Όταν ο μονταδόρος Γιόζεφ Μπλοχ, άλλοτε γνωστός τερματοφύλακας, πήγε ένα πρωί στη δουλειά του, κατάλαβε πως τον είχαν απολύσει. Έτσι τουλάχιστον ερμήνευσε το γεγονός, πως όταν έφτασε στην είσοδο της παράγκας του εργοταξίου όπου ήταν μαζεμένοι οι εργάτες, μονάχα ο εργοδηγός γύρισε να τον κοιτάξει τρώγοντας το κολατσιό του· μετά απ' αυτό, έφυγε αμέσως από ΄κει. Όταν έφτασε στο δρόμο, σήκωσε ψηλά το χέρι του, αν και το αυτοκίνητο που τον προσπέρασε δεν ήταν ταξί. Κάποια στιγμή άκουσε μπροστά του κάποιον να φρενάρει απότομα· γύρισε το κεφάλι: πίσω του είχε σταματήσει ένα ταξί και ο ταξιτζής βλαστημούσε οργισμένος· ο Μπλοχ μπήκε μέσα και ζήτησε να πάει στην Νάσμάρκτ. Ήταν μια όμορφη μέρα του Οκτώβρη.
Ήταν ένα πρωί Κυριακής την ωραιότατη άνοιξη*, έτσι ξεκινά η Κρίση του Κάφκα. Ήταν μια όμορφη μέρα του Οκτώβρη, όταν ο μονταδόρος, πρώην τερματοφύλακας, με το άκρως καφκικό όνομα Γιόζεφ Μπλοχ, κατάλαβε πως τον είχαν απολύσει, στηριζόμενος σε μία διαίσθηση, κάπως αμφίβολη, ή κάπως παράλογη η αλήθεια είναι, εγκατέλειψε το εργοτάξιο και μπαίνοντας στο ταξί ζήτησε να πάει στη Νάσμάρκτ, ξεκινώντας μια περιπλάνηση, αρχικά αστική, πριν δολοφονήσει την ταμία του κινηματογράφου και αναγκαστεί να αναζητήσει καταφύγιο σε μια μικρή και αδιάφορη επαρχιακή πόλη.
Ο Χάντκε, με το γνώριμο κοφτό και στρυφνό στυλ του, ακολουθεί τον ήρωα στην περιπλάνησή του, παρατηρώντας τον μέσα από μια κινηματογραφική κάμερα, επιμένοντας στην εξωτερική καταγραφή της πορείας του και τις αντιδράσεις του Μπλοχ, και λιγότερο, έως καθόλου είναι η αλήθεια, στον εσωτερικό του κόσμο, μη φανερώνοντας πλήρως την αγωνία της καταδίωξης, παρά μόνο συμπερασματικά, επιτρέποντας στον αναγνώστη να θεωρήσει, και όχι άδικα, κάπως παράλογη τη συμπεριφορά του, αν και με την τριβή, καθώς οι σελίδες περνούν, δημιουργείται μια ψευδαίσθηση μακρόθεν γνωριμίας μαζί του, γνωριμίας σίγουρα πιο στενής συγκριτικά με τις υποθέσεις της αστυνομίας για τον δολοφόνο.
Είναι όμως η ιστορία του Μπλοχ αστυνομική; Και ναι και όχι. Ναι, γιατί υπάρχει ένα έγκλημα και μια καταδίωξη. Όχι, γιατί είναι μάλλον προφανές πως το στοιχείο αυτό αποτελεί μια αφορμή ή μια απλή λεπτομέρεια στον μεγάλο καμβά. Και η αναφορά στον Κάφκα δεν εξαντλείται στο όνομα του ήρωα, αν και το στοιχείο της αγωνίας δεν είναι τόσο έντονο, εξαιτίας της μη διάθεσης του συγγραφέα να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά του ήρωά του, αλλά να τον παρουσιάσει ως ένα σχήμα. Ένας αποτυχημένος, απογοητευμένος πρώην τερματοφύλακας, ένας κυνηγημένος δολοφόνος που κινείται σπασμωδικά και παράλογα. Όμως διάφορα αποσπάσματα, όπως η ξενάγηση του Μπλοχ στον πύργο από τον παράξενο επιστάτη, το ξύπνημά του με την αίσθηση κάποιας μεταμόρφωσης ή η περιπλάνηση στο κλιμακοστάσιο, αποτελούν ευθείες αναφορές στο έργο του Κάφκα, που τόσο θαύμαζε ο Χάντκε.
Ήταν σαν ν' άνοιξε αθόρυβα κάποιο παράθυρο δίπλα του. Καθετί ορατό, καθετί νοητό, είχε καταληφθεί από λέξεις. Δεν τον τρόμαζαν πια οι κραυγές, αλλά μια πρόταση που κολλούσε στο τέλος μια σειράς κοινότοπων φράσεων, που δεν έλεγε να φύγει απ' το μυαλό του. Κι ύστερα όλα είχαν πάρει καινούριο όνομα.
Το βιβλίο σίγουρα προσφέρεται για πολλές αναγνώσεις, καθώς θίγει μια ευρεία γκάμα θεμάτων, και είναι από εκείνα τα λογοτεχνικά έργα που χαρίζουν μια ιδιότυπη, και όχι συνηθισμένη μάλλον, αναγνωστική απόλαυση. Η ελληνική έκδοση παραμένει εξαντλημένη εδώ και καιρό, και θεωρώ εαυτόν πολύ τυχερό, που το ανακάλυψα σε κάποιον υπαίθριο πάγκο, έναντι μάλιστα μιας ευτελούς τιμής, του ενός ή των δύο ευρώ, καθώς ο έμπορος δεν γνώριζε το εμπόρευμά του και το κοστολόγησε με βάση το μικρό μέγεθός του.
*Η κρίση στο: Φραντς Κάφκα, Οι γιοι, μτφρ. Αλέξανδρος Κυπριώτης, εκδόσεις Ίνδικτος
Μετάφραση Αλέξανδρος Ίσαρης
Εκδόσεις Εκκρεμές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου