε επισκεψιμότητα αυτού εδώ του ιστολογίου.
Γραφή ιδιαίτερη, εσωτερική. Απλή περιγραφή συναισθηματικών και εγκεφαλικών λαβυρίνθων. Αδυναμία και δύναμη, εσύ και οι άλλοι, εσύ και εσύ, εχθροί εντός και εκτός των τειχών, εσύ, εγώ, εμείς. Αυτοί.
Η τσάντα με το γνωστό περιεχόμενο, γνωστό σε ποιόν όμως;
Τώρα έτσι που στέκεσαι, τι νομίζεις; Θα καταφέρεις να βγεις από το σπίτι;
Πέρασε καιρός από εκείνη την βόλτα στην Πολιτεία, δεν έκανε κρύο, αλλά υπήρχε η διάθεση να ανεβάσεις το μπουφάν μαζί με τα χειμωνιάτικα στο πατάρι, δίπλα στο θερμοσίφωνο. Τελευταίο μέλος εκείνης της ομάδας βιβλίων, περίμενε καρτερικά την σειρά του, την στιγμή του, την τελεία. Και η τελεία μπήκε, άνω ή κάτω θα δείξει.
Στην τσάντα μαζί με το μαγιό και την πετσέτα σε μέρος που τα βουνά πέφτουν για να δροσίσουν τα πόδια τους στην απότομα βαθιά θάλασσα. Δεν σου αρκεί μία φορά, θέλεις μόλις γυρίσεις την τελευταία σελίδα να κινήσεις πάλι από την αρχή. Σταμάτησα στην δεύτερη, ξέρω ότι θα υπάρξει και τρίτη. Νουβέλα ναι, αλλά και όχι. Λογική σκέψη την οποία ακολουθείς ενίοτε έντρομος ενίοτε ήρεμος, αλλά ακολουθείς, δεν φαντάζεσαι, κατανοείς. Η αδυναμία κάποιου να αφήσει το σπίτι του, να πάρει το λεωφορείο, να περπατήσει στην γειτονιά, να κάνει τα απαραίτητα ψώνια.
Πάνε μήνες είχα την τύχη να δω την "Λήθη" στο θέατρο, η τότε ανάρτηση είναι μακράν η πρώτη σε επισκεψιμότητα αυτού εδώ του ιστολογίου.
Γραφή ιδιαίτερη, εσωτερική. Απλή περιγραφή συναισθηματικών και εγκεφαλικών λαβυρίνθων. Αδυναμία και δύναμη, εσύ και οι άλλοι, εσύ και εσύ, εχθροί εντός και εκτός των τειχών, εσύ, εγώ, εμείς. Αυτοί.
Η τσάντα με το γνωστό περιεχόμενο, γνωστό σε ποιόν όμως;
Τώρα έτσι που στέκεσαι, τι νομίζεις; Θα καταφέρεις να βγεις από το σπίτι;
Δευτέρα 11 Ιουλίου 2011
Ο Νάνος - Περ Λάγκερκβιστ
"Εγώ όμως τους παρατηρούσα. Τους παρατηρούσα αδιάκοπα χωρίς να με παίρνουν είδηση. Δεν υποψιάζονταν τι έκρυβα στην ψυχή μου. Κανείς δεν το ξέρει. Κανείς δεν ξέρει ότι εγώ, ο νάνος, κρύβω μυστικά στο βάθος του είναι μου όπου κανένας δεν έχει εισχωρήσει ποτέ! Ποιός ξέρει τι κρύβει η πιο κρυφή από όλες, η ψυχή του νάνου, από τον οποίο κρέμεται η μοίρα τους; Ποιός μπορεί να μαντέψει ποιός είμαι στην πραγματικότητα; Καλύτερα που δεν το ξέρουν, γιατί θα τους έπιανε τρόμος. Το χαμόγελο θα έσβηνε στο πρόσωπό τους, τα χείλη του θα μαραίνονταν για πάντα. Όλο το κρασί του κόσμου δεν θα μπορούσε να τα ξανακάνει υγρά και κόκκινα."
Ο νάνος είναι ένας από τους πιο τρομακτικούς λογοτεχνικούς ήρωες που έχω συναντήσει ως τώρα, μου θύμισε τον τρόμο που μου προκάλεσε ο κάτοικος του ντοστογιεφκικού Υπογείου, ενός από τα πρώτα βιβλία που διάβασα σαν έφηβος και που ο τρόπος με τον οποίο παρατηρούσε την ζωή μέσα από το μακρόστενο παράθυρο στο ύψος του δρόμου, μου δημιουργούσε ένα σφίξιμο στο στομάχι, μια αίσθηση παράξενη κάθε φορά που περπατούσα στον δρόμο. Ο νάνος μένει στο παλάτι, είναι μέλος της βασιλικής αυλής, ένας εξωτικός υπηρέτης. Μέσα από το ημερολόγιο του ερχόμαστε σε επαφή με μια άλλη εποχή, τότε που οι βασιλείς παρέσερναν σε εκστρατείες τον στρατό, τότε που οι ερωμένες έπαιζαν πρωταρχικό ρόλο, τότε που ο λαός πέθαινε από την πείνα και την χολέρα. Ίσως η τότε εποχή να σας θυμίζει έντονα την τωρινή, το έχω και εγώ αυτό το συναίσθημα.
Η επιλογή του νάνου ως φορέα της διήγησης είναι αυτή που μετατρέπει το μυθιστόρημα από ένα απλό ιστορικό μυθιστόρημα σε αριστούργημα. Η άποψη (γιατί σίγουρα δεν πρόκειται για συναίσθημα) του νάνου είναι ακόμα πιο τρομακτική, είτε είναι θετική είτε αρνητική, πως είναι δυνατόν ένα πλάσμα σαν αυτόν να κατακρίνει ή να αποθεώνει μια πράξη; Ο κριτής είναι αυτός που δίνει τις πραγματικές διαστάσεις στο κρινόμενο, έτσι πιστεύω εγώ.
Ο Νάνος είναι ένα από τα βιβλία σπόντα, όπως τα ονομάζω εγώ. Ήμουν λοιπόν στο βιβλιοπωλείο και κρατούσα στα χέρια μου το βιβλίο του Δανού Πέτερ Χόε "Κοντά στα όρια", σκεφτόμουν ότι είναι το πρώτο βόρειο βιβλίο που θα διάβαζα. Κάποια στιγμή το μάτι μου έπεσε στον Νάνο, γραμμένο το 1944 από τον Σουηδό Περ Λάγκερκβιστ. Χωρίς δεύτερη σκέψη έσκυψα και το μάζεψα. Στο μυαλό μου και από μεγάλη απόσταση η Σκανδιναβία είναι μία χώρα, το ξέρω ότι πλησιάζοντας θα δω υπερβολικά πολλές διαφορές, αλλά η απόσταση δημιουργεί ένα σύνολο. Το πρώτο σκανδιναβικό σχήμα παρελθόν παρόν μέλλον το είχα δημιουργήσει κάποτε με τους Ντράγερ - Μπέργκμαν - Τρίερ, σχήμα κινηματογραφικό το οποίο μου είχε επιτρέψει να δω, έστω και από ένα περιορισμένο δείγμα, την εξέλιξη του σκανδιναβικού σινεμά.
Ο Λάγκερβιστ μου θύμισε έντονα τον Μπέργκμαν. Το πρόβλημα της ύπαρξης του κακού, η δύναμη της αγάπης, η ανθρώπινη μοναξιά και η θεία σιωπή. Όποιος έχει δει την Πηγή των παρθένων ή την Έβδομη σφραγίδα ίσως συμφωνήσει μαζί μου.
Εκδόσεις Αστάρτη.
Μετάφραση από τα γαλλικά Μαριλένα Γεωργιάδου.
Ο νάνος είναι ένας από τους πιο τρομακτικούς λογοτεχνικούς ήρωες που έχω συναντήσει ως τώρα, μου θύμισε τον τρόμο που μου προκάλεσε ο κάτοικος του ντοστογιεφκικού Υπογείου, ενός από τα πρώτα βιβλία που διάβασα σαν έφηβος και που ο τρόπος με τον οποίο παρατηρούσε την ζωή μέσα από το μακρόστενο παράθυρο στο ύψος του δρόμου, μου δημιουργούσε ένα σφίξιμο στο στομάχι, μια αίσθηση παράξενη κάθε φορά που περπατούσα στον δρόμο. Ο νάνος μένει στο παλάτι, είναι μέλος της βασιλικής αυλής, ένας εξωτικός υπηρέτης. Μέσα από το ημερολόγιο του ερχόμαστε σε επαφή με μια άλλη εποχή, τότε που οι βασιλείς παρέσερναν σε εκστρατείες τον στρατό, τότε που οι ερωμένες έπαιζαν πρωταρχικό ρόλο, τότε που ο λαός πέθαινε από την πείνα και την χολέρα. Ίσως η τότε εποχή να σας θυμίζει έντονα την τωρινή, το έχω και εγώ αυτό το συναίσθημα.
Η επιλογή του νάνου ως φορέα της διήγησης είναι αυτή που μετατρέπει το μυθιστόρημα από ένα απλό ιστορικό μυθιστόρημα σε αριστούργημα. Η άποψη (γιατί σίγουρα δεν πρόκειται για συναίσθημα) του νάνου είναι ακόμα πιο τρομακτική, είτε είναι θετική είτε αρνητική, πως είναι δυνατόν ένα πλάσμα σαν αυτόν να κατακρίνει ή να αποθεώνει μια πράξη; Ο κριτής είναι αυτός που δίνει τις πραγματικές διαστάσεις στο κρινόμενο, έτσι πιστεύω εγώ.
Ο Νάνος είναι ένα από τα βιβλία σπόντα, όπως τα ονομάζω εγώ. Ήμουν λοιπόν στο βιβλιοπωλείο και κρατούσα στα χέρια μου το βιβλίο του Δανού Πέτερ Χόε "Κοντά στα όρια", σκεφτόμουν ότι είναι το πρώτο βόρειο βιβλίο που θα διάβαζα. Κάποια στιγμή το μάτι μου έπεσε στον Νάνο, γραμμένο το 1944 από τον Σουηδό Περ Λάγκερκβιστ. Χωρίς δεύτερη σκέψη έσκυψα και το μάζεψα. Στο μυαλό μου και από μεγάλη απόσταση η Σκανδιναβία είναι μία χώρα, το ξέρω ότι πλησιάζοντας θα δω υπερβολικά πολλές διαφορές, αλλά η απόσταση δημιουργεί ένα σύνολο. Το πρώτο σκανδιναβικό σχήμα παρελθόν παρόν μέλλον το είχα δημιουργήσει κάποτε με τους Ντράγερ - Μπέργκμαν - Τρίερ, σχήμα κινηματογραφικό το οποίο μου είχε επιτρέψει να δω, έστω και από ένα περιορισμένο δείγμα, την εξέλιξη του σκανδιναβικού σινεμά.
Ο Λάγκερβιστ μου θύμισε έντονα τον Μπέργκμαν. Το πρόβλημα της ύπαρξης του κακού, η δύναμη της αγάπης, η ανθρώπινη μοναξιά και η θεία σιωπή. Όποιος έχει δει την Πηγή των παρθένων ή την Έβδομη σφραγίδα ίσως συμφωνήσει μαζί μου.
Εκδόσεις Αστάρτη.
Μετάφραση από τα γαλλικά Μαριλένα Γεωργιάδου.
Σάββατο 9 Ιουλίου 2011
Κοντά στα όρια - Πέτερ Χόε
"Τι είναι ο χρόνος;
Ανεβαίναμε πέντε πατώματα προς το φως και χωριζόμασταν σε δεκατρείς σειρές, στραμμένοι προς το Θεό που ανοίγει τις πύλες του πρωινού. Ακολουθούσε μια παύση και μετά ερχόταν ο Μπίελ.
Γιατί αυτή η παύση;
Όταν μια από τις καλές μαθήτριες τον ρώτησε ευθέως για τις παύσεις του, ο Μπίελ στην αρχή σώπασε τελείως. Και μετά, αυτός που άλλες φορές ποτέ δεν έλεγε "εγώ" για τον εαυτό του, είπε τότε, αργά αργά και δίνοντας βάρος στα λόγια του, σαν να του είχε προκαλέσει έκπληξη η ερώτηση και ίσως και η δική του απάντηση : " Όταν εγώ μιλάω, πρώτα απ' όλα πρέπει ν' ακούτε τις παύσεις που κάνω. Αυτές λένε πιο πολλά από τα λόγια μου"
Σκανδιναβικές χώρες, γνωστές για το κράτος κοινωνικής πρόνοιας και την υψηλή φορολογία των κατοίκων, κρατικός νεοφιλελευθερισμός. Είναι όμως τα πράγματα τόσο όμορφα και τέλεια όσο πιστεύουμε; Είναι άραγε το μόνο πρόσωπο της κοινωνίας της Δανίας; Ο Πέτερ είναι ένα παιδί κοντά στα όρια, ορφανό που γυρίζει από ίδρυμα σε ίδρυμα. Αρκετοί ειδικοί ασχολούνται μαζί του εφαρμόζοντας διάφορες τεχνικές παιδαγωγικές.
Μέσα από την ιστορία του Πέτερ βλέπουμε το άλλο πρόσωπο, την σκοτεινή πλευρά. Δεν υπάρχει τέλειο κοινωνικό κράτος όσο και αν πολλοί επιμένουν για το αντίθετο. Προσπαθώ εδώ και μέρες να θυμηθώ αν έχω διαβάσει ξανά κάτι από την σκανδιναβία, γνωστή κυρίως για τις αστυνομικές της ιστορίες των οποίων γενικά εγώ δεν είμαι λάτρης. Μάλλον πρόκειται για το πρώτο λογοτεχνικό πόνημα από τον βορρά, η τριβή μου με το σινεμά των χωρών αυτών, το οποίο πολλάκις έχω αποθεώσει μέσα από τις αναρτήσεις αυτού του ιστολογίου, με βοήθησε να μην πέσω από τα σύννεφα.
Ένα βιβλίο το οποίο πιστεύω πως θα έπρεπε να διαβάσουν κυρίως και πρώτιστα οι παιδαγωγοί. Δεν ξέρω πόσο κοντά βρίσκεται στην πραγματική ιστορία του συγγραφέα, αλλά μάλλον μικρή σημασία έχει. Είναι δύσκολο να βρίσκεσαι κοντά στα όρια, γιατί δυσκολεύεσαι να ορίσεις τα δικά σου μέσα στα οποία μπορείς άνετα να κινηθείς. Η επιμονή του Πέτερ όμως αποτελεί οδηγό, όχι μόνο για τα παιδιά που βρίσκονται στην δύσκολη αυτή θέση αλλά για όλους όσους έχουν μια μαύρη σελίδα στο παρελθόν τους και προσπαθούν να την καλύψουν με λίγο χρώμα.
Το πιο γνωστό έργο του Πέτερ Χόε είναι το " Η δεσποινίς Σμίλα διαβάζει το χιόνι" το οποίο επίσης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση Δημοσθένη Κούρτοβικ. Ο Πέτερ Χόε γεννήθηκε το 1957. Πριν στραφεί στο γράψιμο έκανε διάφορες δουλειές : χορευτής, ηθοποιός, ξιφομάχος, ορειβάτης.
Εκδόσεις Ψυχογιός.
Μετάφραση Σωτήρης Σουλιώτης.
Ανεβαίναμε πέντε πατώματα προς το φως και χωριζόμασταν σε δεκατρείς σειρές, στραμμένοι προς το Θεό που ανοίγει τις πύλες του πρωινού. Ακολουθούσε μια παύση και μετά ερχόταν ο Μπίελ.
Γιατί αυτή η παύση;
Όταν μια από τις καλές μαθήτριες τον ρώτησε ευθέως για τις παύσεις του, ο Μπίελ στην αρχή σώπασε τελείως. Και μετά, αυτός που άλλες φορές ποτέ δεν έλεγε "εγώ" για τον εαυτό του, είπε τότε, αργά αργά και δίνοντας βάρος στα λόγια του, σαν να του είχε προκαλέσει έκπληξη η ερώτηση και ίσως και η δική του απάντηση : " Όταν εγώ μιλάω, πρώτα απ' όλα πρέπει ν' ακούτε τις παύσεις που κάνω. Αυτές λένε πιο πολλά από τα λόγια μου"
Σκανδιναβικές χώρες, γνωστές για το κράτος κοινωνικής πρόνοιας και την υψηλή φορολογία των κατοίκων, κρατικός νεοφιλελευθερισμός. Είναι όμως τα πράγματα τόσο όμορφα και τέλεια όσο πιστεύουμε; Είναι άραγε το μόνο πρόσωπο της κοινωνίας της Δανίας; Ο Πέτερ είναι ένα παιδί κοντά στα όρια, ορφανό που γυρίζει από ίδρυμα σε ίδρυμα. Αρκετοί ειδικοί ασχολούνται μαζί του εφαρμόζοντας διάφορες τεχνικές παιδαγωγικές.
Μέσα από την ιστορία του Πέτερ βλέπουμε το άλλο πρόσωπο, την σκοτεινή πλευρά. Δεν υπάρχει τέλειο κοινωνικό κράτος όσο και αν πολλοί επιμένουν για το αντίθετο. Προσπαθώ εδώ και μέρες να θυμηθώ αν έχω διαβάσει ξανά κάτι από την σκανδιναβία, γνωστή κυρίως για τις αστυνομικές της ιστορίες των οποίων γενικά εγώ δεν είμαι λάτρης. Μάλλον πρόκειται για το πρώτο λογοτεχνικό πόνημα από τον βορρά, η τριβή μου με το σινεμά των χωρών αυτών, το οποίο πολλάκις έχω αποθεώσει μέσα από τις αναρτήσεις αυτού του ιστολογίου, με βοήθησε να μην πέσω από τα σύννεφα.
Ένα βιβλίο το οποίο πιστεύω πως θα έπρεπε να διαβάσουν κυρίως και πρώτιστα οι παιδαγωγοί. Δεν ξέρω πόσο κοντά βρίσκεται στην πραγματική ιστορία του συγγραφέα, αλλά μάλλον μικρή σημασία έχει. Είναι δύσκολο να βρίσκεσαι κοντά στα όρια, γιατί δυσκολεύεσαι να ορίσεις τα δικά σου μέσα στα οποία μπορείς άνετα να κινηθείς. Η επιμονή του Πέτερ όμως αποτελεί οδηγό, όχι μόνο για τα παιδιά που βρίσκονται στην δύσκολη αυτή θέση αλλά για όλους όσους έχουν μια μαύρη σελίδα στο παρελθόν τους και προσπαθούν να την καλύψουν με λίγο χρώμα.
Το πιο γνωστό έργο του Πέτερ Χόε είναι το " Η δεσποινίς Σμίλα διαβάζει το χιόνι" το οποίο επίσης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση Δημοσθένη Κούρτοβικ. Ο Πέτερ Χόε γεννήθηκε το 1957. Πριν στραφεί στο γράψιμο έκανε διάφορες δουλειές : χορευτής, ηθοποιός, ξιφομάχος, ορειβάτης.
Εκδόσεις Ψυχογιός.
Μετάφραση Σωτήρης Σουλιώτης.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)