Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου 2011

Καλαμιές στον άνεμο - Γκράτσια Ντελέντα

Είναι ωραία τα λογοτεχνικά ταξίδια, σε μεταφέρουν σε μέρη και χρόνους μακρινούς, ίσως όχι με την επιστημονική ορθότητα της ιστορίας, της κοινωνιολογίας ή της ανθρωπολογίας αλλά μικρή σημασία έχει αυτό θαρρώ.
Ετσί λοιπόν μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος αυτού βρέθηκα στη κεντρική Σαρδηνία στις αρχές του εικοστού αιώνα. Μέσα από την προσωπική ιστορία του Εφίξ ήρθα σε επαφή με την κοινωνική και οικονομική κατάσταση της εποχής, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου. Μέσα από τις περιγραφές του τοπίου εικόνες σχηματίστηκαν στο μυαλό μου για το μέρος αυτό που δεν έχω επισκεφθεί και συνειδητοποίησα πως είναι κάτι παραπάνω από ένα απέραντο παραθαλάσσιο θέρετρο για πλουσίους. Εξαιτίας αυτού δημιουργήθηκε μια σύνδεση μέσα μου μεταξύ της Σαρδηνίας και της Κρήτης.
Ο Εφίξ ζει και εργάζεται στο απομονωμένο κτήμα το οποίο ανήκει στις τρεις αδερφές Πιντόρ. Είναι το τελευταίο περιουσιακό στοιχείο μιας άλλοτε αρχοντικής και πλούσιας οικογένειας. Δεν είναι όμως ένας απλός υπηρέτης ο Εφίξ, είναι κάτι περισσότερο από αυτό, είναι μέλος της οικογένειας αν και όχι ισάξιο. Η ιστορία ξεκινά με τον ενδεχόμενο ερχομό του Τζιατσίντο, γιού της νεκρής τέταρτης αδερφής η οποία με την βοήθεια του Εφίξ είχε καταφέρει να δραπετεύσει από την οικογενειακή φυλακή. Η άφιξή του θα ανατρέψει τις λεπτές οικογενειακές ισορροπίες και ο Εφίξ θα αναλάβει οικειοθελώς το μεγαλύτερο βάρος των ευθυνών.

Γραμμένο το 1913, οι καλαμιές στον άνεμο είναι ίσως το πιο γνωστό έργο της Ντελέντα, η οποία γεννήθηκε στο Νουόρο της Σαρδηνίας το 1871. Το 1926 της απονεμήθηκε το Νόμπελ λογοτεχνίας. Ένα από τα χαρακτηριστικά του έργου της, το οποίο συναντάται και στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα είναι ο ισχυρός δεσμός ανάμεσα στον τόπο και στον άνθρωπο, στα συναισθήματα και στο περιβάλλον. Πέθανε στην Ρώμη το 1936.

Το θέμα και το ύφος του συγκεκριμένου βιβλίου μου έφεραν στο νου το μεταγενέστερο μυθιστόρημα του Καμίλο Χοσέ Θέλα, η οικογένεια του Πασκουάλ Ντουάρτε. Για κάποιο απροσδιόριστο λόγο πιστεύω ότι η βόρεια Καστίλη με την κεντρική Σαρδηνία έχουν περισσότερες ομοιότητες παρά διαφορές.

Εκδόσεις Καστανιώτη.
Μετάφραση Κατερίνα Γλυκοφρύδη.

Σάββατο 26 Φεβρουαρίου 2011

Κάτω από το ηφαίστειο - Μάλκομ Λόουρυ

(Με αφορμή την κινηματογραφική μεταφορά του Τζον Χιούστον)

Μεξικό. Πρώτη Νοεμβρίου. Ημέρα των νεκρών, γιορτή που θυμίζει κάπως τα ψυχοσάββατα του ορθόδοξου εορτολογίου. Ημέρα κατά την οποία ο κόσμος πηγαίνει στα νεκροταφεία για να φάει και να διασκεδάσει δίπλα στα μνήματα των αγαπημένων του προσώπων που έχουν πια χαθεί. Είναι η μέρα κατά την οποία οι ψυχές επιστρέφουν, γι'αυτό οι ζωντανοι πρέπει να φροντίσουν ώστε να κάνουν το ταξίδι τους ευχάριστο, να μην κλάψουν και γίνει γλιστερό το μονοπάτι. Πουθενά αλλού στον κόσμο ο θάνατος δεν γιορτάζεται κατά αυτόν τον τρόπο. Αμερικάνικη εξέλιξη αυτού του εθίμου αποτελεί το helloween.

Ο Τζέφρυ είναι πρώην πρόξενος της Αγγλίας. Η φυγή της συζύγου του Υβόν τον έχει καταρρακώσει. Βυθίζεται μέρα με την μέρα όλο και πιο πολύ στην δίνη του αλκοόλ. Τα χέρια του τρέμουν τόσο πολύ που του είναι αδύνατο να απαντήσει στα γράμματά της. Εκείνη την μέρα, μαζί με τους νεκρούς, επιστρέφει και εκείνη. Η ευτυχία μοιάζει να βρίσκεται τόσο κοντά, όμως η μέρα των νεκρών τελειώνει, οι νεκροί πρέπει να επιστρέψουν στον κόσμο των σκιών.


Πάνε χρόνια από τότε που διάβασα το Κάτω από το ηφαίστειο του Μάλκομ Λόουρυ. Δεν πρόκειται απλώς για ένα από τα καλύτερα βιβλία που έχω διαβάσει, είναι πολύ μικρός ο χαρακτηρισμός αυτός. Είναι το βιβλίο που με έχει στοιχειώσει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο.
Η κινηματογραφική μεταφορά ήρθε απλώς να μου φωτίσει κάποιες πτυχές της πλοκής που με τον καιρό είχαν ξεθωριάσει. Εκεί επικεντρώνεται κυρίως ο Χιούστον, στην πλοκη. Δεν με απογοήτευσε η μεταφορά του βιβλίου στην μεγάλη οθόνη ακριβώς επειδή οι προσδοκίες μου ήταν πολύ μικρές, το θεωρούσα αδύνατο να καταφέρει κάποιος να μεταφέρει την ψυχή του γραπτού σε εικόνα. Ο Τζέφρυ πάντως έμοιαζε πολύ με τον Τζέφρυ που εγώ είχα φανταστεί.

Προτείνω ανεπιφύλακτα το βιβλίο αυτό. Σε καμία περίπτωση η ταινία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την εμπειρία της ανάγνωσης.

Εκδόσεις Αστάρτη.
Μετάφραση Μαρίνα Λώμη.

Η σελίδα του wikipedia για τον Μάλκομ Λόουρυ.
Λίνκ για την ταινία στο IMDB.
Το ομώνυμο τραγούδι των Διάφανων Κρίνων, Κάτω από το ηφαίστειο.

Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου 2011

Πρώιμα Βάσανα - Ντανίλο Κις

Τα διηγήματα δεν μου αρέσουν, γι' αυτό τα αποφεύγω συνήθως. Είναι η μικρή τους φόρμα που δεν μου επιτρέπει την επιβίβαση. Όπως τα ταξίδια με τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο.

Τα Πρώιμα βάσανα είναι μια συλλογή διηγημάτων, στην οποία ο συγγραφέας πρόσθεσε και το διήγημα "Αιολική άρπα", που αν και γράφτηκε 15 χρόνια μετά, ο Ντανίλο Κις αποφάσισε, στο πλαίσιο των Απάντων του, να το συμπεριλάβει στα Πρώιμα βάσανα λόγω θέματος.

Σε αυτή την συλλογή διηγημάτων ο συγγραφέας αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια, πότε σε πρώτο και πότε σε τρίτο πρόσωπο, με ύφος μάλλον ποιητικό ανασκαλεύει τις μνήμες του. Είναι αυτό το ύφος και το μακρινό πια παρελθόν που φορούν στα διηγήματα αυτά ένα πέπλο. Ίσως μόνο μέσα από τα διηγήματα ως φόρμα θα μπορούσε κάποιος να μιλήσει για τα παιδικά του χρόνια, κάπως έτσι δεν λειτουργεί και η μνήμη άλλωστε; Σαν ψηφιδωτό, στο οποίο αν και έχουν καταστραφεί μεγάλα τμήματα, έχουν απομείνει μερικές λεπτομέριες αναλείωτες. Αυτές τις εικόνες προσπαθεί να περισώσει από την λήθη θαρρείς ο σέρβος συγγραφέας σε ένα ιδιότυπο ημερολόγιο.
Στο πρώτο διήγημα ο συγγραφέας μεγάλος πια, γυρίζει στον τόπο όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια και ψάχνει εναγωνίως να βρει τα σημάδια που η μνήμη του, παρά τα χρόνια που μεσολάβησαν, διέσωσε. Στο τελευταίο (της πρώτης έκδοσης) στέλνει ένα γράμμα στον κ.Μπέρκι για να τον ρωτήσει σχετικά με ότι άφησε πίσω φεύγοντας τότε.

Σίγουρα τα Πρώιμα βάσανα δεν αποτελούν το παράδειγμα μιας απλής αυτοβιογραφίας και σίγουρα διαβάζοντας την συγκεκριμένη συλλογή δεν μένεις με την αίσθηση ότι διάβασες απλώς κάποια διηγήματα. Μοιάζουν να αποτελούν μέρη ενός μυθιστορήματος με θέμα τα παιδικά χρόνια κάποιου, κομμάτια από το ίδιο παζλ.

Εκδόσεις Κέδρος.
Μετάφραση Γκάγκα Ρόσιτς.
Επιμέλεια μετάφρασης Πάνος Σταθογιάννης.

υγ Η Σοφίτα του ίδιου από τις εκδόσεις Ίνδικτος είναι ένα από τα ωραιότερα βιβλία που είχα την τύχη να διαβάσω κατά το παρελθόν.

Τετάρτη 23 Φεβρουαρίου 2011

Η Κίτρινη Βροχή - Χούλιο Γιαμαθάρες ( La lluvia amarilla - Julio Llamazares)

Υπήρχε μια περίοδος πριν χρόνια, κατά την οποία με είχε καταλάβει η έμμονη ιδέα να έρθω σε επαφή με την σύγχρονη ισπανική λογοτεχνία. Ήταν μια εποχή που ως αναγνώστης λειτουργούσα περισσότερο με το ένστικτο, δυσκολευόμουνα να βρω πηγές και νήματα. Τότε ήταν που γνώρισα αρκετούς ισπανούς και το θεώρησα ως μια τεράστια ευκαιρία να πάρω την πληροφορία από την πηγή. Ήταν τότε που μου μίλησαν για τον Ουναμούνο και για τον Θέλα, άλλοι με ενθουσιασμό και άλλοι με φόβο προερχόμενο από την σκληρή σχολική εμπειρία. Κάποιος μου ανέφερε τον Γιαμαθάρες και το βιβλίο του Κίτρινη βροχή. Απέβησαν άκαρπες οι προσπάθειες μου τότε. Και να που στο φετινό παζάρι βιβλίου το βρήκα να στέκει στην στίβα που του αναλογούσε.

Η κίτρινη βροχή είναι ο μονόλογος του τελευταίου κατοίκου του χωριού Αϊνιέλιε στα ισπανικά Πυρηναία. Ο Αντρές αρνείται να αφήσει το χωριό στο οποίο γεννήθηκε, απομένει εκεί ως φύλακας της μνήμης. Μιλάει για τους κατοίκους του χωριού που έφυγαν, αναπολεί στιγμές από το παρελθόν, έρχεται αντιμέτωπος με φαντάσματα καθώς η βροχή των φύλλων του φθινοπώρου ντύνει τα πάντα με ένα χρώμα κίτρινο, ακόμα και τις σκιές. Μόνος του περιμένει τον θάνατο. Τότε το χωριό θα παραδοθεί ολοκληρωτικά στην φθορά και αν ποτέ ο γιος του επιστρέψει δεν θα ανικρίσει τίποτα άλλο παρά ένα σωρό από χαλάσματα χαμένα κάτω από την κυριαρχία της τσουκνίδας.

Ο Γιαμαθάρες μας χαρίζει ένα ποιητικό κείμενο υπαρξιακής αγωνίας. Χτίζοντας το δικό του προσωπικό σύμπαν μας μιλάει για την παράδοση, την φύση και τις μειονότητες. Η ποιητική γλώσσα και η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο δίνουν μια απίστευτη δυναμική στον λόγο. Πολύ καλή η μετάφραση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.

Εκδόσεις Σέλας.

Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2011

Ζωή - Αλέξης Σταμάτης

Η νουβέλα αυτή του Αλέξη Σταμάτη θα μπορούσε άνετα να είναι το σενάριο μιας ταινίας. Όπως την φαντάζομαι εγώ θα επρόκειτο για σουηδικό οικογενειακό ερωτικό δράμα. Η υπόθεση έχει ως εξής:
Η Ζωή και ο Λυκούργος είναι παντρεμένοι. Έχουν μια κόρη, την Μάγια. Η Αιμιλία είναι η επίσημη ερωμένη του Λυκούργου. Ενώ όλα κυλούν ομαλά, μια μέρα, μετά από χρόνια απουσίας, εμφανίζεται ο Αντρέας, ανήμερα των γενεθλίων του. Στο δείπνο είναι παρόντες και οι πέντε πρωταγωνιστές, εκ των οποίων μόνο ο ένας γνωρίζει τα πάντα. Ενώ όλα δείχνουν να κυλούν ομαλά, σιγά σιγά η ατμόσφαιρα βαραίνει καθώς το παρελθόν πετάει τους άσσους που έκρυβε στο μανίκι.

Η σκηνοθεσία θα ήταν περισσότερο θεατρική, η κάμερα στο χέρι και η μουσική σχεδόν απούσα. Το στοιχείο που θα επιχειρούσε να απογειώσει την ταινία θα ήταν οι ερμηνείες. Ίσως για αυτό την φαντάζομαι σουηδική ( ή σκανδιναβική γενικότερα).

Το βιβλίο τώρα, είναι καλογραμμένο και καταφέρνει να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη αλλά ως εκεί. Ίσως να φταίει η μικρή του φόρμα, ίσως όμως να είναι αυτή η συγγραφική πρόθεση.

Πριν από κάποιους μήνες είχα διαβάσει την Αμερικάνικη φούγκα του ίδιου. Τότε είχα εκφράσει την επιθυμία μου να διαβάσω την Οδό Θησέως. Τελικά ήρθαν έτσι τα πράγματα και διάβασα την νουβέλα αυτή, η οποία και μου άρεσε περισσότερο από την Αμερικάνικη φούγκα, αλλά μου άφησε την γεύση του ανικανοποίητου. Επαναλαμβάνω ότι ίσως να φταίει η μικρή φόρμα ή τουλάχιστον αυτό θέλω να πιστεύω και για τον λόγο αυτό θα ήθελα κάποια στιγμή στο μέλλον να διαβάσω ένα ακόμα μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη, ώστε να έχω μια πιο ολοκληρωμένη άποψη για το έργο του.

Εκδόσεις Μίνωας.

Αυτό είναι το ιστολόγιο που διατηρεί ο συγγραφέας : www.alexistamatis2.blogspot.com

Δευτέρα 21 Φεβρουαρίου 2011

Χάινριχ Κλάιστ - Στέφαν Τσβάιχ

Για τον Χάινριχ Κλάιστ δεν γνώριζα σχεδόν τίποτα, εκτός από το "Σχετικά με το θέατρο των μαριονετών", ένα δοκίμιο γύρω από τις μαριονέτες και τον χορό. Το συγκεκριμένο βιβλίο το βρήκα στο παζάρι βιβλίου και μου φάνηκε ως μια ευκαιρία να μάθω κάποια πράγματα για το βίο του Κλάιστ από την πένα ενός άλλου μεγάλου, του Στέφαν Τσβάιχ.
Δεν ξέρω γιατί θεωρώ μεγάλο τον Τσβάιχ αφού δεν γνωρίζω καθόλου το έργο του, ίσως να πρόκειται απλώς και μόνο για ένστικτο.

Οι βιογραφίες δεν είναι η αδυναμία μου, έχω διαβάσει ελάχιστες και ίσως αυτή να είναι η πρώτη που δεν με έκανε να βαρεθώ. Ο Στέφαν Τσβάιχ δείχνει να είναι γνώστης του έργου του Κλάιστ, και είναι το έργο του το οποίο τον ενδιαφέρει να παρουσιάσει. Ακόμη και τα πιο βασικά βιογραφικά στοιχεία παρουσιάζονται υπό το πρίσμα του έργου του. Δεν έχει σκοπό ούτε να τον αγιοποιήσει αλλά ούτε και να τον κρίνει εκ του ασφαλούς.

Το μόνο σίγουρο, μετά το πέρας της ανάγνωσης του συγκεκριμένου βιβλίου, είναι ότι νιώθω έντονη την επιθυμία να έρθω σε περαιτέρω επαφή με το έργο και των δύο αυτών μεγάλων δημιουργών. Είναι γνωστό άλλωστε ότι όσο περισσότερο διαβάζεις τόσο μεγαλύτερη γίνεται η ανάγκη και η επιθυμία να συνεχίσεις.


Εκδόσεις Γκοβόστη.
Μετάφραση Αλεξ. Καρρερ.

Σάββατο 19 Φεβρουαρίου 2011

Παγοθύελλα - Rick Moody

Αμερική 1973. Στον απόηχο του Γούντστοκ και στην δίνη του Γουότεργκεϊτ. Άντι Γουόρχολ, κόμικς της Μάρβελ, τηλεόραση και σεξουαλική επανάσταση. Αμερικάνικο όνειρο. Δύο οικογένειες. Παγοθύελλα.
Μαύρη κωμωδία στα όρια του δράματος. Η πρόζα του συγγραφέα δεν αφήνει τίποτα ασχολίαστο, τίποτα όρθιο στο διάβα της. Η ιστορία λειτουργεί περισσότερο ως αφορμή για να σχολιάσει το ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο, και το επιτυχάνει.

Μου άφησε ένα ανάμικτο συναίσθημα η ανάγνωσή του, δεν ξέρω γιατί αλλά έμεινα με την επιθυμία να το διαβάσω στα αγγλικά. Δεν με ενόχλησε η μετάφραση, ούτε μου φάνηκε κακή απλά νιώθω ότι το πρωτότυπο θα με γοήτευε περισσότερο.

Η Παγοθύελλα μεταφέρθηκε στην μεγάλη οθόνη από τον Ανγκ Λι. Στο φεστιβάλ των Καννών, το 1997, απέσπασε το βραβείο σεναρίου.

Εκδόσεις Σέλλας.
Μετάφραση Γιάννης Ευαγγελίδης.

Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2011

Οι βατσιμάνηδες της Μασσαλίας - Ζαν Κλωντ Ιζζό

Βατσιμάνηδες ονομάζονται οι ναυτικοί που παραμένουν ως φύλακες στα καράβια που βρίσκονται παροπλισμένα. Το Αλντεμπαράν έχει ρίξει άγκυρα στα ανοιχτά της Μασσαλίας. Πλοίο χωρίς πλοιοκτήτη. Ο λιβανέζος καπετάνιος Αμπντούλ, ο έλληνας δεύτερος καπετάνιος Διαμαντής και ο τούρκος ασυρματιστής Νεντίμ έχουν απομείνει στο πλοίο περιμένοντας μια πιθανή πώληση, κάτι το οποίο θα δώσει το δικαίωμα στο πλοίο να λύσει ξανά.

Όπως εξηγεί και ο ίδιος ο συγγραφέας το βιβλίο ετούτο είναι δημιούργημα της φαντασίας και δεν στηρίζεται σε πραγματικά πρόσωπα και καταστάσεις. Μέσα όμως από ετούτες τις σελίδες ο Ζαν Κλωντ Ιζζό επιθυμεί να αναφερθεί στους ναυτικούς εκείνους που παραμένουν εγκλωβισμένοι σε πλοία φαντάσματα, χωρίς πλοιοκτήτη και αναγκάζονται να ζουν σε συνθήκες άθλιες ελπίζοντας είτε σε μια πώληση είτε σε μια δικαστική απόφαση. Είναι αφορμή το λιμάνι της Μασσαλίας, είναι από άκρη σε άκρη η μεσόγειος που ταλανίζεται από την νόσο των παροπλισμένων πλοίων. Δεν είναι τυχαία η επιλογή της καταγωγής των τριών πρωταγωνιστών.

Ο γάλλος συγγραφέας στήνει την ιστορία του μαεστρικά. Δεν είναι μόνο η πλοκή και η δράση, είναι και η ανθρωπολογική προσέγγιση όχι μόνο των ναυτικών αλλά και ολόκληρης της στεργιανής κοινότητας που έχει άμεση σχέση με το λιμάνι. Η δράση εκτελίσσεται στην στεριά, η θάλασσα αποτελεί μέρος μόνο των περασμένων.
Ένα βιβλίο που διαβάζεται απνευστί. Ως θεματική τα βιβλία που έχουν να κάνουν με την ναυτική ζωή δεν είναι, θα έλεγα, η αδυναμία μου, αλλά το συγκεκριμένο πηγαίνει ένα βήμα πιο πέρα από την αλμύρα και το νόστο της θάλασσας.

Ο Ζαν Κλωντ Ιζζό γεννήθηκε το 1945 στην Μασσαλία. Πίστευε πως όλοι είμαστε χαμένοι ναυτικοί. Σε ηλικία 50 χρονών δημοσίευεσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο Το μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας. Ακολούθησαν τα βιβλία Τσούρμο και Soleá. Πέθανε τον Ιανουάριο του 2000.

Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Μετάφραση Μαριλένα Καρατζάνη.

Δευτέρα 14 Φεβρουαρίου 2011

Η Μοναχούλα - Pierre Péju

Εκεί που περπατάς ανάμεσα σε στίβες από βιβλία, σίγουρος για τον εαυτό σου, νιώθοντας αρμόδιος να δώσεις ή όχι την ευκαιρία σε ένα τίτλο, δέχεσαι μια προτροπή, βασισμένη σε κάποια άγνωστη βεβαιότητα. Τότε με καχυποψία παίρνεις στα χέρια σου το βιβλίο εκείνο και απομένεις δισταχτικός.
Έτσι πάνω κάτω εξελίχθηκε η σχέση μου με την Μοναχούλα. Η ιστορία είχε happy end! Μοιάζει όμορφη η έλλειψη ευθύνης όταν γυρίζεις την πρώτη σελίδα και αρχίζεις την ανάγνωση. Για αυτό λοιπόν σας προτρέπω όταν κάνετε δώρα βιβλία να βάζετε τα δυνατά σας, στόχος σας να είναι να συλλάβεται εξ απήνης τον υποψήφιο αναγνώστη, ακολουθώντας την γνώση ή το ένστικτο, μικρή σημασία έχει.

Η Μοναχούλα είναι η ιστορία της μικρής Εύας. Το αυτοκινητιστικό ατύχημα φέρνει κοντά τρεις ανθρώπους, τον βιβλιοπώλη Βολάρ, την μικρή Εύα και την μητέρα της, Τερέσα Μπλανσό.
Είναι φοβερό (μα και ενδιαφέρον) ο θύτης, έστω και αν νομικά δεν αντιμετωπίζει καμία κατηγορία, να βιώνει ένα αισθήμα ενοχής ενώ η μητέρα του θύματος σχεδόν να ανακουφίζεται.

Ο συγγραφέας Πιερ Πεζύ προέρχεται από οικογένεια βιβλιοπωλών της Λυών. Οπότε πιθανότατα δεν είναι τυχαία η επιλογή του Ετιέν Βολάρ, ιδιοκτήτη ενός από τα τελευταία βιβλιοπωλεία παλαιάς κοπής, ο οποίος κατοικεί στον επάνω όροφο και που η ζωή του και το σπίτι του είναι εξίσου γεμάτα από βιβλία. Ίσως η βιβλιοφιλική χροιά, που τονίζεται με την παράθεση αποσπασμάτων από έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, να οδηγεί και στο επώνυμο Μπλανσό, συνεπωνυμία με έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς και θεωρητικούς της λογοτεχνίας, τον Μορίς Μπλανσό.

Υπέροχο βιβλίο σε όμορφη έκδοση.
Εκδόσεις Ποταμός.
Μετάφραση Κατερίνα Δασκαλάκη.

Σάββατο 12 Φεβρουαρίου 2011

Ψυχώ/σεις @ Beton7

Είναι σημαντικό ο χώρος που φιλοξενεί μια παράσταση να είναι ζεστός και όμορφος. Το Beton7, ένας σχετικά νέος πολυχώρος στην περιοχή του Βοτανικού, στεγασμένος σε ένα πρώην τυπογραφείο, είναι ένας τέτοιος χώρος κατά την άποψή μου.
Η παράσταση Ψυχώσεις είναι εικαστικά άρτια. Το σκηνικό, τα κουστούμια, τα φώτα, οι ήχοι και η μουσική συνθέτουν το σώμα, την βάση πάνω στην οποία εκτυλίσσεται η παράσταση. Βασισμένες στο κλασικό μυθιστόρημα του Ρ.Μπλοχ Ψυχώ, γνωστότερο μέσα από την κινηματογραφική του μεταφορά από τον μεγάλο Άλφρεντ Χίτσκοκ, οι Ψυχώσεις είναι μια παράσταση άξια αναφοράς. Ειδικά αν δεν έχεις δει την ταινία.
Και ενώ το σώμα ήταν παρόν, η ψυχή κρυβόταν θαρρείς, σαν να φοβόταν να επιβάλει τον χώρο της ή σαν να μην μπορούσε. Με εξαίρεση την Β.Λάρδη, της οποίας ο διπλός ρόλος είχε κάποιο ενδιαφέρον, στους υπόλοιπους ρόλους απουσίαζε η εσωτερικότητα. Δεν ξέρω αν πρόκειται για σκηνοθετική επιλογή ή όχι.
Περίμενα να δω μια παράσταση εμπνευσμένη από το Ψυχώ και όχι βασισμένη, αυτό τουλάχιστον είχα καταλάβει από ότι σχετικό με την παράσταση είχα διαβάσει, αλλά τώρα που το ξανασκέφτομαι ο τρόπος προώθησης θα έχει να κάνει και με πιθανά ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων.
Η παράσταση, κλείνοντας, μου άφησε περισσότερο την αίσθηση μιας performance παρά μιας θεατρικής παράστασης, μια αίσθηση πλαισιομένη από εικόνες δυνατές. Μου άφησε όμως και ένα παράπονο σχετικά με τις δυνατότητες που απέμειναν κρυμμένες.

Σκηνοθεσία: Γρ. Χατζάκης, κείμενο: Αντώνης Πέρης, σκηνικά - κοστούμια: Δ.Χατζάκη , μουσική: Χρ.Θεοδώρου.
Ηθοποιοί: Χ.Ασημακόπουλος, Β.Λάρδη, Αντ.Κρόμπας, Β. Αλεξανδρής, Γ. Κουμούνδρος, Κ. Χαρατσάρη, Σ. Ρουπάκα

Παρασκευή 11 Φεβρουαρίου 2011

Ματοβαμμένος μεσημβρινός - Κόρμακ ΜακΚάρθι

Το παιδί φεύγει από το σπίτι του. Βρισκόμαστε στην Αμερική του 19ου αιώνα. Ινδιάνοι, μεξικάνοι, αμερικανοί, κυνηγοί κεφαλιών, σαλούν, έρημος, φτώχεια, βία. Κυρίως βία. Ένα νέο ένθος γεννάται. Το βιβλίο καταγράφει όλα τα παραπάνω μέσα από την περιπλάνηση του παιδιού.

Τον αμερικανό συγγραφέα Κόρμακ ΜακΚάρθι τον γνώριζα μέσα από τις κινηματογραφικές μεταφορές των βιβλίων του ο Δρόμος και Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους. Και οι δύο μου άρεσαν πολύ και επειδή δικαιολογημένα επικρατεί η άποψη ότι τα βιβλία είναι ανώτερα από τις ταινίες με διακατείχε η έντονη επιθυμία να έρθω σε επαφή με την πηγή. Δηλώνω απογοητευμένος εντούτοις. Με κούρασε το συγκεκριμένο βιβλίο και σε καμία στιγμή δεν με παρέσυρε, έτσι απέμεινα στωικά να παρακολουθώ την περιπλάνηση του ήρωα στον ματοβαμμένο μεσηβρινό.

Ίσως κάποια στιγμή να πρέπει να ξεπεράσω τον ψυχαναγκασμό που με διακρίνει και με αναγκάζει να συνεχίζω την ανάγνωση μέχρι τέλους ακόμα και όταν αυτή μου προκαλεί περισσότερη κόπωση παρά ψυχαγωγία.
Από την άλλη ο συγκεκριμένος συγγραφέας θεωρείται από πολλούς ως ένας από τους καλύτερους αμερικανούς λογοτέχνες, αλλά ως γνωστόν περί ορέξεως...

Εκδόσεις Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος.
Μετάφραση Σπήλιος Μενούνος.

Τετάρτη 9 Φεβρουαρίου 2011

Χώμα και Νερό (1999)

Ο Νικόλας και η Κωσταντίνα. Εκείνος 20, εκείνη 18. Επαρχία. Ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Χωρίζουν. Εκείνος φεύγει για την πόλη, μπλέκει με τον υπόκοσμο. Εκείνη θα πάει αργότερα. Κάποια στιγμή τυχαία θα συναντηθούν.

Είναι ο τρόπος του να διηγηθείς μια ιστορία που την κάνει ξεχωριστή και ας είναι κοινότυπη στην περιγραφή. Σκεφτόμουν ότι αν επρόκειτο για βιβλίο μάλλον δεν θα μου άρεσε καθόλου, θα μου φαινόταν τετριμμένο και κάπως βαρετό. Όμως το σινεμά είναι εικόνες. Η επιλογή των τοποθεσιών είναι καταπληκτική, τόσο στην επαρχία όσο και αργότερα στην πόλη. Η σκηνή από τον εορτασμό προς τιμήν του Αγίου Κωνσταντίνου είναι ανατριχιαστικά όμορφη. Το ερειπωμένο σπίτι στην μέση του κάμπου θυμίζει κάτι από τον Καθρέφτη του Ταρκόφσκι. Μια έντονη θρησκευτική πνοή διαπερνά την ταινία, μια θρησκευτικότητα αγνή, παγανιστική.

Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται η επαρχία έχει μεγάλο ενδιαφέρον λόγω του ρεαλισμού της. Αναδεικνύεται η ομορφιά χωρίς να κρύβεται η ασχήμια.
Μια από τις αγαπημένες μου ελληνικές ταινίες, ένα αρκετά κρυμμένο μυστικό του ελληνικού σινεμά. Ίσως οι ερμηνείες να μπορούσαν να είναι λίγο πιο δουλεμένες πάντως.

Σκηνοθεσία Πάνος Καρκανεβάτος.

Υ.Γ. Δείτε εδώ το trailer της ταινίας.

Δευτέρα 7 Φεβρουαρίου 2011

Κληρονομιά (2003)

Ο Κρίστοφερ, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας βιομηχάνων, καταφέρνει να αποσχιστεί. Ζει με την Μαρία στην Στοκχόλμη, εκείνος ιδιοκτήτης εστιατορίου και εκείνη ηθοποιός. Όταν ο πατέρας του αυτοκτονεί η μητέρα του του ζητάει να αναλάβει την επιχείρηση. Εκείνος αμφιταλαντεύεται αλλά τελικά δέχεται να εγκαταλείψει την ζωή του στην Στοκχόλμη και να επιστρέψει στο μητρικό του πλέον σπίτι με σκοπό την διάσωση της εταιρίας.

Δυνατό οικογενειακό δράμα, χαρακτηριστικό παράδειγμα βόρειας γραφής. Ο ρόλος της οικογένειας και του καπιταλισμού στην διαμόρφωση προσωπικών επιλογών. Αλλεπάλληλες συγκρούσεις και προσωπικά αδιέξοδα. Το σενάριο είναι τόσο δυνατό λόγω του ρεαλισμού που το διέπει, υποστηρίζεται από τις στιβαρές εσωτερικές ερμηνείες και την απλή μα ιδιαίτερη σκηνοθετική ματιά.

Είχα και πρόσφατα αναφερθεί στον σκανδιναβικό κινηματογράφο μέσα από την ανάρτηση για το Submarino (2010) του Σουηδού Τόμας Βίντενμπεργκ. Την Κληρονομιά την είχα δει και παλαιότερα, χτες το βράδυ όμως έπεσα πάνω της στο Σινε + και ήταν αδύνατο να αντισταθώ.
Η ταινία αποτελεί μέρος τριλογίας, του Δανού σκηνοθέτη Per Fly, που αποτελείται από το Παγκάκι (2000), την Κληρονομιά (2003) και την Ανθρωποκτονία (2005). Περισσότερες πληροφορίες για τον σκηνοθέτη μπορείτε να βρείτε εδώ.

Ψυχαγωγικός κινηματογράφος από τον βορρά λοιπόν!

Κυριακή 6 Φεβρουαρίου 2011

Goodbye Blue Sky

Σήμερα το πρωί εκεί που χάζευα δεξιά και αριστερά στο διαδύκτιο θυμήθηκα ότι πριν κάποιους μήνες κάπου είχα διαβάσει ότι τα πρώην μέλη των διάφανων κρίνων (πλην του Θάνου Ανεστόπουλου) είχαν σχηματίσει ένα νέο συγκρότημα. Τότε ακόμα δεν υπήρχε υλικό τους διαθέσιμο, ήταν περίοδος πρόβας και ζυμώσεων.

Ο Τάσσος Μάχας στα ντραμς, ο Νίκος Μπαρδής στην κιθάρα, ο Παντελής Ροδοστόγλου στο μπάσο και ο Κυριάκος Τσουκαλάς στην κιθάρα και στα πλήκτρα, οι εν συντομία Goodbye blue sky, σε ορχηστρικά κομμάτια που ρέπουν προς το post rock αλλά που αναβλύζουν και κάποια μυρωδιά από κρίνα.

Είναι δύσκολο να σταματήσεις να ασχολείσαι με αυτό που σε εκφράζει, ειδικά αν είναι ένας τρόπος για να συναναστρέφεσαι τους παλιούς σου φίλους. Γιατί τα διάφανα κρίνα έτσι τα γνώρισα, ως μια παρέα από τα δυτικά προάστια και αυτή είναι η εικόνα που θέλω να κρατήσω ακόμα και τώρα που τα διάφανα κρίνα δεν υπάρχουν πια ως συγκρότημα.

Ξεκινώντας αυτή την ανάρτηση ήθελα να αναφερθώ περισσότερο στα διάφανα κρίνα, αλλά δεν μου βγαίνει, είναι δύσκολο συχνά να μιλήσεις για κάτι που το θεωρείς σημαντικό, να το κοινοποιήσεις.

Ακούστε το myspace των παιδιών εδώ.
Διαβάστε για τα διάφανα κρίνα στο βικιπαίδεια εδώ.

"Θα τα πούμε στην σκηνή."

Πέμπτη 3 Φεβρουαρίου 2011

Το τρένο της λογοτεχνίας - Αναστάσης Βιστωνίτης

Με βαραίνει η ευθύνη. Δεν φταίει σε τίποτα ο συγγραφέας που η φαντασία μου κάλπασε αχαλίνωτη και μου δημιούργησε προσδοκίες πριν να έρθω σε επαφή με το κείμενο. Παρασυρμένος από τον τίτλο και το οπισθόφυλλο απέμεινα να διαβάζω απογοητευμένος.

" Στρέφουμε τώρα την προσοχή μας σ' ένα άλλο σπουδαίο τρένο, το οποίο ξεκινώντας από την Πετρούπολη, μέσω του Βερολίνου, των Παρισιών και της Μαδρίτης, θα φθάνει στη Λισσαβώνα, όπου θα συνδέεται με τα υπερωκεάνια για τη Νότιο Αμερική. Το τρένο αυτό, που θα αποκαλείται "Εξπρές Βορρά- Νότου", θα συνδέει μεταξύ τους επτά ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Θα συντομεύσει τη διαδρομή από το Παρίσι στην Πετρούπολη κατά είκοσι ώρες."

Το παραπάνω αποτέλεσε το όραμα του Βέλγου Georges Nagelmackers όπως το διατύπωσε το 1884.
Το 2000 εκατόν τέσσερις συγγραφείς από όλη την Ευρώπη ξεκίνησαν από την Λισσαβώνα για να πραγματοποιήσουν το ταξίδι αυτό. Ανάμεσα τους και ο Αναστάσης Βιστωνίτης.

Από τα παραπάνω μου δημιουργήθηκε η προσμονή για ένα λογοτεχνικό ταξίδι, γόνιμη συναναστροφή συγγραφέων με διαφορετικά γνωρίσματα που αναγκάστηκαν να μοιραστούν βαγόνια τρένων για διάστημα 6 εβδομάδων. Το κείμενο δεν ανταποκρίθηκε ως περιεχόμενο στις προσδοκίες μου. Ήταν περισσότερο ένα ημερολόγιο ταξιδιού, σίγουρα κάπως ιδιαίτερου αλλά όχι ικανού να με παρασύρει. Κάποιες πολιτιστικές εκδηλώσεις δεν ήταν αρκετές μάλλον.
Αυτό το οποίο απόλαυσα ήταν το τρένο ως μέσο μεταφοράς, ιδιαίτερη αδυναμία έχω στους σταθμούς και στα ταξίδια πάνω σε ράγες.

Εκδόσεις Κέδρος.

Τετάρτη 2 Φεβρουαρίου 2011

Το Μουστάκι - Εμανουέλ Καρέρ

Στο παζάρι βιβλίου που διοργανώνεται κάθε χρόνο στην πλατεία Κλαυθμώνος είναι απαραίτητο, κάποιες φορές, να λειτουργήσεις με το ένστικτο, όντας περικυκλωμένος από χιλιάδες τίτλους, τοποθετημένους σε στίβες με βάση τον εκδοτικό οίκο. Βιβλία που για διαφορετικούς λόγους το καθένα βρέθηκαν εκεί. Μερικά θα βρουν την θέση τους σε κάποια βιβλιοθήκη, άλλα θα επιστρέψουν σε ένα χρόνο, ενώ τα υπόλοιπα θα οδηγηθούν με συνοπτικές διαδικασίες στην ανακύκλωση.
Οι τιμές αποτελούν ένα δέλεαρ. Ταυτόχρονα και μια παγίδα.
Κάπως έτσι βρέθηκε στην κατοχή μου το Μουστάκι του Εμανουέλ Καρέρ.

"Τί θα έλεγες αν ξύριζα το μουστάκι μου;"

Με αυτήν την φράση, την πρώτη του βιβλίου, ξεκινάει η κατάβαση του πρωταγωνιστή προς την σκοτεινή πλευρά της ύπαρξης, συχνά αποκαλούμενη και ως τρέλα. Μεσοαστός που διάγει ήρεμο και ευτυχισμένο βίο αποφασίζει να ξυρίσει το μουστάκι του. Όταν παρατηρεί πως αυτή του η ενέργεια περνάει ασχολίαστη από τους πάντες, πιστεύει πως πρόκειται για πλάκα, έμπνευση της γυναίκας του και κάπως έτσι και σε καταιγιστικούς ρυθμούς εξελίσσεται το δράμα.

Η αλήθεια είναι ότι δεν με ενθουσίασε αν και το διάβασα ευχάριστα. Ίσως να φταίει η μετάφραση, ίσως και όχι. Ίσως απλώς να πρόκειται για το προσωπικό στυλ του γάλλου συγγραφέα και σκηνοθέτη. Το 2005 σκηνοθέτησε ο ίδιος την μεταφορά του βιβλίου του στην μεγάλη οθόνη. Έχω μεγάλη περιέργεια να δω την ταινία για να δω την μετατροπή του λόγου σε εικόνα από τον ίδιο των συγγραφέα.

Εκδόσεις Σέλας.
Μετάφραση Μιχάλης Μαϊδάτσης.