Αρχειοθέτηση σε Δύο Χρόνους (2)

 "Κείμενα που πρωτοδημοσιεύτηκαν αλλού και ο κίνδυνος της απώλειας τα έφερε εδώ."

                                  Μετά την ανάγνωση : Ο Παραγιός του Ρόμπερτ Βάλζερ

Ο Γιόζεφ χτυπά την πόρτα της οικείας Τόμπλερ, μόλις έχει απολυθεί από τον στρατό και επιθυμεί να εργαστεί. Με τη βοήθεια του γραφείου ευρέσεως εργασίας θα προσληφθεί ως βοηθός του κ. Τόμπλερ. Το αφεντικό του ασχολείται με ευρεσιτεχνίες, εκεί έχει επενδύσει όλη του την περιουσία. Τα τελευταία χρόνια με τη γυναίκα του και τα τέσσερα παιδιά τους κατοικούν σε μία έπαυλη στα περίχωρα ενός χωριού. Στον Γιόζεφ θα παραχωρηθεί ένα δωμάτιο.

Ως άμεσος συνεργάτης του συζύγου αλλά και ως συγκάτοικος της οικογένειας θα έρθει σε επαφή με τον τρόπο ζωής της αστικής τάξης. Θα θαμπωθεί, αρχικά, από τη λάμψη, θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να ανταποκριθεί με επιτυχία στις απαιτήσεις της εργασίας του. Σε αυτό το σημείο παρουσιάζεται το πρώτο δείγμα (αυτο)κριτικής διάθεσης από τη μεριά του συγγραφέα, με τον υπάλληλο να αρκείται στα υλικά αγαθά (πούρα, κρασί, φαγητό, έπαυλη) και σχεδόν να παραιτείται από το δικαίωμά του στην αμοιβή.

Παρά τα οικονομικά προβλήματα τα οποία με τον καιρό αντιμετωπίζει, ο Τόμπλερ αρνείται να αλλάξει τρόπο ζωής επιμένοντας στο στόχο που έχει θέσει για την επιτυχία της επιχείρησης, απόφαση που θα επηρεάσει τόσο τις οικογενειακές όσο και τις προσωπικές/επαγγελματικές του σχέσεις.

Ο Βάλζερ παρουσιάζει το χρονικό μιας αστικής οικογένειας της εποχής του. Γράφει το μυθιστόρημα αυτό αφού έχει απολυθεί πρόσφατα από το στρατό και έχει δουλέψει στο πλευρό ενός ευρεσιτέχνη. Πρόκειται  λοιπόν για ένα κείμενο με έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο.

Ο Γιόζεφ είναι το alter ego του συγγραφέα. Χαρακτήρας δύσκολος να σκιαγραφηθεί με λεπτομέρεια, ένας δυσθυμικός που μάταια προσπαθεί να υποτάξει το στιγμιαίο συναίσθημα στη λογική. Η αγάπη του για τους μοναχικούς περιπάτους είναι ένα χαρακτηριστικό το οποίο συναντάται σε οποιαδήποτε βιογραφία του συγγραφέα.

Μέσα από την περιγραφή της καθημερινότητας της οικογένειας Τόμπλερ, ο Βάλζερ θα τοποθετήσει στο επίκεντρο της κριτικής του όχι μόνο τους αστούς αλλά και την ελβετική κοινωνία σχεδόν στο σύνολό της.

 Ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας καταλαμβάνει η οικογένεια. Πίσω από τη βιτρίνα της καλής ζωής κρύβονται φόβοι, ανασφάλειες, εντάσεις και πάθη. Η κόρη, που ζει στο περιθώριο της προσοχής και της αγάπης, αντίθετα με τα αδέρφια της, υπό την εξουσία της υπηρέτριας, μοιάζει να πάσχει από κάποιο ψυχικό νόσημα το οποίο όμως δεν περιγράφεται περαιτέρω  και μένει να πλανάται απροσδιόριστο. Η σύζυγος κατέχει ένα μάλλον διακοσμητικό ρόλο και τα καθήκοντά της περιορίζονται εντός της οικείας, η ανάγνωση και η βραδινή χαρτοπαιξία είναι το αντίδοτο απέναντι σε μια άνευρη καθημερινότητα. Ο Τόμπλερ είναι ο αρχηγός της οικογένειας, διαθέτει το αλάθητο και τη δυνατότητα να αποφασίζει για το σύνολο των πραγμάτων, λείπει συχνά εκτός σπιτιού είτε για κάποιο επαγγελματικό ταξίδι είτε για να πιεί ένα ποτό στο καπηλειό του χωριού.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης μία από τις ευρεσιτεχνίες του Τόμπλερ, ένα ρολόι το οποίο διαθέτει ειδικό πλαίσιο για τοποθέτηση διαφήμισης. Αν σκεφτεί κάποιος πως βρισκόμαστε στις αρχές του 20ου αιώνα, τότε σίγουρα προκαλεί εντύπωση το γεγονός αυτό. Μέσα από το μυθιστόρημα αυτό, το στερεοτυπικό τρίπτυχο λιβάδια – τράπεζες - ρολόγια παίρνει σάρκα και οστά δείχνοντας την έντονη κριτική διάθεση του Βάλζερ για την εικόνα που παρουσιάζει η χώρα του. 

Μυθιστόρημα το οποίο σε μαγεύει με την απλότητά του.  Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης ανακάλεσα αρκετές φορές τις Μαύρες σημαίες και τη Δεσποινίς Τζούλια του Αύγουστου Στρίντμπεργκ, κείμενα στα οποία διέκρινα αρκετά κοινά στοιχεία με τον Παραγιό, ο οποίος,  όπως κάθε μεγάλο έργο της παγκόσμιας γραμματείας, εξακολουθεί να είναι επίκαιρο παρά το πέρας εκατό χρόνων από την πρώτη του έκδοση.

 Ένας από τους λόγους που επέλεξα να διαβάσω το βιβλίο του Βάλζερ ήταν η επιθυμία μου να γνωρίσω τις επιρροές των επίσης γερμανόφωνων Ελβετών συγγραφέων Φρις και Ντύρενματ, όμως τελικά εμπρός μου εμφανίστηκε ο τεράστιος και άδικα χαμένος Ζέμπαλντ.

Μετάφραση Ιάκωβος Κοπερτί.
Εκδόσεις Ηριδανός.

υγ Εδώ μπορείτε να βρείτε την ανάρτηση: Πριν την ανάγνωση : ο Παραγιός του Ρόμπερτ Βάλζερ