Καθένας - Philip Roth

Κυριακή πρωί στην έρημη Αθήνα, αρκετοί δοκιμάζουν την τύχη τους στους δρόμους που οδηγούν σε κάποια κοντινή παραλία, λιγότεροι είναι αυτοί που έχουν την τύχη να είναι κιόλας εκτός των τειχών, σε μέρη πιο δροσερά. Είχα καιρό να πάω για καφέ με μόνη παρέα ένα βιβλίο. Η αλήθεια είναι πως δεν ήμουν σίγουρος για την επιλογή μου. Πριν κάποιους μήνες το Ζώο που ξεψυχά μου δημιούργησε μια αναγνωστική δυσφορία. Μεσάζοντας σε ενδοοικογενειακή ανταλλαγή βιβλίων, παρακράτησα κάποια. Ανάμεσα σε αυτά και ο Καθένας του Ροθ. Μου φάνηκε σαν ευκαιρία να διαβάσω ένα ακόμα βιβλίου του πολυγραφότατου και δαφνοστεφανωμένου Αμερικανού συγγραφέα, ώστε να μπορέσω να έχω εικόνα πιο σφαιρική.

Είναι λογικό και αναμενόμενο να παρατηρούνται ανισότητες από έργο σε έργο κάθε συγγραφέα, ιδιαίτερα αν, όπως στην περίπτωση του Ροθ, έχουμε να κάνουμε με δημιουργούς με πλούσια βιβλιογραφία.

Ο Ροθ κηδεύει τον ήρωά του στις πρώτες σελίδες. Στην τελετή παρίστανται συγγενείς και φίλοι, είτε από επιθυμία, είτε από υποχρέωση. Βρισκόμαστε σε ένα σχεδόν εγκαταλελειμμένο εβραϊκό νεκροταφείο. Στο ίδιο μέρος έχουν ταφεί, κάποια χρόνια νωρίτερα, οι γονείς του. Ο θάνατος είναι ο κοινός τόπος όλων, η μόνη φιλοσοφική βεβαιότητα.

Και αφού φανερώνει εξαρχής το τέλος, ο συγγραφέας συνεχίζει πιάνοντας το νήμα από την αρχή, αυτόπτης μάρτυρας της ζωής και των σκέψεων του ήρωα που ο ίδιος έπλασε, θα μας διηγηθεί το βίο ενός απλού ανθρώπου. Θέματα που συναντούνται σε όλα σχεδόν τα βιβλία του Ροθ, όπως η εβραϊκή ταυτότητα και η σεξουαλικότητα, υπάρχουν και σε αυτή τη μεγάλη νουβέλα, αναπόσπαστα μέρη του λογοτεχνικού σύμπαντος του συγγραφέα. Η διαφορά που διέκρινα σε σχέση με το προηγούμενο βιβλίο του που διάβασα είναι η απουσία υπερβολής στην πρόκληση.

Οι ενοχές του για το χωρισμό του από την πρώτη του γυναίκα, απόρροια της στάσης των γιών του, είναι ένα θέμα ταμπού,οικογενειακό και κοινωνικό, με  τη διάκριση ανάμεσα σε θύτη και θύμα να είναι δεδομένη και αμείλικτη για εκείνον που αποφασίζει να βγει από ένα γάμο και να προχωρήσει όπως κρίνει. 

Ο συγγραφέας τοποθετώντας το τέλος του ήρωα στην αρχή της διήγησης στερεί από τον αναγνώστη την ελπίδα πως ο ήρωας θα καταφέρει να επανορθώσει, πως θα έχει μια δεύτερη ευκαιρία έστω και την τελευταία στιγμή. Υπάρχει μια σκληρότητα στην απόφαση αυτή, η οποία επιβαρύνει συναισθηματικά την ανάγνωση.

Βιβλίο που διαβάζεται σε λίγες ώρες, σίγουρα όχι ευχάριστο αλλά δυνατό.

    
Μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης.
Εκδόσεις Πόλις.