Ρεμπώ ο γιος - Pierre Michon

Είναι, θαρρείς, η μοίρα των κομητών να εμφανίζονται ξαφνικά, ν' αναφλέγονται στον μανδύα της ατμόσφαιρας και να σβήνουν κάπου πέρα στο βάθος. Και όσοι έγιναν μάρτυρες της εξώκοσμης αυτής εμπειρίας με πάθος να μιλούν γι' αυτήν, με τη λάμψη χαραγμένη στο βλέμμα. Και το βιογραφικό σημείωμα για τον Ρεμπώ στη Βικιπαίδεια να διαβάσει κανείς, αρκεί για να μαγευτεί. Η ζωή που έζησε, το αποτύπωμα που άφησε σε όσους άγγιξε, είκοσι χρονών είχε τελειώσει πια με την ποίηση, ακολούθησε το κάθετο ταξίδι προς τη Μαύρη Ήπειρο, έμπορος και εξερευνητής, ο ακρωτηριασμός και οι πυρετοί. Αν δεν είχε γεννηθεί ο Ρεμπώ κάποιος λογοτέχνης θα έπρεπε να τον επινοήσει και να διηγηθεί την ιστορία του. Η ποίηση μιας βιογραφίας του Ρεμπώ είναι το αποτέλεσμα της έμπνευσης του Ρεμπώ στον Μισόν, μια βιογραφία που πόρρω απέχει από μια τυπική απόγονο του είδους, καθώς αδιαφορεί για τη λεπτομερή καταγραφή, δελεάζεται από την κρυπτικότητα και πατά σε γυαλιστερές πέτρες για να περάσει στην απέναντι όχθη. Ο Μισόν αποδίδει στο χαρτί τη μαγεία που του ασκεί ο βίος του Ρεμπώ, κάθε λέξη που χρησιμοποιεί είναι εμπνευσμένη από εκείνον, είναι το ελάχιστο που ο Μισόν νιώθει πως μπορεί να προσφέρει στον βωμό του ποιητή. Υπάρχουν σημεία στα οποία η ποιητική εξιστόρηση συναντά στο διάβα της πρόσωπα και καταστάσεις, που εγκολπώνονται, λιγότερο ή περισσότερο, στην αφηγηματική ροή, γίνονται μέρος του λογοτεχνικού σύμπαντος που ο Μισόν υψώνει. Η βαθιά γνώση της ζωής και του έργου του Ρεμπώ προφανώς και είναι απαραίτητες σ' ένα κείμενο όπως αυτό, ακριβώς για να μπορέσουν να απορροφηθούν και να γίνουν ένα.

Και πίσω από όλα τα παραπετάσματα εκείνα στο βάθος των αντρών αυτών, στο Καφενείο της Μαδρίτης, στον Ψόφιο Ποντικό, στου Μπαττύρ, στο Δέλτα, στα χίλια παραρτήματα της Ακαδημίας του αψεντιού, υπήρχε κάτι άλλο που ο Ρεμπώ το αναγνώρισε ευθύς, πιο γρήγορα ίσως απ' ό,τι αναγνώρισε το gloria σε κάποιο κύπελλο, σε κάποιο άλλο το αψέντι: ήταν σαν ένα δεύτερο δέρμα πάνω στο δέρμα τους, έσχατο παραπέτασμα εκκρίνοντας όλα τα άλλα, και από το οποίο όλα τα άλλα, γενειάδες, εφημερίδες, μπυροπότηρα, προέκυπταν, σαν ένα παραπέτασμα σκυθρωπότητας πιο αδιάφανο. Ο ποιητής ήταν ο πολλαπλός εκείνος άνθρωπος που σκυθρώπαζε στο Παρίσι.        

Το κείμενο του Μισόν, που δυσκολεύομαι να το κατατάξω οριστικά και χωρίς υποσημειώσεις στη λογοτεχνία, είναι ένα κείμενο απαιτητικό, περίτεχνα φτιαγμένο. Δεν ξέρω αν στέκει αντάξιο του έργου και της ζωής του θηρίου εκείνου από τη Σαρλβίλ, όπως το οπισθόφυλλο της έκδοσης αναφέρει, δεν ξέρω καν τι μπορεί να σημαίνει μια φράση όπως αυτή, αλλά η επιλογή της λέξης θηρίο για να αναφερθεί κανείς στον Ρεμπώ είναι συγκινητικά εύστοχη παρότι παρακινδυνευμένη. Αν κάποιος βιαστικά απαντήσει, χωρίς να το καλοσκεφτεί, στην ερώτηση για το πόσο χρονών ήταν ο Ρεμπώ όταν πέθανε, θα πόνταρα πως δύσκολα θα έλεγε τριάντα επτά, όσο εξοικειωμένος και αν είναι με τον ποιητή. Μοιάζει να έχει χαραχτεί στην κοινή μνήμη πως ο Ρεμπώ πέθανε αδικαιολόγητα νέος. Ίσως γιατί τονίζεται με την κάθε ευκαιρία πως ήταν είκοσι χρονών όταν εγκατέλειψε την ποίηση.

  

Θυμάμαι κάποτε μια φίλη σε μια παρέα -είχε πάει αργά και ήμασταν όλοι αρκετά μεθυσμένοι- να επιμένει πως, αν η μητέρα του δεν ήταν τόσο πιεστική, ο Ρεμπώ δεν θα εγκατέλειπε την ποίηση. Την ποίηση, είπε, και όχι τη Γαλλία πρώτα, και ύστερα την Ευρώπη, όπως κάποιος θα υπέθετε, με ένα καινούριο πάθος για τα χρήματα, μια ανάγκη για να επιβεβαιώσει πως ήταν καθ' όλα ικανός να επιβιώσει, να σταθεί στα πόδια του, με έναν τρόπο που εκείνη βέβαια ποτέ δεν θα επικροτούσε, μια αποπληρωμή σε ίδιο νόμισμα. Ήμασταν αρκετά νέοι τότε και ξενυχτούσαμε με συζητήσεις όπως αυτή, που ξεκινούσαν από αλλού και κατέληγαν αλλού, ήταν κάτι που συνέβαινε συχνά, -ισχυριζόμασταν σε κάθε ευκαιρία πως- κυνηγούσαμε την ομορφιά, χωρίς να είμαστε ακόμα σίγουροι πώς μοιάζει -χωρίς να ξέρουμε αν θα μας φαινόταν πικρή αν τυχόν τη νταντεύαμε στα γόνατά μας. Είναι αδιανόητο, συνέχιζε η φίλη, να μην έγραψε τίποτε μετά.

 

Αν κάποιος γυρεύει μια τυπική βιογραφία του Ρεμπώ χάνει τον χρόνο του εδώ, υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία σχετικά άλλωστε, εδώ δεν θα βρει παρά εκλάμψεις του βίου, εκλάμψεις που γεννούν έντονο φως μα αφήνουν πίσω τους πυκνό σκοτάδι.

 

Μετάφραση Ανθή Λεούση

Εκδόσεις Ίνδικτος