Η εκδρομή των κοριτσιών που χάθηκαν - Anna Seghers

Όταν τα χιτλερικά στρατεύματα εισέβαλαν στο Παρίσι, η Άννα Ζέγκερς, που ήδη ζούσε εκεί ως πολιτικός πρόσφυγας, αναγκάζεται να φύγει ξανά. Στις Ηνωμένες Πολιτείες δε γίνεται δεκτή, περνάει στο Μεξικό. Σε άσχημη κατάσταση τόσο σωματική όσο και ψυχολογική, μακριά από τον τόπο της. Εκεί, σε ένα χωριό στο Μεξικό, ξεκινά την εξιστόρηση της εκδρομής των κοριτσιών που χάθηκαν.
Είναι ο τρόπος του λογοτέχνη να αναφερθεί στην Ιστορία, να παντρέψει το ρεαλισμό με το λυρισμό, να αποδώσει φόρο τιμής, να μην αφήσει τους ανθρώπους να ξεχάσουν. Η ωραιοποίηση, της οποίας ο κίνδυνος συχνά ελλοχεύει, απουσιάζει εντελώς, άλλωστε τι υπάρχει, άραγε, προς ωραιοποίηση από εκείνη την περίοδο;
Μια ελεγειακή νουβέλα λοιπόν, με πρωταγωνίστριες δεκαπέντε κοπέλες, συμμαθήτριες και φίλες, κατά τη διάρκεια μιας σχολικής εκδρομής, μια ανάμνηση από τα χρόνια της αθωότητας. Η συνοδός δασκάλα θα ζητούσε από την Άννα να γράψει μια έκθεση με θέμα την εκδρομή, η Άννα το πράττει, χρόνια μετά, ενώ ξέρει τη φρικτή εξέλιξη της Ιστορίας.

Το εισαγωγικό fade in στις αναμνήσεις και το τελικό fade out πίσω στη μεξικανική πραγματικότητα της συγγραφέως, δίνει μια κινηματογραφικότητα στο κείμενο. Σκεφτόμουν, διαβάζοντας τη νουβέλα αυτή, πως το ένστικτο της επιβίωσης είναι πολύ πιο ισχυρό από όσο ο καθένας μας θα μπορούσε να υποθέσει, η πρόσφυγας αλλά ζωντανή Άννα Ζέγκερς βρίσκει τη δύναμη να καταγράψει την ιστορία των κοριτσιών που χάθηκαν, παρότι η ίδια βρίσκεται σε δεινή θέση. Κείμενο το οποίο, αν και συγγενεύει με τόσα άλλα έργα με θέμα εκείνη την περίοδο, καταφέρνει να μην κουράσει τον αναγνώστη. Η γραφή της Ζέγκερς δεν εκβιάζει το συναίσθημα. Κινούμενη σε δύο χρονικές περιόδους που συνεχώς έρχονται σε σύγκρουση αποδίδει με οικονομία μια περίοδο για την οποία χιλιάδες σελίδες έχουν γραφτεί.

Ο τίτλος στα γερμανικά είναι Der Ausflug der toten Mädchen, ο οποίος σε ακριβή μετάφραση στα ελληνικά θα ήταν Η εκδρομή των νεκρών κοριτσιών. Νομίζω όμως πως η απόδοση που επέλεξε ο Γιώργος Δεπάστας, αν και όχι ακριβής, με ικανοποιεί προσωπικά περισσότερο.
Διαβάζοντας την εργογραφία της Ζέγκερς θυμήθηκα πως κάποτε μου είχαν προτείνει να διαβάσω το Τράνζιτο, η πρώτη μου επαφή με την Γερμανίδα συγγραφέα με "αναγκάζει" να το τοποθετήσω στη λίστα με τα προσεχώς.

Η αίσθηση της ανάγνωσης μου έφερε στο νου δύο ακόμα συγγραφείς, μεταγενέστερες, που γράφουν στα γερμανικά και ασχολούνται (στα έργα τους που έχω διαβάσει) με την Ιστορία, τη Ρουμάνα Χέρτα Μύλερ και τη Γερμανίδα Έρπενμπεκ . Αξιόλογες και οι δύο και αρκετά συγγενείς στα μάτια μου με την Άννα Ζέγκερς.

Εκδόσεις Άγρα.
Μετάφραση Γιώργος Δεπάστας.