Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2013

Όλες οι ψυχές - Javier Marías





" Από τους τρεις οι δύο πέθαναν όταν είχα ήδη φύγει από την Οξφόρδη, κι αυτό με κάνει να σκέφτομαι κάπως προληπτικά, ότι, ίσως, περίμεναν να φτάσω και να εξαντλήσω το χρόνο μου εκεί για να μου δώσουν την ευκαιρία να τους γνωρίσω και να μπορώ τώρα να μιλάω γι' αυτούς. Γι' αυτόν, το λόγο λοιπόν, μπορεί - πάντα προληπτικά - να είμαι υποχρεωμένος τώρα να μιλάω γι' αυτούς."


Η Οξφόρδη, πόλη που τη συνοδεύει η φήμη της, η ακαδημαϊκή παράδοση της προσδίδει λάμψη, θαμπώνει από μακριά. Ο αφηγητής, εγκαταλείπει την Ισπανία για να διδάξει δύο χρόνια εκεί. Από τη μία, τα ήσυχα μαθήματα ισπανικής λογοτεχνίας με τη χαμηλή προσέλευση φοιτητών, από την άλλη, τα έντονα εργαστήρια μετάφρασης. Σαν παιχνίδι, εφευρίσκει τραβηγμένες ετυμολογίες, αφήνει τη φαντασία ελεύθερη να χαράξει το νήμα της λέξης με το παρελθόν της, σίγουρος πως ακόμα και αν κάποιος ασχοληθεί, για λόγους ευγενείας, θα σωπάσει.Ο θυρωρός Γουίλ που ζει πάντοτε στο παρελθόν, σε ένα τώρα επαναληπτικό, τα πρόσωπα για εκείνον προσαρμόζονται στη δεκαετία στην οποία βρίσκεται, δε λαθεύει ποτέ στην δική του πραγματικότητα. Η βραδινή επιστροφή από το Λονδίνο απαιτεί ολιγόλεπτη ανταπόκριση στον έρημο σταθμό του Ντίντκοτ, η μοναχική φιγούρα μιας άγνωστης θα γοητεύσει τον αφηγητή, βόλτες στην πολιτεία με την ελπίδα να την αντικρίσει ξανά. Οι εκδηλώσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας, τύποι και πρωτόκολλα συμπεριφοράς, ιεροτελεστία δυσκίνητη. Η μοιχεία, η ψευδαίσθηση του έρωτα, η συντροφικότητα. Υποσημειώσεις μιας παραμονής σύντομης, σε τόπο ξένο, χρονικό διάστημα με αρχή και τέλος, με το αίσθημα της προσωρινότητας να αυξομειώνει τις σκιές. Ένα μυαλό που προσλαμβάνει διαρκώς λογοτεχνία.

Τα συνεχή μπρος πίσω στο χρόνο μαρτυρούν την ανάγκη του αφηγητή να διηγηθεί την ιστορία του, όχι από επιθυμία θαρρείς, μα από υποχρέωση. Διαβάζοντας το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, συνειδητοποίησα πως αυτό το αίσθημα υποχρέωσης με μαγνητίζει στις ιστορίες του Ισπανού, με καθηλώνει το χρέος απέναντι στον αφηγητή, καθήκον ιερό να ακούσω τη διήγησή του, να σταθώ στο ύψος του καλού αναγνώστη, να επιχειρήσω να τον απαλύνω από τον πόνο που η μνήμη του προκαλεί, να μοιραστώ μαζί του το βάρος της νοσταλγίας και της ύπαρξης. Ο συγγραφέας γνωρίζει την έλξη που ασκεί, στριμώχνει τον αναγνώστη ανάμεσα στην περιέργεια και το ενδιαφέρον, τον αναγκάζει να αναρωτηθεί σχετικά με τα βαθύτερα κίνητρα της προθυμίας του να γίνει κοινωνός των αλλότριων μυστικών, ανόθευτη αρετή ή μήπως κεκαλυμμένη αδιακρισία;

Η απουσία επιμέλειας - τουλάχιστον σύμφωνα με το ένστικτό μου- αδικεί τη μεταφραστική προσπάθεια, πίσω από τις λέξεις διακρίνεται ξεκάθαρα η πένα του Μαρίας, μα η εικόνα είναι λίγο θολή. Βιβλίο που αναζητούσα μετά μανίας, το είδα να καταλήγει σε χέρια φιλικά μέσα στο χάος του παλαιοβιβλιοπωλείου και παρά την έντονη επιθυμία έκανα πίσω, κάποιες εβδομάδες αργότερα, λίγα μέτρα πιο πέρα, ήταν η σειρά μου να σταθώ τυχερός.



υ.γ Δέχομαι καλοπροαίρετες συμβουλές να χαμηλώσω τους δημόσιους τόνους θαυμασμού σχετικά με τον Μαρίας, θα προσπαθήσω αλλά δεν εγγυώμαι.
 

υ.γ2 Όποιος επιθυμεί να ακολουθήσει το νήμα με τις προηγούμενες αναφορές στα βιβλία του Ισπανού, ας πατήσει εδώ.




Μετάφραση Ελένη Χαράτση
Εκδόσεις Κέδρος





5 σχόλια:

  1. το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι, του συγγραφέα με τον αναγνώστη, του κριτικού με το συγγραφέα και τους αναγνώστες τουςφαίνεται να βάζει σε δοκιασία όλες τις ψυχές ... (allsouls :))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανακεφαλαιώνοντας στη σκέψη μου όλα τα διαβάσματά μου του Μαρίας, επιμένω ότι, παρά το ότι τον γνώρισα μέσα από το 'Όλες οι ψυχές", το κλικ μέσα μου έγινε με το "Καρδιά τόσο άσπρη".
    Ακολούθησε το "Αύριο στη μάχη να με σκεφτείς", που το βρήκα εξαιρετικό, για να ολοκληρωθεί ο έρωτάς μου με "Το πρόσωπό σου αύριο -Πυρετός και λόγχη". Τελεία. Τέλειο.
    "Τα λημέρια του λύκου", για την προσφορά της Πολιτείας και μόνο, καλό ήταν. Δεν μου πρόσθεσε τίποτα και δεν το θεωρώ αντιπροσωπευτικό βιβλίο του Μαρίας.

    Πρόταση πολύ-πολύ καλοπροαίρετη:
    Διαβάστε "Το πρόσωπό σου αύριο" -για να μη νιώθω ότι ...παραμιλάω μόνη μου.


    κ.κ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. To τελείωσα πριν κάμποσες μέρες . Ακόμα μέσα μου είναι..!!

      Διαγραφή
  3. '' To πρόσωπο σου αύριο - Πυρετός καί λόγχη ''συμφωνώ ΤΕΛΕΙΟ. Είναι το πρώτο μέρος της τριλογίας του ,το μόνο προφανώς που έχει μεταφραστεί στά ελληνικά ,ελπίζω να μεταφραστούν καί τά δύο επόμενα για να έχουμε την δυνατότητα να παρακολουθήσουμε τήν ολοκλήρωση του στοχασμού του πάνω στήν ικανότητα μας να γνωρίζουμε τήν πραγματική φύση των ανθρώπων .'' Πως είμαστε έτσι επιρρεπείς στήν εμπιστοσύνη ; Ή ίσως δέν είναι αυτό ,είναι η επιθυμία μας να μή δούμε ούτε να μάθουμε ,ή η ροπή στήν αισιοδοξία ή στήν εθελοτυφλία ή είναι μια αλαζονεία που μας κάνει νά πιστεύουμε ότι δέν θα συμβεί σ΄εμάς αυτό που ανέκαθεν συνέβαινε στούς ομοίους μας ,ή ότι θα μας σεβαστούν εκείνοι που ήδη - και μπροστά στά μάτια μας -υπήρξαν άπιστοι σέ άλλους ,λές κι εμείς είμαστε διαφορετικοί ..... ''

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Και semi-campus novel, και Λονδίνο-Οξφόρδη και Μαρίας... νομίζω πως (επιτέλους) με έπεισες να τον διαβάσω!

    ΑπάντησηΔιαγραφή