Ματριόσκα - Ελ Ρόι

Ματριόσκα είναι η παραδοσιακή, ξύλινη ρωσική κούκλα μέσα στην κούκλα. Τώρα γιατί στα μέρη μας είναι περισσότερο γνωστή ως Μπαμπούσκα είναι ένα ερώτημα στο οποίο μόνο ο αστικός μύθος θα μπορούσε να απαντήσει αλλιώς θα μπλέξουμε σε συζητήσεις φαλοκρατικές και φεμινιστικές.

Διηγήματα - φωτογραφία - μουσική.

Εγχείρημα ενδιαφέρον, όχι μόνο γιατί συνδυάζει τρεις μορφές έκφρασης αλλά γιατί αποτελεί το προϊόν της συνεργασίας δεκατριών ανθρώπων που ποτέ δεν συναντήθηκαν όλοι μαζί. Δεν είμαι σε θέση να ξέρω πως ακριβώς υλοποιήθηκε το σχέδιο, δεν θέλω και να μάθω, είναι από εκείνα τα πράγματα τα οποία προτιμώ να τα φαντάζομαι και να χτίζω εντός μου μύθους.

Πρώτα άκουσα το δισκάκι που συνοδεύει την έκδοση. Χρειάστηκε να κάνω ένα ταξίδι με αυτοκίνητο, μόνος μου. Όταν οδηγώ στην εθνική (ή σε κάτι που από συνήθεια μάλλον αποκαλείται έτσι) νιώθω πως μπορώ πραγματικά να ακούσω μουσική, είναι από τις στιγμές εκείνες που ο δείκτης συγκέντρωσης κινείται σε υψηλά επίπεδα. Επανέλαβα την ακρόαση και στην επιστροφή, την επόμενη μέρα. Η αλήθεια είναι πως με κέρδισαν τα ορχηστρικά κομμάτια, αυτά περισσότερο από τα υπόλοιπα έχουν ταυτιστεί εντός μου ως το soundtrack εκείνου του ταξιδιού.

Ακολούθως διάβασα τα διηγήματα κάνοντας το απαραίτητο διάλειμμα στις φωτογραφίες. Τα σημειώματα του Ελ Ρόι, που συνοδεύουν το κάθε διήγημα, συντέλεσαν στον μύθο και αποτέλεσαν την τέταρτη διάσταση του έργου. Εγώ φαν του διηγήματος δεν είμαι αλλά παραδέχομαι πως στο εν λόγω εγχείρημα λειτούργησαν. Η ποιότητα της εκτύπωσης των φωτογραφιών δεν είναι η καλύτερη δυνατή, αλλά πρέπει να συνυπολογιστεί και το κόστος. Είναι της μόδας άλλωστε τον τελευταίο καιρό η συζήτηση η σχετική με τις τιμές των βιβλίων, η οποία με έχει κουράσει γιατί γίνεται σε λάθος βάση και δεν βρίσκω κανένα ενδιαφέρον ούτε στο βιβλιοφιλικό της μέρος ούτε στο οικονομοτεχνικό.

Οι Βορειοδυτικές Εκδόσεις όπως έχω γράψει ξανά τόσο εδώ όσο και εδώ δίνουν στον αναγνώστη την απόλυτη ελευθερία διαθέτοντας τους τίτλους σε δωρεάν ηλεκτρονική μορφή μέσα από τον ιστότοπό τους. Εμένα μου φαίνεται όμορφο, σε κάποιους άλλους δημιουργεί ερωτήματα και πασχίζουν να δώσουν εξηγήσεις. Η απουσία αναφοράς σε πρωτοβουλίες όπως αυτή κάνει τον παραπάνω διάλογο περί τιμής κάπως στοχευμένο, οι εκδότες και τα βιβλιοπωλεία είναι οι κακοί και εμείς οι καλοί, μπράβο μας.

Τώρα που έχετε την δυνατότητα στην δωρεάν πρόσβαση ποια θα είναι άραγε η δικαιολογία σας;

Η κοινωνικοπολιτική διάσταση των διηγημάτων έρχεται σε αρμονία με τον εκδοτικό οίκο που εκτός της πολιτικής του με τα δικαιώματα έχει επιλέξει ως έδρα του τα Γιάννενα, αποκέντρωση.

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του βιβλίου www.matrioska.info

Η μουσική του έργου κυκλοφορεί με την υποστήριξη της Antelma music.



Βορειοδυτικές Εκδόσεις.

Ορλάντο - Βιρτζίνια Γουλφ

Είναι το βιβλίο που δίνει τον ρυθμό στην ανάγνωση τελικά, ο συγγραφέας είναι αυτός που καθορίζει τους χρόνους. Αν το κάνει με επιτυχία σε αιχμαλωτίζει, αλλιώς απλώς σε κουράζει.
Ο αριθμός των σελίδων είναι ένας σχετικός παράγοντας. Συζητούσα για το βιβλίο ενώ το διάβαζα, επικέντρωνα την κουβέντα στον δικό μου ρυθμό διαβάσματος, λάθευα, της Γουλφ ήταν ο ρυθμός και εγώ μαγεμένος ακολουθούσα.

" Άλλο πράγμα είναι το πράσινο στη φύση κι άλλο στη λογοτεχνία. Η φύση και τα γράμματα τρέφουν μια φυσική αμοιβαία αντιπάθεια. Βάλτε τα πλάι πλάι και θ' αρχίσουν αμέσως να κατασπαράζονται. Η απόχρωση του πράσινου που μόλις είχε παρατηρησει ο Ορλάντο του χαλασε τη ρίμα και του έσπασε το μέτρο. Έπειτα η φύση μπορεί να σου παίξει κι ένα σωρό παιχνίδια. Αρκεί να ρίξεις μια ματιά έξω απ' το παράθυρο, να δεις τις μέλισσες να τριγυρίζουν πάνω απ' τα λουλούδια, το σκύλο να χασμουριεται αμέριμνος, τον ήλιο να δύει και να σκεφτείς : <<Για πόσον καιρό ακόμη θα βλέπω τα ηλιοβασιλέματα; >>, κλπ. κλπ. (αυτή η σκέψη είναι τόσο κοινότοπη που δεν αξίζει τον κόπο να γραφτεί) και να που πετάς την πένα σου, αρπάζεις τον μανδύα σου και φεύγεις βιαστικά απ' το δωμάτιο, σκοντάφτοντας πάνω στη σκαλιστή κασέλα. Γιατί ο Ορλάντο ήταν λιγάκι αδέξιος στις κινήσεις του."

Αποφεύγω τα εισαγωγικά σημειώματα και τα επίμετρα, επιθυμία μου να πλησιάσω το κείμενο χωρίς πυξίδα, χωρίς σχόλια, χωρίς οδηγό, να σχηματίσω την δική μου εικόνα και ας μην συμφωνεί εντέλει με την γνώμη των ειδικών.

Ίσως τελικά ο καθένας βλέπει αυτό που θέλει να δει, ίσως αυτή να είναι και η μαγεία της γραφής. Μπορεί τελικά το κείμενο αυτό να αποτελεί ένα ερωτικό γράμμα μιας γυναίκας σε μια γυναίκα, για μένα όμως, περισσότερο από τον ερωτισμό, επικράτησε η ενασχόληση γύρω από την συγγραφή. Οι εμμονές, η θέση και ο ρόλος του συγγραφέα, η εξέλιξη της λογοτεχνίας ανά τους αιώνες και τελικά το ζήτημα της γυναίκας δημιουργού. Κείμενο φεμινιστικό και βιβλιοφιλικό ο Ορλάντο για μένα λοιπόν, μια παρωδία - όχημα για την Γουλφ που της έδωσε την δυνατότητα να κριτικάρει, να υπογραμμίσει, να αναδείξει, να φλερτάρει.

Ένα παραμύθι για τα φαντάσματα που κατοικούν στο μυαλό του δημιουργού, για την φαντασία που ξεφεύγει από το τώρα και στήνει τα δικά της σκηνικά. Εκεί που ο χρόνος παγώνει και ταυτόχρονα τρέχει. Η έννοια του αφηρημένου ανθρώπου αποδίδεται τόσο ολοκληρωμένα που μπορείς να την αγγίξεις και σε κάνει να σέβεσαι μια ιδιότητα που ο σύγχρονος δυτικός κόσμος την θεωρεί ελάττωμα.

" Γιατί όταν αυτή η αρρώστια του διαβάσματος εγκατασταθεί στον οργανισμό, τον εξασθενεί έτσι που γίνεται εύκολο θύμα σ' αυτή την άλλη μάστιγα που φωλιάζει μέσα στο μελανοδοχείο και εμπυάζει στην πένα. Ο δυστυχής παθών καταφεύγει στο γράψιμο."

Μετάφραση Αναστασία Λιναρδάκη.
Εκδόσεις Αστάρτη.

Αφορμή

Αν μια αφορμή χρειάζεσαι για δεκανίκι στην ζωή,
τότε, με όλο το θάρρος, πιστεύω πως κάπου το δρόμο παραμέλησες,
σε θάμπωσαν τα λαμπάκια.

Αν το θαύμα, το περιμένεις κρατώντας το ημερολόγιο,
λυπάμαι αλλά θα πρόκειται για ένα απλό ραντεβού.

Ποια είναι άραγε εκείνη η μέρα που πρέπει να γελάσεις;
Που δώρα θα κάνεις;
Πότε πρέπει να πεις σ' αγαπώ;


Αν δεν ομολογήσεις άγνοια και δεν ανασηκώσεις τους ώμους,
μα ανατρέξεις στις καλένδες,
θα συνεχίσεις να το ονομάζεις ζωή;
Αν πριν νιώσεις συμβουλεύεσαι την ατζέντα σου,
σε τι διαφέρεις από ένα μηχάνημα;

Με τόσα πρέπει τριγύρω, δεν βαρέθηκες ακόμα;

Μια εποχή στην κόλαση

Αν θυμάμαι καλά, κάποτε, ήταν η ζωή μου έκπαγλη γιορτή
που άνοιγαν όλες οι καρδιές και όλα τα κρασιά κυλούσαν.

Μια νύχτα πήρα την ομορφιά στα γόνατά μου.
Και τη βρήκα πικρή.
Και τη βλαστήμησα.
Οπλίστηκα ενάντια στη δικαιοσύνη. Δραπέτευσα.
Ω Μάγισσες, Μιζέρια, Μίσος, εσείς θα διαφυλάξετε το θησαυρό μου.
Κατόρθωσα να σβήσω από το λογικό μου κάθε ελπίδα ανθρώπινη.
Μ' ύπουλο σάλτο, χύμηξα σα θηρίο πάνω σ'όλες τις χαρές να τις σπαράξω.
Επικαλέστηκα τους δήμιους να δαγκάσω, πεθαίνοντας, τα κοντάκια των όπλων τους.
Επικαλέστηκα κάθε Οργή και Μάστιγα να πνιγώ στο αίμα, στην άμμο.
Η απόγνωση ήταν ο θεός μου.
Κυλίστηκα στη λάσπη.
Στέγνωσα στον αέρα του εγκλήματος.
Ξεγέλεσα την τρέλλα.
Κι' η άνοιξη μου προσκόμισε το φρικαλέο γέλιο του ηλίθιου.
Μα τώρα τελευταία πριν τα τινάξω για καλά,
λέω να αποζητήσω το κλειδί του αρχαίου συμπόσιου μήπως βρω ξανά την όρεξή μου.
Το κλειδί αυτό είν' η συμπόνοια.
Η έμπνευση τούτη δείχνει πως ονειρεύτηκα.

" Θα μείνεις ύαινα .." ολολύζει ο διάβολος και με στεφανώνει με πλήθος ιλαρές παπαρούνες.
" Φτάσε στο θάνατο μ'όλες τις αχαλίνωτες ορέξεις σου, την φιλαυτία σου, και κάθε ασυγχώρητο αμάρτημα!"
Αλλά, σατανά, φίλτατέ μου, να χαρείς, όχι βλοσυρές ματιές. Περιμένω μερικές βδεληρότητες, αναδρομικά.
Ωστόσο, για σας, τους εραστές της απουσίας του περιγραφικού ή διδακτικού ύφους σ' έναν συγγραφέα, για σας αποσπώ τις λίγες ελεεινές αυτές σελίδες από το σημειωματάριο ενός κολασμένου.

(Arthur Rimbaud)

Αμερικάνικη έρημος - Πέρσιβαλ Έβερετ

Το εύρημα είναι άραγε ευχή ή κατάρα για έναν συγγραφέα; Λύση ή παγίδα; Μέσο ή σκοπός;
Δυστυχώς τα περισσότερα μυθιστορήματα που στηρίζονται σε ένα εύρημα δεν με συγκινούν πέραν της αρχικής έκπληξης. Ευτυχώς ο Έβερετ το χειρίζεται μαεστρικά, το θέτει στην υπηρεσία της πλοκής, του μύθου.

Ο Θίοντορ Στρητ είναι ένας καθηγητής πανεπιστημίου, η διοίκηση για να τον μονιμοποιήσει απαιτεί να εκδώσει κάτι, οι απορριπτικές απαντήσεις των εκδοτικών οίκων φέρνουν όλο και πιο κοντά το ενδεχόμενο της απόλυσης. Είναι παντρεμένος με δύο παιδιά και υποθήκη, απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί ευτυχισμένος και ψυχικά ισορροπημένος. Αποφασίζει να θέσει τέλος στην ζωή του, παίρνει το αυτοκίνητο για να πάει στο μέρος όπου έχει αποφασίσει να δώσει το τέλος, στον δρόμο τον προλαβαίνει όμως μια νταλίκα και συγκρούεται μαζί του. Ο Θίοντορ απομένει στην εθνική νεκρός, σώμα δίχως κεφάλι. Ο υπεύθυνος του γραφείου τελετών θα ράψει όπως όπως το κεφάλι στο σώμα. Κατα την διάρκεια της τελετής ο Θιοντόρ θα σηκωθεί από το φέρετρο.

Το παραπάνω αποτελεί απλώς την εισαγωγή του βιβλίου, δεν είναι κάποιο μυστικό της πλοκής.

Με βάση αυτό και βοηθό την πλοκή ο Έβερετ αναφέρεται στην Αμερική του σήμερα. Δημοσιογράφοι και επιστήμονες, ασφαλιστικές εταιρίες και θρησκευτικές οργανώσεις, μεταφυσική αγωνία και ρεαλισμός, και πάνω από όλα η οικογένεια και η αγάπη, η ζωή και ο θάνατος.

"Ο θάνατος με γοητεύει. Είναι η πιο συναρπαστική ανθρώπινη λειτουργία, περί αυτού πρόκειται. Μια αναγκαία, αναπόφευκτη λειτουργία. Όταν πεθάνατε, όταν το κεφάλι σας αποκόπηκε από το σώμα σας, όλα σταμάτησαν, όλοι σταμάτησαν, σταμάτησαν και κοίταξαν, όλοι οι ήχοι σταμάτησαν, φωνές, πουλιά, ο χρόνος σταμάτησε. Μετά, εκείνη η φορτισμένη στιγμή χάθηκε, και τα πάντα άρχισαν ξανά. Ο θάνατος είναι ένα σημείο στο χρόνο χωρίς διαστάσεις, χωρίς νόημα, ασήμαντο, αλλά περιέχει όλες τις γνώσεις περί ζωής."

Είναι η εποχή που αρχίζουν να εμφανίζονται οι λίστες με τα αγαπημένα της χρονιάς, εγώ λίστες δεν κάνω και ας τις χαζεύω όταν βρεθούν μπροστά μου, αλλά (βοηθούμενη σαφέστατα και από την χρονική συγκυρία) η αμερικάνικη έρημος είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα φέτος. Σκέφτομαι επίσης ότι, εκτός του ζητήματος με το εύρημα που έθεσα παραπάνω, υπάρχει και κάτι ακόμα που δίνει αξία στον συγγραφέα και αυτό είναι η μαεστρία και η ικανότητα με την οποία ενσωματώνει την περιπέτεια στην ιστορία του. Φοβάμαι να σκεφτώ πόσο υπερβολική και ανούσια θα μπορούσε να αποδοθεί από κάποιον λιγότερο ταλαντούχο δημιουργό, ειδικά σεναριογράφο-σκηνοθέτη.

Κατά την προσωπική μου γνώμη ο Έβερετ είναι φαν του Τομ Ρόμπινς, μερικές γραμμές του έργου έκρυβαν επιρροές αλλά μπορεί και να είναι απλώς ιδέα μου.

Η τελευταία σκηνή είναι μία από εκείνες για τις οποίες δίνεις στον εαυτό σου την υπόσχεση πως δε θα επιτρέψει να τις ξεχάσει ποτέ.


Μετάφραση Χίλντα Παπαδημητρίου.
Εκδόσεις Πόλις.

Xaxakes @ Gagarin 205

(Κείμενο της Έλσας)

Ark festival 2010. Ένα πανέμορφο καλοκαίρι τελειώνει και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να το αποχαιρετίσεις αν όχι ένα φεστιβάλ μουσικής, με μπύρα στο χέρι, νέα και παλιά σχήματα, σε ανοιχτό χώρο, με ανοιχτά αφτιά, ανοιχτό μυαλό και ανοιχτές αγκαλιές.

Το live ανοίγει ο Leon με μια πολύ όμορφη και φρέσκια μπάντα, συνεχίζουν κάποιοι καλοπαιγμένοι αλλά αδιάφοροι για τα αφτιά μου ήχοι και στίχοι, ακολουθεί η Monika και κάπου εκεί, την ώρα που μαζεύονται και απλώνονται καλώδια και μουσικά όργανα, αρχίζει χωρίς να το καταλάβουμε η προετοιμασία του εδάφους... Κάποιοι φεύγουν, κάποιοι πλησιάζουν, σκέψεις έρχονται στο μυαλό μου, είμαι κουρασμένη και θυμωμένη με κάτι περίεργους ενοχλητικούς τύπους, αλλά δεν έχω σκοπό να φύγω μιας και ποτέ δε λέω όχι σε μια καινούρια μουσική και μια καινούρια γεύση και οι Xaxakes ήταν καινούριοι όχι μόνο για τα αφτιά μου αλλά όπως αποδείχτηκε αργότερα για όλες μου τις αισθήσεις! Ένας τύπος με κόκκινο κοστούμι εμφανίστηκε και η βραδιά απογειώθηκε. Τώρα βρίσκονται στη σκηνή άνθρωποι ώριμοι και έμπειροι αλλά τόσο "ασταμάτητα νέοι" που τείνουν να σε κάνουν να πιστέψεις στην αθανασία και τα παντζάρια του Τομ Ρόμπινς. Τρέλα, χρώμα, κέφι, είναι κάποιες λέξεις που μου έρχονται. Αυθεντικό ποπ και στυλ, δύο ακόμη, ίσως οι πιο αντιπροσωπευτικές. Απόλαυσα πάρα πολύ εκείνη τη συναυλία, απέκτησα λίγες μέρες αργότερα το cd τους "Το valse των ελαφιών" και άρχισα να μαθαίνω διάφορα γι αυτούς. Γκρουπ του 90 λέει και αυτός είναι ο τρίτος τους δίσκος και για μια στιγμή αναρωτιέμαι πού ήμουν, αλλά αμέσως απαντώ ότι δεν έχει σημασία... Έτσι κι αλλιώς ποτέ δε φτάνει ο χρόνος για να ακούσεις και να διαβάσεις όλα αυτά που θες.

Όταν όμως η φίλη μου η Βιβή μου είπε να πάμε στο live στο Gagarin δε δίστασα ούτε μια στιγμή στα 15 ευρώ της εισόδου, αν χρειαζόταν θα έκλεβα, είπα αστειευόμενη, γνωρίζοντας φυσικά ότι το πολύ πολύ να δανειστώ, όπως και έγινε…

Ο κόσμος δεν ήταν πολύς, η έναρξη της συναυλίας καθυστερούσε, η ανυπομονησία δημιουργούσε εκνευρισμό και έτσι όταν ξεκίνησε τα συναισθήματα ήταν ανάμικτα. Όσο περνούσε όμως η ώρα, το σώμα των θεατών άρχισε να αναπνέει, οι παλμοί συντονίστηκαν και για μια ακόμη φορά η μουσική είχε καταφέρει αυτό που μόνο εκείνη μπορεί: να ανοίξει αφτιά, μυαλά και σώματα.

O στιλάτος τύπος εμφανίστηκε αρχικά με μαύρη δερμάτινη αμφίεση, τώρα πια ξέρω ότι πρόκειται για τον Γιάννη Νάστα, η απογείωση είναι σε εξέλιξη και εκείνος δείχνει να το απολαμβάνει, μιλώντας για κρασιά, κωλόμπαρα και ξεκούρδιστες κιθάρες. Κι εμείς το απολαμβάνουμε όμως…

Άγριοι ροκ ήχοι κιθάρας, κόκκινες πανύψηλες γόβες, βιολιά και βιόλες, κορσέδες και τουαλέτες, μπάσο και τύμπανα, στρας, μελωδικά πιάνα, ηλεκτρονικές λούπες και ένα σαξόφωνο βαρύτονο μ α γ ι κ ό ! Οι Xaxakes έχουν χιούμορ, σνομπάρουν τη μιζέρια, είναι τρυφεροί και σέξι! Η ποίηση και η απλότητα των στίχων τους είναι μοναδική. Αν θέλεις να ξέρεις έτσι είναι η ζωή σου λένε, απλή και όμορφη, χωρίς πολλά πολλά, αν θέλεις ζησ' την και καλύτερα, ζησ' την νέος! Έτσι απλά, γεια, παρα ρα ρα παμ παμ!

Ο ένοικος - Χαβιέρ Θέρκας

" Όλα τα βιβλία εκείνα στα οποία ο Κάφκα συναντά τον Κορτάσαρ" μου απάντησε ο Ραλφ, κάποια χρόνια πριν, όταν του ζήτησα να μου προτείνει κάποιο βιβλίο. Δεν άφησα την πρόκληση της δήλωσής του να πέσει κάτω, του ζήτησα να μου κάνει μια λίστα, εκείνος το έκανε και εγώ έχασα το χαρτάκι. Προχτές του έστειλα μέηλ με αφορμή τον " Ένοικο ", είχαμε καιρό να μιλήσουμε, ντράπηκα να του πω για το χαρτάκι, τον ρώτησα αν έχει διαβάσει Θέρκας. Μου απάντησε σχεδόν αμέσως, επιβεβαίωσε την ιδέα μου, το όνομα του Ισπανού ήταν στη λίστα εκείνη. Σε μένα το βιβλίο έφτασε λόγω της Θ., εγώ αργώ χαρακτηριστικά με τις νέες κυκλοφορίες.

Νέα κυκλοφορία στη χώρα μας γιατί το βιβλίο έχει γραφτεί στην δεκαετία του ογδόντα. Δεν ήξερα ότι η ταινία "Οι στρατιώτες της Σαλαμίνας" έχει βασιστεί σε μυθιστόρημα του ίδιου, την ταινία την είδα πριν πάρα πολλά χρόνια, δεν θυμάμαι τίποτα δυστυχώς αλλά στο άκουσμα του τίτλου αναβλύζει μια ευχάριστη μυρωδιά.

Ο Μάριο Ρότα, Ιταλός μετανάστης στην Αμερική, διδάσκει φωνολογία στο πανεπιστήμιο, η καθημερινότητα του στηρίζεται στην αγία ρουτίνα. Μετά τις καλοκαιρινές διακόπες αποφασίζει να αλλάξει την αυστηρά προκαθορισμένη διαδρομή στο καθημερινό του πρωινό τρέξιμο, εκείνη την ημέρα θα πάθει διάστρεμμα και θα γνωρίσει το νέο του γείτονα και συνάδελφο Ντάνιελ Μπέρκοβιτς. Αυτή η Κυριακή θα αποτελέσει την απαρχή μια εβδομάδας των παθών για τον πρωταγωνιστή.

Ο Ένοικος δεν είναι ένα ακόμα campus novel, προφανώς και εντάσσεται στην κατηγορία λόγω της ύπαρξης του πανεπιστημίου στην πλοκή αλλά είναι κάτι πιο πέρα. Ένα αμερικανικό μυθιστόρημα γραμμένο από έναν μη Αμερικανό. Πέραν της "συνάντησης" του Κάφκα με τον Κορτάσαρ, η ανάγνωση μου έφερε στο νου πολλά αγαπημένα μυθιστορήματα, όχι σαν αναφορές αλλά σαν αίσθηση περισσότερο.

Ο τρόπος γραφής του Θέρκας μου δημιούργησε την εξής εικόνα : κάποιος που σκιτσάρει με λεπτομέρεια αλλά με αδρές γραμμές κυρίως για να διακοπεί αυτό από έντονες, καλά πατημένες μολυβιές, κάτι το οποίο δημιουργεί βάθος στο σχέδιο και μια παράξενη αίσθηση σπείρας τόσο στα μέρη όσο και στο σύνολο του έργου.

Είναι όμορφο το συναίσθημα να ανακαλύπτεις έναν ενδιαφέροντα συγγραφέα, το βιβλίο του με τίτλο "Η ταχύτητα του φωτός" έχει πάρει θέση στην μακρά λίστα με τα προσεχώς!

Μετάφραση Ιφιγένεια Ντούμη.
Εκδόσεις Πατάκης.

(Στην μνήμη του κύριου Γιάννη)

Το παιδί και το ποδήλατο (2011)

Οι αδερφοί Νταρντέν, ίσως οι πιο αγαπημένοι δημιουργοί των κινηματογραφικών φεστιβάλ, που ειδικά στις Κάννες δεν παραμελούν να τους βραβεύουν σχεδόν σε κάθε τους παρουσία, ίσως επειδή είναι γαλλόφωνες οι ταινίες τους αν και οι ίδιοι Βέλγοι, επανέρχονται με τη νέα τους ταινία στην οποία κεντρικός ήρωας είναι πάλι ένας πιτσιρικάς, déjá vu.

Με γοητεύουν οι εμμονές των δημιουργών, γνωρίζοντας εκ των προτέρων πως σε αυτές εγκυμονεί συχνά ο κίνδυνος της άνευρης επανάληψης. Το παιδί και το ποδήλατο έχει όλα τα στοιχεία που συναντάμε στις ταινίες των αδερφών Νταρντέν (καλοδουλεμένο σενάριο,σφιχτή και λιτή σκηνοθεσία, λειτουργική φωτογραφία, καλές ερμηνείες) λείπει όμως η ψυχή από το δημιούργημα. Δεν με ενόχλησε η επιμονή τους στην παιδική ηλικία τόσο όσο το προβλεπόμενο σενάριο, ειδικά στο δεύτερο μέρος, μετά το διάλειμμα. Το υποψιάστηκα από την αρχή, όταν από την πρώτη σκηνή οι δημιουργοί αποφασίζουν να πιάσουν από τον λαιμό τον θεατή, να του κόψουν την ανάσα. Είναι συναισθηματικός εκβιασμός όταν θέτεις, σε ένα προβλεπόμενο σενάριο, την αγωνία ενός παιδιού που ψάχνει τον πατέρα του απέναντι στον θεατή, είναι σα να του ζητάς να ταυτιστεί με το ζόρι με το καημένο το ορφανό.

Ας πούμε και δυο λόγια για την υπόθεση. Ο μικρός Σιρίλ ζει στην πρόνοια αφότου ο πατέρας του τον εγκατέλειψε. Κάποια στιγμή το σκάει από το ίδρυμα και επιστρέφει στην πολυκατοικία που έμενε ο πατέρας του, εκεί συναντά την Σαμάνθα η οποία θα ψάξει και θα βρει το χαμένο ποδήλατο του μικρού κάτι το οποίο θα αποτελέσει την αφορμή για να αναπτυχθεί ένας δεσμός μεταξύ τους.

Αν δεν έχετε δει κάποια ταινία των αδερφών Νταρντέν, σας παρακαλώ να μην επηρεαστείτε από μια κακή τους στιγμή και να δείτε κάτι από τα παλιά, ίσως την Υπόσχεση ή το Παιδί, είναι κρίμα γιατί έχουν στο ενεργητικό τους πολύ καλές ταινίες και ίσως γι'αυτό μου βγήκε τόσο φορτισμένη η ανάρτηση.

Και μπορεί η ταινία να μην μου άρεσε όμως στον κινηματογράφο Ιντεάλ μας περίμενε μια ευχάριστη έκπληξη, κάθε Δευτέρα τα δύο άτομα πληρώνουν είσοδο από 5 ευρώ, είναι μια κίνηση έξυπνη που μαζί με της προσεχτική επιλογή τίτλων φαντάζει ικανή να φέρει πίσω στις αίθουσες το κοινό, εύγε.

Λύσις ή περί φιλίας - Πλάτων

Κάποια στιγμή ο δρόμος με οδήγησε στο εξωτερικό, πάνε χρόνια από τότε, ήταν μια εμπειρία πολύτιμη από όλες τις απόψεις. Εκεί γνώρισα για πρώτη φορά τον Πλάτωνα με το Περί έρωτος, παρά λίγο να χάσω την αλλαγή του χρόνου, το κείμενο με μάγεψε και ευτυχώς έτυχε να γυρίσω την τελευταία σελίδα λίγο πριν φύγει ο γέρος χρόνος.
Στο σχολείο ποτέ δεν συμπάθησα το μάθημα των αρχαίων ελληνικών, ούτε το γνωστό ούτε το άγνωστο, υποψιάζομαι πως έπαιξε ρόλο ο τρόπος διδασκαλίας αρχικά και ο μπαμπούλας των εισαγωγικών στη συνέχεια, δεν είμαι απόλυτος, προφανώς έφταιγα και εγώ.
Ήταν όμως τέτοιο το σοκ όταν βρέθηκα με ανθρώπους που δεν έφεραν την ελληνική παιδεία και όμως με ρωτούσαν, κοιτώντας με στα μάτια, : "Δηλαδή εσύ μπορείς να διαβάσεις στο πρωτότυπο τα κείμενα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη; Τις αρχαίες τραγωδίες;" Στην αρχή νόμιζα πως είναι ο μύθος ο οποίος συντροφεύει εκείνη την εποχή, η επιμονή τους όμως μου κέντρισε την περιέργεια. Με το χριστουγεννιάτικο πακέτο από το σπίτι έφτασε στην ξενιτιά το Περί έρωτος, τότε άρχισα να καταλαβαίνω.

Πρόσφατα διάβασα το Paradiso του Κουβανού συγγραφέα Λίμα, έργο το οποίο έσφυζε από αναφορές σε κείμενα της αρχαίας γραμματείας, όχι μόνο της ελληνικής αλλά και της λατινικής, θυμήθηκα και νοστάλγησα την εμπειρία της ανάγνωσης ενός τέτοιου κειμένου.
Είναι πολύ όμορφη και χρήσιμη η παρουσία στα αριστερά της σελίδας του κειμένου στα αρχαία ελληνικά και στα δεξία η μεταφορά του στα νέα, σου δίνει την δυνατότητα ανά πάσα στιγμή να ανατρέξεις στο πρωτότυπο, να απολαύσεις την εντυπωσιακή απλότητα του κειμένου και να την συγκρίνεις με την μεταφορά του στη νέα ελληνική.

Δεν θα προβώ σε προσπάθεια ανάλυσης του έργου, δεν βρίσκω το νόημα, ο τίτλος είναι αρκετά επεξηγηματικός από μόνος του πιστεύω, το σημαντικό είναι κάποιος να άρει τις όποιες επιφυλάξεις του και να αφεθεί στην μαγεία.
Είναι άδικο πάντως αυτός ο πλούτος από την μία να χάνει την λάμψη του στις σχολικές αίθουσες και από την άλλη να καπελώνεται από πατριωτικές κορώνες. Δε νιώθω περηφάνια για την αρχαία ελληνική γραμματεία, νιώθω όμως δέος για το πόσο επίκαιρα είναι τα λόγια αυτά και τύχη γιατί μπορώ με κάποια σχετική και υποστηριζόμενη άνεση να ανατρέξω στον πρωτότυπο λόγο.

Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια : Φιλολογική ομάδα Κάκτου.
Εκδότης Οδυσσέας Χατζόπουλος

Περί διαβάσματος ή ο χρόνος που έγινε χρήμα

Δεν ξέρω τι είναι αυτό που προκαλεί ενοχές σε κάποιους ανθρώπους σχετικά με το μη διάβασμα, ίσως βέβαια να είναι κάποιο άλλο συναίσθημα το οποίο εγώ το αποκωδικοποιώ ως ενοχή, ίσως να φταίει που, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει σε άλλες γλώσσες, στα ελληνικά σπάνια κάποιος χρησιμοποιεί το ρήμα μελετάω, ρήμα το οποίο μπορώ να καταλάβω πως για ένα μεγάλο ποσοστό είναι συνδεδεμένο με το άγχος της εξέτασης, τη σχολική και ακαδημαϊκή ζωή.

Παραδέχομαι πως ξεκίνησα πάλι να διαβάζω όταν αποσύνδεσα εντός μου την υποχρέωση της αποστήθισης από την απόλαυση της ανάγνωσης. Και μπορεί για μένα το διάβασμα να είναι υψίστης σημασίας αυτό όμως δεν σημαίνει ότι με θεωρώ ιδιαίτερο σε σχέση με κάποιον που δεν διαβάζει σε αντίστοιχους ρυθμούς. Προφανώς και νιώθω όμορφα να συζητώ σχετικά με βιβλία, προφανώς επίσης δυσκολεύομαι να συγχρονιστώ με άτομα τα οποία θεωρούν την ανάγνωση πάρεργο και χάσιμο χρόνου.

Παλιότερα λοιπόν η ερώτηση ήταν σχετική με τον χρόνο. Πού βρίσκεις τον χρόνο για διάβασμα; Η απάντηση μπορεί να ηχεί αρχικά κάπως αλαζονική αλλά είναι πραγματική, δεν βρίσκω χρόνο, δημιουργώ χρόνο θυσιάζοντας κάτι άλλο, είναι θέμα επιλογής και προτεραιοτήτων. Αδυνατώ να δεχτώ πως κάποιος που πραγματικά γουστάρει να διαβάσει δεν βρίσκει χρόνο μέσα στην ημέρα για να το κάνει, απλώς επιλέγει να κάνει κάτι άλλο, τόσο απλά.

Τα τελευταία δύο χρόνια ο χρόνος έγινε χρήμα. Πού βρίσκεις τα χρήματα για τόσα βιβλία; Ερώτημα που θα ταίριαζε περισσότερο σε γραφειοκράτη εφοριακό παρά σε σύγχρονο άνθρωπο. Προφανώς και δεν θα απολογηθώ πού βρίσκω αυτά τα χρήματα αν και θα μπορούσα να κάνω μια λίστα με πράγματα τα οποία δεν κάνω γιατί επιλέγω κάποια χρήματα να τα δώσω στην αγορά βιβλίων, αλλά δεν βρίσκω το νόημα.

Το βιβλίο είναι ακριβό, μύθος. Το βιβλίο σε χρησιμότητα είναι φτηνότερο από πολλά άλλα πράγματα που εντάσσονται στην κατηγορία διασκέδαση. Θα μπορούσε να είναι φτηνότερο είναι η αλήθεια. Αυτό όμως ισχύει και για τα λοιπά της κατηγορίας διασκέδαση. Το βιβλίο μπορεί να είναι και δωρεάν και όχι απαραίτητα με παράνομες τακτικές. Θυμηθείτε την βιβλιοθήκη στο πατρικό σας σπίτι, επισκεφτείτε την, ψάξτε και σίγουρα θα βρείτε κάτι που θα σας κινήσει το ενδιαφέρον. Παρομοίως πράξτε με τις βιβλιοθήκες των φίλων σας, όπως επίσης και με τις δημοτικές δανειστικές βιβλιοθήκες. Δείτε το βιβλίο σας να ταξιδεύει μέσω του Book Crossing. Συγκρίνετε την τιμή ενός βιβλίου και ενός καφέ ή ενός ποτού.

Το διάβασμα είναι επιλογή, όχι υποχρέωση, είναι χαρά. Επιλογή είναι πού θα επενδύσεις τον λίγο χρόνο και τα ακόμα λιγότερα χρήματά σου, στο χέρι σου είναι. Το διάβασμα από μόνο του δεν σε κάνει καλύτερο άνθρωπο ή κουλτουριάρη ή σκεπτόμενο, ας απενοχοποιήσουμε επιτέλους το διάβασμα και ας θυμηθούμε πόσο μας άρεσαν οι ιστορίες που μας λέγανε σαν ήμασταν μικροί.

Το ηλεκτρικό πρόβατο - Φίλιπ Ντικ

Στο βιβλίο αυτό του Ντικ βασίστηκε η ταινία Blade Runner, την οποία είχα δει πριν από πάρα πολλά χρόνια, και αν και δεν θυμάμαι και πολλά εντούτοις δεν με είχε ενθουσιάσει, χωρίς αυτό να σημαίνει κάτι αφού το σινεμά επιστημονικής φαντασίας δεν είναι η αδυναμία μου, το αντίθετο μάλλον. Είχα γράψει και σε παλαιότερη ανάρτηση πως ενώ αν κάποιος με ρωτούσε αν μου αρέσει σαν είδος η λογοτεχνία του φανταστικού θα του απαντούσα πως όχι, παρόλα αυτά ότι είχα έως τώρα διαβάσει με είχε ενθουσιάσει, ακούγεται (και είναι) παράλογο, το ξέρω.

Το συγκεκριμένο βιβλίο δεν με ρούφηξε, δεν με υπέταξε. Νομίζω ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός πως η δράση άφηνε σε δεύτερο επίπεδο τις κοινωνικές, οικολογικές και πολιτικές προεκτάσεις της ιστορίας όπως την συνέλαβε ο συγγραφέας, και αυτό με ενόχλησε. Η αλήθεια είναι πως δεν βοήθησε και η υπερβολικά μικρή γραμματοσειρά που έκανε την ανάγνωση δύσκολη και κουραστική για τα μάτια μου. Έχω και κάποιες ενστάσεις για την μετάφραση αλλά θα πρέπει πρώτα να έρθω αντιμέτωπος με το πρωτότυπο.

Η Γη είναι στα όρια της εγκατάλειψης. Οι ικανοί και οι φιλόδοξοι του είδους έχουν μεταναστεύσει σε άλλους πλανήτες και στη Γη έχουν απομείνει μόνο οι βιολογικά εκφυλισμένοι και όσοι αρνούνται για μη-λογικούς λόγους να μεταναστεύσουν. Ο Ρικ Ντέκαρντ, ο ήρωας του μυθιστορήματος, είναι κυνηγός επικηρυγμένων ανδροειδών στο Σαν Φρανσίσκο. Ο Τζον Ισιντόρ, ο έτερος ήρωας, είναι βιολογικά εκφυλισμένος, κοκορόμυαλος.
Πάνω κάτω αυτή είναι η υπόθεση του βιβλίου.

Εντυπωσιακό το εύρημα του συγγραφέα το σχετικό με τα ζώα, που είναι στα όρια της εξαφάνισης λόγω της μόλυνσης και που η κατοχή τους δίνει στον ιδιοκτήτη κοινωνικό πρεστίζ, ενώ οι υπόλοιποι μπορούν να παρηγορηθούν με κάποιο ηλεκτρικό.

Κλείνοντας την ανάρτηση αυτή θα ήθελα να παραθέσω κάποια λόγια του ίδιου του συγγραφέα : "Φοβάμαι την εξουσία, αλλά συγχρόνως αισθάνομαι δυσαρέσκεια απέναντί της και απέναντι στο φόβο μου - έτσι επαναστατώ. Επαναστάτησα στο Μπέρκλεϋ και με έδιωξαν, μου είπαν να μην ξαναγυρίσω. Μια μέρα έφυγα από τη δουλειά μου στο δισκοπωλείο και δεν ξαναγύρισα. Αργότερα ήμουν αντίθετος στον πόλεμο του Βιετνάμ και μου έκαναν το σπίτι γυαλιά καρφιά. Ότι κάνω προέρχεται από την κακή μου συμπεριφορά... Όμως η επιστημονική φαντασία είναι μια επαναστατική μορφή τέχνης και χρειάζεται συγγραφείς και αναγνώστες και κακές συμπεριφορές. Χρειάζεται ερωτήσεις του είδους "γιατί;" ή "πώς" ή "ποιος το είπε;". Αυτό εξειδανικεύεται στα βιβλία μου σε θέματα του είδους "Είναι πραγματικό το σύμπαν;" ή "Είμαστε στα αλήθεια άνθρωποι ή είμαστε απλές μηχανές αντανακλαστικών;".



Εκδόσεις Παρά Πέντε.
Μετάφραση Δημήτρης Αρβανίτης.

Faust (2011)

Είναι από τις ταινίες για τις οποίες νιώθεις τυχερός που τις είδες στην αίθουσα, σινεμά των δημιουργών. Μαγεία είναι ο κινηματογράφος και ας το ξεχνάμε συχνά.

Ο Σοκούροφ εμπνέεται από τον Φάουστ του Γκαίτε και όταν ένας μεγάλος δημιουργός εμπνέεται πραγματικά από ένα μεγάλο έργο τότε το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι καθηλωτικό. Ατμόσφαιρα. Ούτε τις γνώσεις έχω αλλά ούτε και το ταλέντο στις λέξεις για να γράψω σχετικά με την φωτογραφία, κλείνω απλώς τα μάτια και φέρνω στην οθόνη του μυαλού μου κάποια καρέ, μου αρκεί αυτό.

Ήταν μία από τις ταινίες του φετινού χειμώνα στις οποίες πόνταρα, ανυπομονούσα και ας μην είμαι λάτρης των ταινιών εποχής, το σκεφτόμουν στο διάλειμμα και μου τράβηξε την προσοχή, ύστερα η μηχανή προβολής πήρε πάλι μπρος,το δεύτερο μέρος άρχισε και με ρούφηξε ξανά μακριά από κάθε άλλη σκέψη. Το συζήτησα μετά το τέλος με την Θ. καθώς περπατούσαμε φεύγοντας από το σινεμά, ποιό ήταν άραγε εκείνο το χαρακτηριστικό της ταινίας που εξουδετέρωσε την αίσθηση που μου άφηναν ως τότε οι ταινίες εποχής; Καταλήξαμε πως μάλλον ήταν η αίσθηση ότι είχε γυριστεί παλιά, θα μπορούσε να είναι ένα αριστούργημα του παρελθόντος σε αποκατεστημένη κόπια. Είχε αυτή τη σκόνη μιας άλλης εποχής.

Η μεταφορά δεν είναι πιστή και όμως κατά την γνώμη μου πρόκειται για μια από τις καλύτερες μεταφορές στη μεγάλη οθόνη. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως παρά την μεγάλη της διάρκεια δεν κάνει κοιλιά σε κανένα σημείο. Οι τελευταίες σεκάνς είναι μοναδικές.

Με το σινεμά του Σοκούροφ ήρθα σε επαφή πριν από αρκετά χρόνια με την ταινία "Μητέρα και γιος" κάποιο βράδυ στο κανάλι της βουλής, μακάρι κάποτε να έχω την δυνατότητα να το ξαναδώ στο σινεμά. Βέβαια έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό με την "Ρώσικη Κιβωτό" όχι λόγω της ίδιας της ταινίας αλλά λόγω της τεχνικής της ιδιαιτερότητας καθώς αποτελείται από ένα και μοναδικό μονοπλάνο, πέραν αυτού του ενδιαφέροντος στοιχείου και της δυσκολίας υλοποίησης δεν μπορώ να πω πως με είχε ενθουσιάσει. Μιλώντας για την συγκεκριμένη ταινία ο δημιουργός είχε πει πως έκανε πράξη το όνειρο του κάθε σκηνοθέτη που είναι να κάνει μια ταινία χωρίς την μεσολάβηση του μοντέρ.

Ο Σοκούροφ έχει και διάφορα προβλήματα με τις πολιτικές και πολιτιστικές αρχές της χώρας του, δεν είναι λίγοι αυτοί που ισχυρίστηκαν (μάλλον γιατί δεν είδαν την ταινία) πως για αυτό τον λόγο του δόθηκε το Χρυσό Λιοντάρι στο φετινό φεστιβάλ Βενετίας.

Θα ήθελα μέσα στις γιορτές να δω ξανά την Έβδομη Σφραγίδα του Μπέργκμαν και τον Καθρέφτη του Ταρκόφσκι.

Αχιλλέας Κυριακίδης, γνωστός ως μεταφραστής εδώ ως συγγραφέας και σκηνοθέτης

Όσοι ασχολούνται με την ανάγνωση ξενόγλωσσης λογοτεχνίας αποκλείεται να μην γνωρίζουν τον Αχιλλέα Κυριακίδη, η υπογραφή του οποίου στην εκάστοτε μετάφραση αποτελεί κάτι παραπάνω από μια απλή εγγύηση. Σήμερα θα μιλήσω όχι για τον μεταφραστή Κυριακίδη αλλά για τον συγγραφέα και σκηνοθέτη.

Ποτέ δεν χρησιμοποίησα τηλεφωνητή, ακόμα και όταν στο πατρικό μου εμφανίστηκε ένα ασύρματο τηλέφωνο που τον είχε ενσωματωμένο, είχα από καιρό πάψει να κατοικώ εκεί, κανείς δεν με αναζητούσε και ας χτυπούσε συχνά το σταθερό. Ούτε τον ψηφιακό της κινητής τηλεφωνίας ενεργοποίησα ποτέ, αν και τον απενεργοποίησα μια φορά.

Τόσο στη νουβέλα "Κωμωδία" όσο και στη μικρού μήκους ταινία " Μετά τον χαρακτηριστικό ήχο" υπάρχει ένας τηλεφωνητής πρωταγωνιστής, "υπεύθυνος" για τις αλλαγές στην καθημερινότητα των δύο πρωταγωνιστών, οι οποίοι "συγγενεύουν" και αναλώνονται σε ζωές μοναχικές, πηγαινοερχόμενοι στην εργασία σε μια ρουτίνα από την οποία το φωτάκι του τηλεφωνητή που αναβοσβήνει τους αποσπά.

Η νουβέλα και η ταινία είναι η μοναδική και πρώτη μου επαφή με τον απόλυτα προσωπικό δημιουργικό κόσμο του Αχιλλέα Κυριακίδη οπότε, παρόλο που η νουβέλα με την ταινία έχουν πολλά κοινά στοιχεία, δεν μπορώ να προβώ σε μια γενίκευση.

Η μικρή φόρμα ήταν αναμενόμενη από έναν δημιουργό τον οποίο έχω ταυτίσει (έστω και αυθαίρετα) στο μυαλό μου με τον δάσκαλο Μπόρχες.

Και τα δύο έργα αν και μικρά σε έκταση είναι συμπυκνωμένα, ο δημιουργός με έπεισε ότι επέλεξε την μικρή φόρμα από επιλογή, δεν θα του ήταν φαντάζομαι δύσκολο να αραιώσει τις λέξεις στον βωμό της έκτασης. Επίσης ο τρόπος γραφής του με έκανε να κατανοήσω καλύτερα την ικανότητά του στην μετάφραση.

Παραθέτω εδώ ένα απόσπασμα από το οπισθόφυλλο της νουβέλας το οποίο στα μάτια μου φαντάζει ιδανικό ως περιγραφή, η οποία κατατοπίζει χωρίς να αποκαλύπτει τίποτα πριν την απνευστί ανάγνωση: "Μια μυστική και μυστηριώδης αίρεση ευαγγελίζεται το θαύμα της πολλαπλής ζωής. Αυτή η ακατανόμαστη αίρεση θα μπορούσε να είναι η λογοτεχνία, αλλά πως να το εξηγήσεις αυτό σ'έναν περιδεή μικροαστό όπως ο ήρωας της νουβέλας, ο Δ.Χ., που τρομοκρατείται από ένα σχετικό μήνυμα στον τηλεφωνητή του;"


Και επειδή, αντίθετα με την συγγραφή, η κινηματογράφιση είναι έκφραση ομαδική, νιώθω την υποχρέωση να αναφερθώ στον Δημοσθένη Παπαδόπουλο για την εξαιρετική του ερμηνεία. Η παρουσία του στη μικρού μήκους αυτή ήρθε να μου θυμίσει την περσινή εκπληκτική παράσταση Λήθη (εδώ η σχετική ανάρτηση) και να τον απομακρύνει περισσότερο από την πρότερη τηλεοπτική του παρουσία.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πόλις.
Τη μικρού μήκους μπορείτε να την δείτε εδώ.

Fahrenheit 451 - Ray Bradbury

Φοβόμουν να διαβάσω αυτό το βιβλίο, ανατρίχιαζα στην ιδέα του θέματος, της θερμοκρασίας καύσης των βιβλίων, το ανέβαλα συνεχώς για μια επόμενη φορά.

" Σκόρπαγε φλόγες κι ένιωθε απέραντη ηδονή. Απέραντη ηδονή να βλέπει τα αντικείμενα να κατατρώγονται, να μαυρίζουν, να παραμορφώνονται. Στις χούφτες του κρατούσε το μπρούτζινο ακροφύσιο, που έφτυνε την κηροζίνη όπως ένας πύθωνας το θανατερό του δηλητήριο, το αίμα σφυροκοπούσε στο κεφάλι του και τα χέρια του είχαν μεταμορφωθεί στα χέρια ενός θαυμαστού μαέστρου, που διηύθυνε χιλιάδες πύρινες συμφωνίες, ικανές να ισοπεδώσουν όλα τα μνημεία της ιστορίας. Φορώντας στο κεφάλι του το κράνος με το συμβολικό νούμερο "451" και με τα μάτια του γεμάτα από πορτοκαλιές ανταύγιες να περιμένουν με αγωνία τη συνέχεια, έστρεψε το μεταλλικό αναπτήρα του προς το σπίτι και το φούντωσε με αδηφάγες φλόγες. Ο βραδινός ουρανός βάφτηκε πύρινος. Όλα όσα συνέβαιναν τον άφηναν σε τέτοιο βαθμό ασυγκίνητο, που θα μπορούσε να κάθεται και να ψήνει κάστανα σε αυτή την πυρά, ενώ τα βιβλία στροβιλίζονταν μέσα στους καπνούς, φτερουγίζοντας τις σελίδες τους σαν ετοιμοθάνατα περιστέρια, στο έδαφος του κήπου."

Οι πυροσβέστες του χτες είναι οι πυροδότες του σήμερα, ανάμεσα σε αυτούς και ο Γκάι Μόνταγκ, οι οποίοι έχουν ταχθεί να προφυλάσσουν την κοινωνία καίγοντας τα βιβλία. Μόνο μέσα από την αποχαύνωση μπορεί να επιτευχθεί η ισότητα των ανθρώπων, η μνήμη και η γνώση αποτελούν έγκλημα. Ο Μόνταγκ και η γυναίκα του ζουν σε ένα διαμέρισμα που οι τρεις από τους τέσσερις τοίχους του σαλονιού καλύπτονται από οθόνες, όνειρο εκείνης είναι μια τέταρτη οθόνη. Κανείς από τους δύο δεν θυμάται που και πως γνωρίστηκαν.


Πριν χρόνια είχα μια συνάδελφο η οποία πίστευε ακράδαντα πως το διάβασμα τρελαίνει τον άνθρωπο και πως η φιλοσοφία είναι κάτι το ανούσιο. Δεν είχα επιχειρηματολογήσει τότε, απλώς διατύπωσα την αντίθετη άποψή μου, δεν ξέρω αν έπραξα σωστά. Και όμως μπροστά στην απαξίωση του διαβάσματος η φωτιά φαντάζει ακίνδυνη, και δυστυχώς βιώνουμε μια τέτοια εποχή. Η συνάδελφός μου προφανώς και ήταν ακραία αλλά φοβάμαι πως είχε το θάρρος (θράσος) να διατυπώσει κάτι το οποίο ίσως αρκετοί άνθρωποι πιστεύουν αλλά δεν θεωρούν πρέπον να ισχυριστούν.


Το Φαρενάιτ 451 μαζί με το "1984" του Όργουελ και το "Θαυμαστό νέο κόσμο" του Χάξλευ αποτελούν μια άτυπη τριλογία που αναφέρεται στον ολοκληρωτισμό ενός μέλλοντος ελεγχόμενου στο όνομα του κοινού καλού.
Ο Μπράντμπερυ γράφει το βιβλίο σε μια εποχή βαθιά εμποτισμένη στον Μακαρθισμό, η αναζήτηση εκδότη ήταν κάτι παραπάνω από δύσκολη, κανείς δεν τολμούσε να εκδώσει ένα βιβλίο με θέμα την λογοκρισία, όμως ένας νέος εκδότης από το Σικάγο το αγοράζει για 450 δολάρια και το εκδίδει σε συνέχειες στο 2ο, 3ο, και 4ο τεύχος του νέου του περιοδικού. Το όνομα του εκδότη Χιού Χέφνερ, το όνομα του περιοδικού Playboy!

Το 1966 ο Τριφό σκηνοθέτησε την μεταφορά του Φαρενάιτ 451 στην μεγάλη οθόνη.

" - Τι ήταν αυτό που σε άλλαξε; Τι σε έκανε να βγεις από τις συνήθειές σου; -Δεν ξέρω. Έχουμε όλα όσα χρειάζονται για να' μαστε ευτυχισμένοι, αλλά δεν είμαστε. Κάτι λείπει. Προσπάθησα να βρω τι λείπει και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η μόνη έλλειψή μας είναι τα βιβλία. Τα βιβλία που καίω εδώ και δέκα-δώδεκα χρόνια. Πιστεύω ότι μέσα σε αυτά θα βρούμε κάποια λύση."

Μετάφραση Μαρία Χρυσοχού.
Εκδόσεις Παραπέντε.



Υ.γ. Οι 451 βαθμοί φαρενάιτ αντιστοιχούν σε 233 βαθμούς κελσίου.

Paradiso - Χοσέ Λεσάμα Λίμα

" Ρυθμός ησυχαστικός. Μπορούμε να αρχίσουμε"

Αναγνωστική εμπειρία.
Κάτι παραπάνω από δύο βδομάδες στον ελάχιστο χώρο ανάμεσα στις σχεδόν εφτακόσιες πυκνογραμμένες σελίδες.
Ποτέ έως τώρα δεν είχα έρθει σε επαφή με ένα έργο ανάλογο, δεν μιλώ για αριστουργήματα εδώ, μιλώ για την εμπειρία.
Δε νομίζω πως το Paradiso θα μπορούσε να θεωρηθεί απλώς μυθιστόρημα. Είναι σίγουρα και μυθιστόρημα, αλλά και πολλά άλλα. Είναι μυθιστόρημα γιατί ακολουθεί την ζωή του Σεμί από την γέννησή του έως την εφηβεία του.
Μέχρι την συγγραφή του ο Λίμα έγραφε ποίηση, ποιητικό μυθιστόρημα; Ούτε εκεί νομίζω πως χωρά. Η ποίηση είναι μια συνιστώσα του έργου.
Ο χαρακτηρισμός του ως δοκιμιακό μυθιστορημένο ποίημα δεν με καλύπτει.
Είναι τέτοιο το πλήθος των γνωστικών κατηγοριών τις οποίεςχρησιμοποιεί ο συγγραφέας που δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό του ως Ολικό Μυθιστόρημα ( Novela total). Μυθολογία, ιστορία, θρησκειολογία, φιλοσοφία, τέχνες, λογοτεχνία, ψυχολογία και επιστήμες είναι οι κύριες γνωστικές κατηγορίες.

Είναι έργο που απαιτεί από τον αναγνώστη, δεν του δίνεται χωρίς κόπο, δεν φτάνει μία ανάγνωση, είναι από τα βιβλία εκείνα που ακαριαία μετά την ανάγνωση μπαίνουν στην λίστα με τα προσεχώς, όταν όμως θα έχουν περάσει κάποια χρόνια, όταν και θα λειτουργήσουν ως δείκτες της προσωπικής εξέλιξης του αναγνώστη.

"Όλη η κούραση της νύχτας μεταφέρθηκε στον απογευματινό ύπνο: τότε που ο ύπνος που στερήθηκε τη νύχτα έρχεται να πάρει τη θέση του ύπνου της ημέρας, τότε είναι που βοηθάει τη φαντασία να αναπαυθεί,ή , μάλλον, ισοπεδώνει τις αισθήσεις με το βάρος του σκοταδιού του στην ορθογώνια αγκαλιά του κρεβατιού."

Αξίζει μνεία ξεχωριστή στον μεταφραστή και στον εκδότη.
Στον μεταφραστή, Μανώλη Παπαδολαμπάκη, για τον μεταφραστικό άθλο. Το ξεχωριστό στυλ, οι μεγάλες προτάσεις, οι συγγραφικές νοηματικές υπερβάσεις ακόμα και στην ίδια παράγραφο, το πλήθος των λέξεων που επινόησε ο δημιουργός αλλά και των εξειδικευμένων όρων. Κάποιες από τις δυσκολίες (την κόλαση του παραδείσου) τις αναλύει ο ίδιος τόσο στο εισαγωγικό σημείωμα όσο και στο επίμετρο.
Η ισπανική έκδοση έχει εκατό σελίδες εισαγωγικό επίμετρο, ο Παπαδολαμπάκης αποφάσισε (ορθά κατά την γνώμη μου) να μην περιληφθεί στην ελληνική έκδοση.
Οι Εκδόσεις Ίνδικτος με την ιδιαίτερη αισθητική τους , από το πολυτονικό μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια της εκάστοτε έκδοσης, με την παρούσα έκδοση πήραν ένα τεράστιο ρίσκο. Είναι συχνά εύκολο (και αρκετές φορές δικαιολογημένο) να κατηγορούμε τους εκδότες για τα πάντα, δεν πρέπει όμως να τους ξεχνάμε σε περιπτώσεις όπως αυτή.

Ο Χ.Λ. Λίμα γεννήθηκε στην Αβάνα της Κούβας το 1910. Ο πατέρας του ήταν γιος ενός Βάσκου και μιας Κουβανής ενώ η μητέρα του κόρη Κουβανών με παππού Ανδαλουσιανό.
Μεταξύ του 1944 και του 1957 εκδίδει διάφορα βραχύβια λογοτεχνικά περιοδικά, με μακροβιότερο και διασημότερο το Origenes. Το 1966 εκδίδεται το πρώτο του μυθιστόρημα, ο Παράδεισος, και το 1976 το δεύτερο, Ο Οπιάνο Λικάριο, ανολοκλήρωτο, λόγω του θανάτου του το 1976 από πνευμονία.

Μετάφραση Μανώλης Παπαδολαμπάκης.
Εκδόσεις Ίνδικτος.