" Το γεγονός ότι εκείνο το βράδυ θα τρώγαμε μύδια δεν ήταν ούτε σημαδιακό ούτε τυχαίο, ήταν βέβαια λίγο ασυνήθιστο, αλλά οπωσδήποτε όχι σημαδιακό, όπως το χαρακτηρίζαμε μερικές φορές, αφού είχαν πια τελειώσει όλα, ήταν κακός οιωνός, λέγαμε μερικές φορές, αφού είχαν πια τελειώσει όλα, αλλά δεν ήταν ασφαλώς κάτι τέτοιο, δεν ήταν όμως ούτε και τυχαίο."
Το τραπέζι είναι στρωμένο, τα μύδια - αγαπημένο φαγητό του πατέρα - σχηματίζουν ένα βουνό, η σύζυγος και τα δύο παιδιά περιμένουν από στιγμή σε στιγμή τον πατέρα να ανοίξει την πόρτα του διαμερίσματος, για μέρες έλειπε σε δουλειές εκτός πόλης. Τα λεπτά περνούν και εκείνος δεν εμφανίζεται, η διάταξη χάνει σταδιακά την πειθαρχία της, επέρχεται χαλάρωση, διστακτικά ανοίγουν ένα μπουκάλι κρασί, τα μύδια έτσι και αλλιώς ποτέ δεν τους άρεσαν, η συζήτηση σιγά σιγά πυκνώνει, το χαμένο από χρόνια θάρρος ανακτάται, στο επίκεντρο η γάτα που λείπει. Χορός.
Είναι αυτή η ρωγμή στην προγραμματισμένη σειρά των γεγονότων· εκείνος θα γύριζε, το φαγητό θα σερβιριζόταν, όλοι θα έτρωγαν μύδια αναγκαστικά, και ας μην τους άρεσαν. Όλα θα ήταν όπως πάντα. Παρά την πολυήμερη απουσία του η ζωή στο σπίτι κινήθηκε σε γνώριμους ρυθμούς, η σκιά του έπεφτε βαριά. Μετά από τόσα χρόνια, το ένστικτο της ανεξαρτησίας χρειάζεται σπίθα δυνατή για να φουντώσει, ο φόβος παραλύει ψυχή και σώμα. Η ολιγόωρη καθυστέρηση στο άνοιγμα της πόρτας δημιουργεί ένα κενό υποχρεώσεων και πρέπει, η πρώτη ραγισματιά είναι η σημαντική.
Λόγος μακροπερίοδος. Τα κόμματα δίνουν ρυθμό κοφτό, η περιγραφή μια ανηφόρας. Διαρκείς επαναλήψεις που λειτουργούν ως στιγμιαία επιστροφή στο, τελευταίο χρονικά, κατακτημένο καταφύγιο στο δύσβατο δρόμο προς την κορυφή, ανάκτηση θάρρους και ανάσας. Γραφή πυκνή, σπειροειδής, που καθορίζει την αναπνοή καθώς η τελεία καθυστερεί να φανεί. Χωρισμένο σε μόλις τρεις παραγράφους, το Δείπνο με μύδια, κρύβει το άγχος της πρόσκαιρης ελευθερίας, του φόβου πως σε λίγο εκείνος θα γυρίσει. Πλάγιος λόγος που τονίζει την ευθύτητα του κειμένου, το Αυτός είναι πιο απαξιωτικό από το Εσύ. Η κόρη -αφηγήτρια δεν επιθυμεί να συντάξει μια Επιστολή προς τον πατέρα, κίνηση που θα φανέρωνε μια ελπίδα για αλλαγή, την πίστη στην πιθανότητα πως τα πράγματα μπορεί να γίνουν καλύτερα. Η ελπίδα στο παλιό έχει χαθεί, το μέλλον δεν περιλαμβάνει τον πατέρα. Μιλάει στο όνομα των τριών, η συζήτηση - με τα μύδια στο κέντρο του τραπεζιού να παρεμβάλλονται στο οπτικό πεδίο -φέρνει στην επιφάνεια σκέψεις και συναισθήματα κοινά, ξεγυμνώνει το φόβο. Η αίσθηση της μοναξιάς κατακρημνίζεται, το Εγώ γίνεται Εμείς. " Σε μια σωστή οικογένεια" έλεγε ο πατέρας "περιττεύουν τα μυστικά", και περισσεύουν οι κανόνες, θα έπρεπε να συμπληρώσει. Η επιθυμία του ενός, διαταγή, ο σκληρά εργαζόμενος πατέρας, αλτρουιστής, γνωρίζει πάντα το σωστό και το απαιτεί δίχως δεύτερη κουβέντα.
Υπάρχει όμως και η αλληγορία. Η οικογένεια αποτελεί μικρογραφία της κοινωνίας. Στο σημείο αυτό μοιάζει αρκετά με τον τρόπο που η Έρπενμπεκ (ακόμα μία ξεχωριστή σύγχρονη Γερμανίδα συγγραφέας) προσεγγίζει την Ιστορία. Το Δείπνο με μύδια είναι ένα δυνατό οικογενειακό δράμα που όμως έχει ξεκάθαρες κοινωνικοπολιτικές αντιστοιχίες, είτε αυτές σχετίζονται με απολυταρχικά καθεστώτα είτε με μικροαστικές αντιλήψεις. Η Βάντερμπεκε σκηνοθετεί με μαεστρία ένα έργο δωματίου, με τοίχους διάφανους που επιτρέπουν τη θέαση στο δρόμο. Η αύρα του Μπέρνχαρντ παρούσα τόσο στη μορφή όσο και στο θέμα, επίδραση γόνιμη.
Ξεχωριστή μνεία στη Λένα Σακαλή για την υπέροχη μετάφραση σε ένα κείμενο, μικρό σε έκταση, αλλά ιδιαιτέρως απαιτητικό.
Βιβλίο ξεχωριστό, δυνατό.
Μετάφραση Λένα Σακαλή
Εκδόσεις Μελάνι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου