Συμβαίνει συχνά να δένεται ο αναγνώστης με τον –συνήθως αντί– ήρωα μιας αστυνομικής λογοτεχνικής σειράς. Έτσι, κάθε επόμενο βιβλίο αποκτά, κατά κάποιον τρόπο, διττή λειτουργία. Από τη μια, η αφήγηση μιας αυτόνομης ιστορίας με έντονο τον χαρακτήρα του σασπένς και, από την άλλη, η εξέλιξη της ζωής του κεντρικού πρωταγωνιστή, του Κρις Πάπας, στην περίπτωσή μας. Το Σχέδια του χάους είναι το τέταρτο βιβλίο του Μίνου Ευσταθιάδη με πρωταγωνιστή τον Ελληνογερμανό ιδιωτικό αστυνομικό. Εδώ, ο αφηγηματικός χρόνος γυρίζει αρκετά χρόνια πριν, όταν ο Χρήστος Παπαδημητρακόπουλος ήταν ακόμα έφηβος και ζούσε με τους γονείς του στο Αίγιο, πριν φύγει για τη Γερμανία και επιλέξει μια πιο σύντομη εκδοχή για το ονοματεπώνυμό του, πριν αποφασίσει να ασκήσει το επάγγελμα του ιδιωτικού ερευνητή.
Η πρόθεση του δημάρχου να μετατρέψει σε δημοτικό πάρκινγκ το μέρος εκείνο που άπαντες αποκαλούσαν δασάκι θα γεννήσει μια αντίδραση από μέρος της τοπικής κοινωνίας, με πρωτεργάτη έναν ξένο, τον Γάλλο, που εμφανίστηκε μια μέρα στη μικρή επαρχιακή πόλη, λίγο καιρό πριν. Ο Γάλλος, που δεν μιλούσε παρά ελάχιστα ελληνικά, έκανε ιδιαίτερα μαθήματα γαλλικών σε παιδιά, ζωγράφιζε αργά το απόγευμα και νωρίς το πρωί, πάντοτε δίπλα στη θάλασσα, προκαλούσε ανάμεικτα συναισθήματα, σε κάποιους θαυμασμού και σε άλλους καχυποψίας. Σύντομα θα κατηγορηθεί πως διατηρούσε σχέσεις με μια μαθήτρια του, κάποιοι δεν του συγχώρεσαν ποτέ τη ματαίωση των σχεδίων για τη δημιουργία ενός χώρου στάθμευσης, στο πρόσωπό του βρήκαν τον ηθικό αυτουργό της ήττας του πανίσχυρου δημάρχου. Έτσι ξεκινά η ιστορία αυτή.
Ο Ευσταθιάδης, ένας από τους πλέον αξιόλογους εκπροσώπους της εγχώριας λογοτεχνίας του αστυνομικού, δίνει, όπως συνηθίζει, τον λόγο στον ίδιο τον Πάπας για να αφηγηθεί την ιστορία του, χωρίς να παρεμβάλει έναν παντογνώστη αφηγητή. Παρότι, δεν υπάρχει αφορμή για την αναπόληση αυτή, δεν είναι μια ιστορία εγκιβωτισμένη σε μια άλλη δηλαδή, ο Πάπας με τα γνώριμα προτερήματα, κατά άλλους μειονεκτήματα, στον χαρακτήρα και στη στάση του απέναντι στα πράγματα, αφηγείται μια ιστορία στην οποία βρέθηκε ανακατεμένος μέσα από μια σειρά τυχαίων γεγονότων, μια ιστορία που σε μεγάλο βαθμό τον διαμόρφωσε.
Στο γνώριμο ύφος του Ευσταθιάδη, καθώς μετά από τέσσερα βιβλία μπορούμε να μιλάμε με ασφάλεια για ευδιάκριτο προσωπικό ύφος, έχουμε μια ιστορία σφιχτοδεμένη και αρκούντως πρωτότυπη χωρίς αχρείαστη καταφυγή σε μη πειστικές ανατροπές και χρήση υπέρμετρης βίας. Μια ιστορία που, πέρα από το σασπένς γύρω από την εξέλιξή της, διαθέτει και άλλα υποστρώματα και αναγνώσεις, όπως για παράδειγμα η θέση του ξένου σε μια μικρή κοινωνία, κάτι που ο Σιμενόν το έκανε καλύτερα ίσως απ' όλους, ή η ιστορία ενηλικίωσης σε μια παραθαλάσσια κωμόπολη ή η νηνεμία σ' έναν γάμο πριν από την ξαφνική μα διόλου αναπάντεχη έκρηξη που οδηγεί στο διαζύγιο.
Ένα από τα σημαντικότερα ατού στα βιβλία του Ευσταθιάδη είναι η πειστικότητα των χαρακτήρων του, το γεγονός πως δεν αρκείται στα στερεοτυπικά χαρακτηριστικά τους, αλλά επιλέγει να σκάψει λίγο βαθύτερα, παρότι η ίδια η ιστορία δεν το απαιτεί. Έτσι, λοιπόν, εκτός από το αστυνομικό σκέλος, εξυπηρετείται και εκείνο της εν εξελίξει ολοκλήρωσης του χαρακτήρα του Κρις Πάπας. Τα Σχέδια του χάους θα μπορούσαν να σταθούν και ως μια αρκετά δυνατή ιστορία ενηλικίωσης. Αυτό θεωρώ πως είναι και το μεγαλύτερο κομπλιμέντο για ένα μυθιστόρημα που ξεκάθαρα ανήκει στο κυρίως σώμα της αστυνομικής λογοτεχνίας, αλλά διαθέτει και περαιτέρω λογοτεχνικές αρετές και φιλοδοξίες. Άλλωστε, στην καλή αστυνομική λογοτεχνία η πλοκή είναι η αφορμή για την ανάδειξη της ευρύτερης κοινωνικοπολιτικής συνθήκης που επικρατεί στις χωροχρονικές συντεταγμένες που διαδραματίζεται.
Το Αίγιο συμπρωταγωνιστεί στην ιστορία αυτή. Είναι σύνηθες στην αστυνομική λογοτεχνία να συμβαίνει αυτό, η πόλη, δηλαδή, να αποκτά ξεκάθαρο ρόλο στην υπόθεση και την εξέλιξη της πλοκής, και ο Ευσταθιάδης το κάνει αυτό με τρόπο λειτουργικό και ομαλό, χωρίς να επιχειρεί να πουλήσει κάποιου είδους εξωτισμό. Και το αναφέρω αυτό γιατί τα βιβλία του σιγά σιγά μεταφράζονται και σε άλλες γλώσσες και θα μπορούσε αυτό, ο εξωτισμός δηλαδή, να αποτελέσει μια παγίδα, μια απόπειρα να δελεάσει το αναγνωστικό κοινό εκτός Ελλάδος με ένα περιτύλιγμα κάπως φολκλόρ.
Με τα Σχέδια του χάους ο Ευσταθιάδης προσφέρει μια ακόμα κατάλληλη πύλη εισόδου στη ζωή και τις περιπέτειες του Κρις Πάπας, αλλά κυρίως, και πέρα απ' όλα, παραδίδει ένα ακόμα καλό βιβλίο. Και αυτό είναι το πλέον σημαντικό.
υγ. Είχαν προηγηθεί κατά σειρά: Το δεύτερο μέρος της νύχτας (περισσότερα εδώ), Ο δύτης (περισσότερα εδώ) και Κβάντι (περισσότερα εδώ).
υγ.2 Το παρόν κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Εκδόσεις Ίκαρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου