Μάρτυς μου ο Θεός - Μάκης Τσίτας

Τα προβλήματα για τον Χρυσοβαλάντη αρχίνισαν με την απώλεια της εργασίας του, έως τότε η ζωή του τον ικανοποιούσε, είχε βλέπετε χρήματα.  Η εταιρεία στην οποία δούλευε έκλεισε στα τέλη της δεκαετίας του ’80, έπειτα από έντεκα χρόνια σκληρής εργασίας έμεινε άνεργος. Μάταια αναζήτησε βοήθεια και υποστήριξη από παλιούς γνωστούς και συνεργάτες, κάθε μέρα έπαιρνε τους δρόμους νωρίς το πρωί και γύριζε σπίτι αρκετά αργά, από φόβο μήπως πετύχει ξύπνιους τους γονείς και τις αδερφές του. Από τότε, τα χρόνια πέρασαν μα εκείνος δε στέριωσε επαγγελματικά, παρά την τριγύρω ανάπτυξη.

Σε αυτό το ιδιότυπο ημερολόγιο, ο Χρυσοβαλάντης καταγράφει τις σκέψεις του, τις φοβίες και τους προβληματισμούς του. Εκφράζει βεβαιότητες ισχυρές, μα με όρια χρονικά. Μοιάζει να ζει σε μια άλλη, περασμένη εποχή. Στα λόγια του – που τόσο διαφέρουν συχνά από τα έργα – μπορεί κανείς να εντοπίσει διάσπαρτα στοιχεία από ανθρώπους του περιβάλλοντός του, η αφέλεια και η κουτοπονηριά, ο υποβόσκων ρατσισμός, η σύγχυση ανάμεσα στη θρησκεία και την εκκλησία, η οικογένεια και η πετσοκομμένη σεξουαλικότητα, το αίσθημα της ελληνικής ανωτερότητας. Ο λόγος του ενοχλεί, ιδιαίτερα στις πρώτες σελίδες, ύστερα κάπως γίνεται αποδεκτή η αφηγηματική φωνή, ο μισογυνισμός και η ξενοφοβία δοκιμάζουν τα όρια του αναγνώστη, ιδιαίτερα σήμερα που τέτοιες ακραίες φωνές μοιάζουν να δυναμώνουν, εγκαταλείποντας το σκοτάδι που για χρόνια κατοικούσαν.

Ο πρωτοπρόσωπος λόγος του Χρυσοβαλάντη σε αναγκάζει να εμπλακείς προσωπικά, σε μια απόπειρα να λειτουργήσεις ως αντίβαρο. Εκφράζει ένα σύνολο ανθρώπων με έλλειμμα παιδείας, προσωπικότητες αντικρουόμενες που συνθέτουν την αποκαλούμενη μάζα, υπάκουη και διατεθειμένη να ακολουθήσει το ρεύμα. Θα αποτελούσε τεράστιο λάθος να αντιμετωπίσει κανείς τον Χρυσοβαλάντη ως έναν επινοημένο λογοτεχνικό ήρωα, τη στιγμή που παρατηρείται πληθυσμιακή έξαρση των ομοίων του. Ο Μάκης Τσίτας αποφασίζει να δώσει φωνή και να αναδείξει ένα θύμα του καιρού μας, έναν άνθρωπο που μοιάζει ακίνδυνος, δεν τραβάει την προσοχή, ζει σε ένα ιδιόμορφο περιθώριο, δεν απασχολεί τις πολιτικές και οικονομικές αναλύσεις. Είναι όμως το θύμα, εκείνο που θα νομιμοποιήσει την επικράτηση του τέρατος. Κείμενο πρωτίστως κοινωνικοπολιτικό, εφιαλτικού ρεαλισμού, φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με μια πραγματικότητα που μάταια τόσο καιρό απέφευγε να αντικρίσει βρίσκοντας καταφύγιο στον προσωπικό του μικρόκοσμο. Τα κενά ανάμεσα στις παραγράφους, ξεφύσημα βαθύ του Χρυσοβαλάντη πριν συνεχίσει, αναγκαίες αναπνοές που ανακόπτουν, προσωρινά τουλάχιστον, το αφηγηματικό παραλήρημα.

Ο συγγραφέας πετυχαίνει το στόχο του, λαμβάνοντας το αναγκαίο ρίσκο να δει κάποιους αναγνώστες να εγκαταλείπουν αηδιασμένοι από τις απόψεις του Χρυσοβαλάντη, άλλωστε το χάιδεμα αυτιών δεν υπήρξε στις προθέσεις του. Μοναδική ένσταση αποτελεί το κλείσιμο, απότομο και κάπως βιαστικό, ξενίζει και προσωρινά μετριάζει την αίσθηση.

Κείμενο ιδιαίτερο, με άφησε με την επιθυμία να διαβάσω ξανά το Νάνο του Περ Λάγκερκβιστ. Ακόμα μια προσεγμένη έκδοση από την Κίχλη.

(πρωτοδημοσιεύτηκε στο bookstand.gr)