Η Υστάτη - Φαίδων Ταμβακάκης

Με το σκάφος του, τη ΜΑΝΙΑ, γύρισε τον κόσμο. Εφτά χρόνια μακριά από τον τόπο του. Με πολύ κόπο διανύει τα ναυτικά μίλια που χωρίζουν τη Μάλτα από την Ελλάδα, πιάνει λιμάνι στην άγονη Σαπιέντζα του Αιγαίου, δεύτερο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος των μεσσηνιακών Οινουσσών. Ένα ζεστό πιάτο φαγητό, λίγη ξεκούραση και βοήθεια για τις επισκευές που απαιτούνται. Αυτα επιθυμεί, τίποτα περισσότερο. Άσχημο πράγμα ο νόστος, ωραιοποιεί το παρελθόν, βοηθά τις πληγές να κλείσουν.

Όλα τα χρόνια διατηρεί με αυστηρή πειθαρχία ημερολόγιο πορείας. Μήκος, πλάτος, ημερομηνία, ώρα, πληροφορίες σχετικές με τον άνεμο. Αυτές οι τελευταίες καταχωρήσεις αποτελούν την εισαγωγή στο μυθιστόρημα του Ταμβακάκη. "Μετανιώνω" θα γράψει στις 19/7/1987. Μετά την τελευταία καταχώρηση το πρώτο πρόσωπο θα δώσει τη θέση του στο τρίτο, η ιστορία παύει να είναι προσωπική και περιέρχεται στη φαντασία του συγγραφέα.

Η συγκίνηση πηγάζει από, το αυστηρά προσωπικό, εκείνο νήμα που συνδέει τον ήρωα με τον αναγνώστη. Η φυγή, που σα σκέψη, συχνά επισκέπτεται τον ανθρώπινο νου. Η βάρκα δεν είναι πάντα απαραίτητη. Ο γύρος της γης συχνά βρίσκεται στο απέναντι πεζοδρόμιο. Να νιώθεις ξένος, ασχέτως τόπου. Η Οδύσσεια του φυγά τις περισσότερες φορές δεν είναι ηρωική, δεν περιλαμβάνει μυθικά τέρατα και τύμβους δόξας. Σιωπηλά, και στη σκιά, βαδίζει.

Τα κεφαλαία γράμματα του ονόματος του σκάφους αφήνουν αναπάντητο το ερώτημα: Μάνια ή Μανία; Τελευταίο λιμάνι η Σαπιέντζα που στα ιταλικά σημαίνει σοφία, ένας ακόμα συμβολισμός πίσω από το γεωγραφικό ρεαλισμό.

Το εύρημα με το ημερολόγιο, στο οποίο στηρίζεται η εξιστόρηση, λειτουργεί και για έναν ακόμα λόγο πέραν της δομής του κειμένου αφού με αυτό τον τρόπο δίνεται στον αναγνώστη η ελευθερία και η δυνατότητα να δραπετεύσει, εάν το επιθυμεί, από τη συγγραφική ματιά και να αφήσει τη φαντασία του να τον οδηγήσει σε μέρη πιο οικεία, πιο προσωπικά.


Θα ήθελα, λίγο πριν από το κλείσιμο, να αναφερθώ και στο υπέροχο εξώφυλλο του Αλέξη Κυριτσόπουλου. Η ομορφιά ενός βιβλίου δεν περιορίζεται στις λέξεις.


Εκδόσεις το Βιβλιοπωλείο της Εστίας