Buffalo '66 (1998)

Το μήνυμα ήταν εκούσια διατυπωμένο έτσι, ώστε να προκαλέσει μια απάντηση αυθόρμητη και όσο το δυνατό λιγότερο εκλογικευμένη· πρότεινέ μου καμιά ταινία, έτσι έλεγε το μήνυμα. Κι εκείνη απάντησε, αν και σχολίασε τη γενικότητα μιας τέτοιας ερώτησης, και πρώτη πρώτη ανέφερε το Buffalo '66, ταινία του 1998, για την οποία τίποτα δεν είχα ακούσει ποτέ. Βέβαια, όταν κάνεις τέτοιες ερωτήσεις, καλό είναι να δέχεσαι τις απαντήσεις σαν δώρο. Ούτε τρέιλερ είδα, ούτε σχετικά με την υπόθεση διάβασα, ανυποψίαστος εντελώς πάτησα το play με τον ορίζοντα των προσδοκιών να  αχνοφαίνεται στο βάθος, με το ένστικτο να επικροτεί σιωπηλά.

Ένας νεαρός άντρας αποφυλακίζεται, αφού εκτέλεσε ποινή πέντε ετών για ένα έγκλημα που δεν έκανε ποτέ. Δεν έχει ούτε ένα δολάριο στην τσέπη του. Καλεί στο σπίτι του για να πει στους γονείς του πως επέστρεψε στην πόλη, μετά από χρόνια που έλειπε για επαγγελματικούς λόγους, και πως είναι σε ένα υπερπολυτελές ξενοδοχείο στο κέντρο μαζί με τη γυναίκα του. Εκείνοι δεν είχαν μάθει ποτέ για τη φυλακή. Θέλει να περάσει να τους δει, να δει την παλιά του γειτονιά, προφασίζεται μια αδιαθεσία της φανταστικής συζύγου, για να αποφύγει την αποκάλυψη του ψέματος. Η μητέρα του αντιδρά, δεν τον πιστεύει, αμφισβητεί τα λεγόμενά του, τον πιέζει να έρθει σπίτι με τη γυναίκα του, αλλιώς να μην πάει καθόλου. Εκείνος εκνευρισμένος θα απαγάγει μια νεαρή κοπέλα. Έτσι και αλλιώς προτεραιότητα για εκείνον είναι να πάρει εκδίκηση από τον υπαίτιο για τη φυλάκισή του.

Είχα καιρό να δω μια ταινία με τόσο έντονη σκηνοθετική άποψη, με ξεκάθαρο όραμα ως προς το τελικό αποτέλεσμα. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αναγνωριστεί στον σκηνοθέτη/σεναριογράφο/πρωταγωνιστή Vincent Gallo, ανεξάρτητα από οποιοδήποτε άλλο σχόλιο, και παρά την όποια δικαιολογημένη δυσπιστία απέναντι στον διπλό τουλάχιστον ρόλο σκηνοθέτη - πρωταγωνιστή. Αυτή η διάχυτη αίσθηση καλού ανεξάρτητου αμερικανικού σινεμά είναι παρούσα από την πρώτη κιόλας σκηνή. Όλα τα τεχνικά μέρη λειτουργούν προς την εξυπηρέτηση του οράματος του Gallo, η ευρυγώνια φωτογραφία, το μοντάζ με την οθόνη μέσα στην οθόνη που εξυπηρετεί τις αναλήψεις στο παρελθόν, αλλά κυρίως η γεμάτη νεύρο σκηνοθεσία. Ακόμα και οι ερμηνείες υπηρετούν τη βούληση του σκηνοθέτη, σε μεγάλο βαθμό στυλιζαρισμένες, μακριά από αποστειρωμένα εγχειρίδια υποκριτικής.

Και πίσω από αυτό το σκηνοθετικό όραμα στέκει η μεγάλη αγάπη του Gallo για το σινεμά, όχι μόνο για το καλτ αλλά και για εκείνο των δημιουργών. Ένα τέτοιο ξεκάθαρο δείγμα αγάπης αποτελεί και η αναφορά στον σπουδαίο Ιάπωνα Όζου· ευθέως, μέσω της πινακίδας του αυτοκινήτου της Λάιλα, αλλά και εμμέσως, με τη σκηνή στο οικογενειακό τραπέζι. Μιλώντας για επιρροές και εκλεκτικές συγγένειες δεν θα έπρεπε να παραλείψει να αναφέρει κανείς πως η ταινία αυτή γυρίστηκε τέσσερα χρόνια μετά το Pulp Fiction. Η σκηνοθετική μαεστρία όμως και η τεχνική επάρκεια δεν θα ήταν αρκετές αν δεν υπήρχε ως βάση ένα καλό σενάριο. Και το σενάριο του Buffalo '66 είναι ένα καλό σενάριο, με ξεκάθαρη και σφιχτοδεμένη πλοκή, ευδιάκριτους χαρακτήρες, καλογραμμένους διαλόγους και λειτουργικά ευρήματα. Η χρήση του στερεότυπου αποτελεί βασικό στοιχείο της ταινίας, τόσο ως προς τους χαρακτήρες όσο και ως προς τις καταστάσεις· το μοντέλο της οικογένειας, η ανικανότητα για αγάπη, τα παιδικά τραύματα, το αμερικανικό όνειρο εν γένει. Ο Gallo πετυχαίνει να μετατρέψει σε αρετές όλες τις κλισέ και γνώριμες στιγμές της ιστορίας του, θυμίζοντάς μας πως το βλέμμα πάνω στα πράγματα είναι εκείνο που αλλάζει και όχι τα ίδια τα πράγματα. 

Ο θεατής παρασύρεται από την ορμή της ταινίας, καθώς η εναλλαγή συναισθημάτων είναι διαρκής και ακραία, ενώ κάποιες σκηνές είναι ταυτόχρονα κωμικές και τραγικές ανάλογα με την πλευρά στην οποία θα σταθείς, αβίαστη ενσυναίσθηση χωρίς την παραμικρή υποψία εκβιασμού, γλυκόπικρη γεύση και πλατύ χαμόγελο. Από τις λίγες φορές που η ένταξη μιας ταινίας τόσο στην κατηγορία του δράματος όσο και σε εκείνη της κωμωδίας είναι ακριβής. Το Buffalo '66 είναι μια ταινία που αξίζει να αναζητήσει κανείς, από εκείνες τις ταινίες που σου αφήνουν μια αίσθηση νοσταλγίας για το σινεμά που γυριζόταν στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, την ανέμελη οργή που κυριαρχούσε μακριά από το Χόλιγουντ. Δεν θα μπορούσα να έχω ζητήσει κάτι παραπάνω στέλνοντας το μήνυμα εκείνο!