Αίσθημα Ιλίγγου - W.G. Sebald

Σαράντα τεσσάρων, τόσο ήταν ο Ζέμπαλντ όταν εκδόθηκε το πρώτο του βιβλίο, ηλικία προχωρημένη για έργο πρωτόλειο, ιδιαίτερα ενός ανθρώπου που είχε περάσει όλη την έως τότε ζωή του, αλλά και τη μετέπειτα, μελετώντας σε βάθος, όχι μόνο τη λογοτεχνία, αλλά το σύνολο των ανθρωπιστικών σπουδών και της τέχνης, ένας Homo Universalis στον καιρό της ακραίας εξειδίκευσης. Σαράντα τεσσάρων ετών, κάπου στα μισά του δρόμου θεωρητικά -αν και η μοίρα είχε καταστρώσει άλλα σχέδια -, με αρκετό υλικό μνήμης αλλά και τη λήθη να χτυπά πιο επίμονα από ποτέ την πόρτα, άλλωστε, σε αυτό το δίπολο μνήμη-λήθη στηρίχτηκε το σύνολο του έργου του, καθώς το ένα βιβλίο διαδεχόταν το άλλο, άπαξ κι έγινε η αρχή, η ροή δεν ανακόπηκε παρά μόνο οριστικά. Και πώς να περιγράψει κανείς το έργο του Ζέμπαλντ με τεχνικούς όρους γνωστούς μα τελικώς άχρηστους, για να μην πω άψυχους. Αυτή η αίσθηση περιπάτου στο πλευρό ενός ουσιαστικά πλούσιου ανθρώπου όπως ο Ζέμπαλντ, με διάθεση να μοιραστεί και να σκαλίσει, όχι από μια διάθεση επίδειξης, τι ανάγκη θα είχε άλλωστε να επιδείξει το ίδιο του το βίωμα άραγε; Ξέρω, θα πείτε πως ο τόπος βρωμά από "δημιουργούς" που στήνονται στο παζάρι διαλαλώντας το προσωπικό τους βίωμα, να πιάσει τιμή καλή. Και δεν έχω κάτι να αντικρούσω σε αυτό, έτσι είναι. Και θα προσθέτατε: και από ξερόλες και εξυπνάκηδες επίσης βοά ο τόπος. Και επίσης δεν θα είχα κάτι να αντικρούσω σε αυτό, έτσι είναι. Όμως, αυτή η αίσθηση περιπάτου στο πλευρό ενός πραγματικά πλούσιου ανθρώπου, που πασχίζει να θυμηθεί και να ενώσει τα προσωπικά  νήματα της μνήμης, να κρατήσει μακριά τη λήθη, να καταλάβει, έστω και αργά, τις διαδρομές, να αναφωνήσει: δεν έγιναν όλα μάταια, διάολε. Αυτό το διάολε χρεώστε το σε μένα. Αυτή η αίσθηση είναι μοναδική, ένας ιδιαίτερος παραμυθάς, ναι, αυτό μου ταιριάζει: παραμυθάς, τουλάχιστον ως προς την επίδραση του λόγου του πάνω μου, που σταματά τον ειρμό της σκέψης του, για να σου δείξει μια φωτογραφία, ένα απόκομμα-πειστήριο, ένα αποκούμπι της μνήμης, ενώ παράλληλα αναλογίζεται τη χαμένη ευκαιρία, να έχει μια φωτογραφία από τα δίδυμα εκείνα παιδιά, σε ένα λεωφορείο, διασχίζοντας την ιταλική ύπαιθρο, και την εκπληκτική ομοιότητά τους με τον Δόκτορα Κ. στην ίδια ηλικία, με την πραγματικότητα να έχει ήδη προ πολλού διαλύσει το σύννεφο των προσδοκιών σχετικά με το ταξίδι, κάθε φορά συμβαίνει αυτό, ένα ταξίδι που έμοιαζε τόσο τέλειο κατά τη χάραξή του με τους χάρτες και τους οδηγούς στο τραπέζι, κάπου στη συνεχώς βροχερή Αγγλία, εκεί που βρήκε καταφύγιο, όχι μόνο ακαδημαϊκό, ο Ζέμπαλντ, και που τώρα, το ταξίδι, αναμετράται με την πραγματικότητα, τη ζέστη και τα λάθος δρομολόγια των λεωφορείων, και όλα εκείνα τα αναπάντεχα της ζωής, δυσκολία και ανωμαλία στο παρόν, μα υλικό πλούσιο αύριο, για κάποιον, όπως εκείνος, που ξέρει να ενώνει τα νήματα, για να μετατρέψει τελικώς το ατομικό σε οικουμενικό, να διαθέσει με τη σειρά του τις δυνάμεις του στον αγώνα ενάντια στη λήθη, μήπως και τελικώς αποσοβηθεί η παρακμή.

Ο πρωτότυπος τίτλος, Schwindel. Gefühle, σε πιστή μετάφραση θα ήταν: Ίλιγγος. Συναισθήματα, κι εγώ θα ένιωθα ακόμα πιο οικεία. 


Μετάφραση Ιωάννα Μεϊτάνη
Εκδόσεις Άγρα