Μετά τη βραβευμένη με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος συλλογή διηγημάτων Η τρισέγγονη της Αραπίνας και άλλες ιστορίες (Εστία, 2017), ο Γιώργος Κυριακόπουλος πραγματοποιεί το δεύτερο λογοτεχνικό του βήμα με το μυθιστόρημα Η περίληψη. Στο ενδιάμεσο είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Ποταμός Η αρχαιολογία του χτες, ένα εκλεκτό φωτογραφικό λεύκωμα ερειπωμένων σπιτιών και υποστατικών απ' όλο το Αιγαίο. Μια ματιά στο βιογραφικό του συγγραφέα αρκεί για να καταδείξει την ετερότητα και τον πλουραλισμό των ενδιαφερόντων του. Με σπουδές νομικής και πολιτικών επιστημών σε Αθήνα και Λονδίνο, ο γεννημένος το 1958 Κυριακόπουλος εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα, έχοντας ωστόσο φροντίσει να διαφυλάξει, όσο αυτό είναι δυνατόν, ένα παράλληλο, προσωπικό σύμπαν αποτελούμενο από την έρευνα για τη νεώτερη ελληνική κεραμική, τη φωτογράφιση ερειπωμένων σπιτιών του Αιγαίου, το γράψιμο, την πολιτική, την αρχιτεκτονική, την ιστορία και την αρχαιολογία.
Η περίληψη δεν θα μπορούσε παρά να διαδραματίζεται ανάμεσα στην Αθήνα και το Αιγαίο, και πιο συγκεκριμένα τη Σίφνο, εκεί όπου μια ετερόκλητη παρέα νεαρών θα περάσουν κάποιες μέρες κοινών διακοπών τον Σεπτέμβρη του 1977, λίγο μετά το τέλος της εξεταστικής και πριν την έναρξη του δεύτερου έτους, εξεταστική που για τον Νίκο, τον πρωτοπρόσωπο αφηγητή της Περίληψης, σημαδεύτηκε από μια ακόμα αποτυχημένη απόπειρα στο Ρωμαϊκό Δίκαιο. Στον δρόμο για τη Σίφνο, ο Νίκος και η Σοφία θα αποβιβαστούν στη Σέριφο. Ένα μαγικό τετραήμερο, τρεις νύχτες αξέχαστες, με χύμα κονιάκ, πολιτικές συζητήσεις στα καφενεία, τηγανητά αυγά και ρετσίνα στης γριάς και έρωτα, κυρίως αυτό, έρωτα. Στη Σίφνο, ο Νίκος θα συστηθεί με τον αδερφό της Σοφίας, τελειόφοιτο φοιτητή στην Οξφόρδη. «Αλέξανδρος Αλεξάνδρου, χαίρω πολύ». Ο Νίκος, μέχρι τότε, τον αντιπαθούσε εξ αποστάσεως, λες και δεν ήταν συγγενείς με την κυρία Αλεξάνδρου και τη Σοφία. «"Είσαι ο γκόμενος της αδερφής μου" πρόλαβε να πει γελώντας, χωρίς υπεροψία όμως, πριν του πω "Νίκος, χάρηκα κι εγώ"». Έτσι ξεκινάει αυτή η ιστορία, λίγους μήνες μετά την κηδεία της μητέρας του Νίκου.
Ο Κυριακόπουλος αφηγείται μια ιστορία έντονα νοσταλγική και με χαρακτήρα απολογιστικό. Η γραμμικότητα της αφήγησης σπάει σε κομμάτια. Αναλήψεις και προλήψεις. Η Σίφνος και η Αθήνα, αλλά και η Οξφόρδη. Ο τρόπος ενός μυαλού να ανακαλεί τα περασμένα, η αποσπασματικότητα και όσα ξάφνου ξεπηδούν, παρότι χωμένα στη λήθη, τι προηγήθηκε και τι ακολούθησε, οι συνδέσεις, όλα ένα κουβάρι. Η σημαντικότητα των γεγονότων καθίσταται αναπόφευκτα υπόθεση υποκειμενική, ο αφηγητής αποφασίζει πού θα σταθεί με λεπτομέρεια και τι θα προσπεράσει. Το παρελθόν, όσο και αν μοιάζει ακίνητο και ναρκωμένο, περασμένο και επαρκώς χαρτογραφημένο, με τους λογαριασμούς τακτοποιημένους, μάλλον σε ηφαίστειο προσιδιάζει. Το χτύπημα ενός τηλεφώνου αρκεί. Τέτοιου χαρακτήρα πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις, έντονα προσωπικές, όπως αυτή της Περίληψης, οφείλουν, για να είναι λειτουργικές, να υποστηριχθούν, κατά κάποιο τρόπο να δικαιολογηθούν. Ο Κυριακόπουλος αυτό το ξέρει καλά και δεν το παραλείπει, ενώ ταυτόχρονα πετυχαίνει να συνθέσει μια ευδιάκριτη αφηγηματική φωνή στην οποία αντανακλάται η χρονική απόσταση, η κατακάθιση, αλλά όχι εξάτμιση, του συναισθήματος, το σκληρό μάθημα που δίνει η ζωή περνώντας, η απομάγευση, η βασανιστική σκέψη πως τα πράγματα θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί διαφορετικά.
Ο συγγραφέας καθιστά τον τόπο κεντρικό άξονα της ιστορίας του. Η άνεση με την οποία κινείται αφηγηματικά τόσο στο αστικό όσο και στο νησιωτικό τοπίο φανερώνει τριβή, γνώση και, κυρίως, οξυδερκή παρατήρηση. Ο τόπος στην Περίληψη, έρμαιο και αυτός, όπως οι άνθρωποι, του χρόνου, επιτείνει τη νοσταλγικότητα της αφήγησης, κάνοντας, με τρόπο αβίαστο, τον αναγνώστη προσωπικά συμμέτοχο, ειδικότερα εκείνον που γνώρισε ένα Αιγαίο με λιγότερο αλλοτριωμένο χαρακτήρα. Στο κυρίως σώμα της αφήγησης, ο Κυριακόπουλος δεν παραλείπει να εντάξει το ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο. Μέσω της αφήγησης ο Νίκος καθίσταται αρκούντως γνώριμος στον αναγνώστη, ενώ και οι υπόλοιποι χαρακτήρες αποδίδονται ικανοποιητικά, δεδομένης της διαμεσολάβησης του αφηγητή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν δύο δευτερεύοντες χαρακτήρες της πλοκής, η μητέρα της Σοφίας, η κυρία Αλεξάνδρου, και η φίλη της η Νινή, τόσο για τον τρόπο που λειτουργούν ως δίδυμο, όσο και για όσα συνεισφέρουν στην αφήγηση ως η προηγούμενη γενιά.
Με την Περίληψη, ο Κυριακόπουλος αντεπεξέρχεται επιτυχώς των δυσκολιών της μετάβασης από τη μικρή στη μεγάλη φόρμα, παραδίδοντας ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που δεν εγκλωβίζεται στη νοσταλγία και δεν αφορά μόνο τη γενιά του.
υγ. Το παρόν κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στο ένθετο Ανοιχτό Βιβλίο (επιμ. Μισέλ Φάις) της Εφημερίδας των Συντακτών το Σάββατο 4 Δεκεμβρίου, το λινκ για την ψηφιακή του εκδοχή βρίσκεται εδώ.
Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου