συνέδριο λογοτεχνίας - César Aira

Για να γίνω κατανοητός σε όσα ακολουθούν, θα αναγκαστώ να είμαι σαφής και λεπτομερής, έστω και σε βάρος της λογοτεχνικής καλλιέπειας. Αλλά με φειδώ στις λεπτομέρειες, διότι η συσσώρευσή τους μπορεί να θαμπώσει τη σύλληψη του συνόλου. Επιπλέον, όπως είπα ήδη, πρέπει να επαγρυπνώ για την έκταση του κειμένου. Εν μέρει λόγω της απαίτησης για σαφήνεια (με τρομάζουν οι ποιητικές ομίχλες), εν μέρει λόγω μιας φυσικής τάσης που έχω για την τακτοποιημένη παράθεση του υλικού, νομίζω ότι το καταλληλότερο είναι να επιστρέψω στην αρχή.

Ο Θέσαρ Άιρα γνωστός συγγραφέας, αν και τα τελευταία χρόνια αναγκάζεται να βιοπορίζεται από τη μετάφραση, επάγγελμα που περνάει -μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη- κρίση, πηγαίνει στη Βενεζουέλα για ένα λογοτεχνικό συνέδριο. Στον δρόμο για τις Άνδεις κάνει μια στάση σε ένα παραθαλάσσιο μέρος, το Μακούτο, γνωστό κυρίως για το περίφημο "Νήμα του Μακούτο", μια ανθρώπινη κατασκευή αιώνων, έναν γρίφο που ο θρύλος λέει ότι οδηγεί σε έναν θησαυρό αμύθητης αξίας. Και αν ο φαινομενικός σκοπός της παρουσίας του στο συνέδριο είναι η λογοτεχνία, ο πραγματικός είναι να καταφέρει να πάρει δείγμα γενετικού υλικού από τον Κάρλος Φουέντες, εκείνον που πιστεύει πως αποτελεί ιδανικό πρότυπο για να εφαρμόσει την κλωνοποίηση, στοχεύοντας να κατακτήσει τον κόσμο.

Αυτά, μαζί με άλλα, λαμβάνουν χώρα στην, ούτε εκατό σελίδων, νουβέλα Συνέδριο Λογοτεχνίας, του Αργεντινού συγγραφέα Άιρα, του οποίου η φαντασία και η αφηγηματική άνεση εντυπωσιάζουν. Κάθε φορά που διαβάζω κάτι δικό του σκέφτομαι πως ένας από τους βασικούς, ανάμεσα σε άλλους, λόγους που ο Άιρα γράφει, και μάλιστα σε τέτοιους φρενήρεις ρυθμούς, είναι η ανάγκη του να ψυχαγωγήσει τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και να τον εκπλήξει λαμβάνοντας ευφάνταστες αποφάσεις για την εξέλιξη της ιστορίας, με διαρκείς ανατροπές και φλερτάροντας με την υπερβολή, σαν μια επιτυχημένη παρτίδα σκάκι με τον ίδιο του τον εαυτό, το αποτέλεσμα της οποίας παραμένει ανοιχτό σε κάθε προγνωστικό μέχρι την τελευταία κίνηση. Ο τρόπος που γράφει ο Άιρα έχει κάτι το παιδικό: παίρνει στα σοβαρά το παιχνίδι.

Συγγραφέας του οποίου τα έργα βρίσκονται στην οριακή γραμμή ανάμεσα στο τέχνημα και τη λογοτεχνία, ασκήσεις ύφους ή μικρά κομψοτεχνήματα, ίσως απλώς η ανάγκη ενός μυαλού να αποτυπώσει στο χαρτί τις ιστορίες που διαρκώς γεννά. Και αν τον αρχικό ενθουσιασμό των πρώτων σελίδων ακολουθεί ο προβληματισμός της συνέχειας, πρέπει να γίνει αναφορά στον ελάχιστο εκείνο σπόρο, που, ακολούθως, και σε ανύποπτο χρόνο, κάνει τον αναγνώστη να αναπολεί την ανάγνωση εκείνου ή του άλλου δικού του βιβλίου, να νιώθει ότι του λείπει αυτή η τρέλα, αυτό το εγκεφαλικό πάθος, αυτή η αντίστιξη, και να επιθυμεί να επιστρέψει ξανά σε κάποια ιστορία του Άιρα.

Χρόνια μετά το Βάραμο και το Οι νύχτες στο Φλόρες, ακόμα ένα βιβλίο του Άιρα, του οποίου το όνομα όλο και αναφέρεται στις λίστες με τους πιθανούς νικητές του βραβείου Νόμπελ, κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις νεότευκτες εκδόσεις angelus novus.

(πρωτοδημοσιεύτηκε στα Χανιώτικα Νέα)

Μετάφραση Κρίτων Ηλιόπουλος
Εκδόσεις angelus novus