Πατρίς Λεκόντ, ένας ιδιαίτερος δημιουργός

Οι περισσότεροι θα συμφωνούσαν πως η Αμελί αποτελεί  την ταινία ορόσημο για το σύγχρονο γαλλικό σινεμά. Μια ταινία που αγαπήθηκε όσο λίγες και σημείωσε τεράστια εισπρακτική επιτυχία σε όλον τον κόσμο, δείχνοντας ικανή να στρέψει ξανά τα βλέμματα των θεατών προς τη Γαλλία ταράζοντας τα λιμνάζοντα ύδατα του Νέου Κύματος. Όμως η ιδιαίτερη και, ως ένα σημείο, πρωτότυπη αισθητική της αναπαράχθηκε κατά κόρον στα χρόνια που ακολούθησαν με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος της κινηματογραφικής παραγωγής να εγκλωβιστεί, μοιάζοντας με ένα αντίγραφο, συχνά κακό, του πρωτότυπου.

Χώρα με τεράστια παράδοση στο σινεμά, με δημιουργούς των οποίων οι ταινίες διδάσκονται καρέ καρέ στις σχολές κινηματογράφου δείχνει τα τελευταία χρόνια ικανή για το καλύτερο αλλά και για το χειρότερο. Και μπορεί ο Γκοντάρ να παραμένει δημιουργικός παρά την ηλικία του, όμως πέραν αυτού ελάχιστες είναι οι ταινίες οι οποίες είναι συνδεδεμένες άμεσα με τον σκηνοθέτη, πράγμα θλιβερό για μια σχολή που ταυτίστηκε με το σινεμά των δημιουργών.

Ο Πατρίς Λεκόντ αποτελεί μία από τις εξαιρέσεις. Με το πέρασμα των χρόνων, κατάφερε να καθιερωθεί στη συνείδηση του κοινού ως ένας δημιουργός με το δικό του, προσωπικό κινηματογραφικό σύμπαν.    

Γεννήθηκε το 1947 στο Παρίσι. Παράλληλα με τις κινηματογραφικές του σπουδές δούλεψε ως σχεδιαστής κινουμένων σχεδίων για το περιοδικό Pilote. Σκηνοθετεί την πρώτη του ταινία το 1976 (Les Vécés étaient fermés de l’interieur). Την ταινία εκείνη διαδέχονται αρκετές ακόμα, κωμωδίες ανάλαφρες, οι οποίες κερδίζουν κάποια επιτυχία εντός των τειχών. Καταλυτική χρονολογία το 1989, συμμετοχή στο Φεστιβάλ Καννών εκείνης της χρονιάς με την ταινία του Monsieur Hire. Παρότι μέχρι τότε έχει σκηνοθετήσει αρκετές ταινίες, πολλοί κριτικοί τον υποδέχονται ως πρωτοεμφανιζόμενο. Την επόμενη χρονιά ακολουθεί ο Εραστής της κομμώτριας, ένα  μικρό διαμάντι, απόδειξη πως με τα πιο απλά υλικά στη διάθεσή του, ένας ικανός σκηνοθέτης, δύναται να γυρίσει μια όμορφη ταινία.

Συνεχίζει να σκηνοθετεί ταινίες κάθε δύο χρόνια κατά μέσο όρο. Είναι αναμενόμενο σε μια εργογραφία τόσο πλούσια να συναντούνται και κάποιες αδύναμες στιγμές. Τα τελευταία χρόνια η φήμη του έχει φτάσει και στην Αμερική.  Τέσσερις είναι οι ταινίες του που βγαίνουν στις αίθουσες (Κορίτσι στη γέφυρα, ο Άνθρωπος του τρένου, Εξομολογήσεις πολύ προσωπικές, Ο καλύτερός μου φίλος), χαρίζοντας φήμη στον Λεκόντ, παράσημο αναμφισβήτητα από ένα κοινό επιφυλακτικό απέναντι στο μη αμερικανικό σινεμά. Βέβαια στο Χόλυγουντ δύσκολα εγκαταλείπουν τη συνήθεια της διασκευής με αποτέλεσμα τρεις ταινίες (ο Άνθρωπος του τρένου, Εξομολογήσεις πολύ προσωπικές, ο Καλύτερός μου φίλος) να γυριστούν ξανά με την ελπίδα πως λόγω γλώσσας θα γνωρίσουν μεγαλύτερη επιτυχία.

Προσωπικά θα τον χαρακτήριζα ως τον Μάικ Λι της Γαλλίας αν και λόγω γλώσσας φέρνει στο νου και τους Αδερφούς Νταρντέν, αγαπημένα παιδιά του φεστιβάλ των Καννών. Σινεμά αφήγησης, κοινωνικό, στο επίκεντρο οι ανθρώπινες σχέσεις, όχι μόνο οι ερωτικές, με στιγμές σκοτεινές και καλές ερμηνείες που υπηρετούν το όραμα του σκηνοθέτη. Επίγνωση των μέσων και σωστή χρήση αυτών κάτι που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του ταλέντου ενός δημιουργού. Παραγωγές που βγάζουν τα έξοδά τους βρίσκοντας διανομή σε αρκετές χώρες και φεστιβάλ χωρίς να θυσιάζεται η ποιότητα.  

Πέντε ταινίες που ξεχωρίζουν από τη φιλμογραφία του είναι οι εξής:

Α) Ο εραστής της κομμώτριας ( Le Mari de la coiffeuse, 1990). Ο έρωτας του νεαρού Αντουάν για μια μεγαλύτερη γυναίκα. Εκείνη είναι κομμώτρια και εκείνος την επισκέπτεται συχνά. Πενηντάρης πια, θα ερωτευτεί και θα δημιουργήσει σχέση με μια άλλη κομμώτρια. Η παράλληλη εξιστόρηση του τότε και του τώρα μπλέκει υπέροχα το όνειρο με την πραγματικότητα. Μία ταινία στον πυρήνα της οποίας συναντάμε την εφηβική σεξουαλικότητα και την επιρροή της στη διαμόρφωση του ενήλικου χαρακτήρα.

Β) Το κορίτσι της γέφυρας ( La Fille sur le pont 1999). Μια νεαρή κοπέλα κλαίει στις όχθες του Σηκουάνα. Ένας άντρας θα ενδιαφερθεί για εκείνη. Η δουλεία του είναι να πετάει μαχαίρια καθώς ο ανθρώπινος στόχος γυρίζει στον τροχό. Θα γίνουν συνεργάτες και θα ταξιδέψουν παρέα. Ύστερα οι δρόμοι τους θα χωρίσουν, εκείνος στην Τουρκία και εκείνη, με κάποιο νεαρό, στην ηλιόλουστη, καλοκαιρινή Ελλάδα. Υπέροχη η ασπρόμαυρη φωτογραφία σε μια ταινία ποιητική με αναφορές στον ιταλικό νεορεαλισμό.

Γ) Φέλιξ και Λόλα ( Félix et Lola, 2001). Ένα λούνα παρκ σε περιοδεία. Ο Φέλιξ δουλεύει στα συγκρουόμενα. Ερωτεύεται τη Λόλα. Αν και το σενάριο θα αρκούσε για μια ταινία μικρού μήκους, ο Λεκόντ παραμερίζει την αφήγηση και μας θυμίζει πως ο κινηματογράφος είναι εικόνες και ατμόσφαιρα.  Από τις πιο μαύρες ταινίες του.  Ιδιαίτερης ομορφιάς οι λήψεις ανάμεσα στα παιχνίδια του λούνα παρκ.

Δ) Ο άνθρωπος του τρένου ( L'Homme du train, 2002). Ένας άγνωστος άντρας φτάνει με το τρένο σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Εκεί θα γνωριστεί με έναν ποιητή, συνταξιούχο καθηγητή φιλολογίας. Δύο άκρα συναντούνται και η κάμερα καταγράφει την εξέλιξη της σχέσης τους καθώς και οι δύο αρχίζουν να αναρωτιούνται πως θα ήταν η ζωή τους αν ο ένας είχε ακολουθήσει τα βήματα του άλλου. Τα υπαρξιακά εάν και το μέτρο που χρειάζεται στη ζωή. Ένα σύγχρονο γουέστερν στο οποίο ο κακός φτάνει όχι με άλογο μα με τρένο.

Ε) Εξομολογήσεις πολύ προσωπικές ( Confidences trop intimes, 2004). Η Άννα θα διηγηθεί τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο γάμος της σε κάποιον, νομίζοντας πως είναι ψυχολόγος. Ίσως η πιο ολοκληρωμένη από πλευράς σεναρίου ταινία του Λεκόντ. Καταφέρνει με έναν απλό και ανάλαφρο τρόπο να αναφερθεί σε ζητήματα σχετικά με τη ζωή, τον θάνατο, το σεξ, τις σχέσεις, τη μοναξιά.

 
 (Έφτασε η στιγμή ο Πατρίς Λεκόντ να επιστρέψει στο κινούμενο σχέδιο! Η καινούρια του ταινία, Μπουτίκ για Αυτόχειρες, προβάλλεται από 18/4 στους κινηματογράφους)