Αστική Ζωολογία - Howard Jacobson

Η λογοτεχνία πνέει τα λοίσθια. Ο Γκάι Έιμπλμαν είναι ένας συγγραφέας δίχως αναγνώστες, άλλωστε κανείς δεν έχει αναγνώστες, ουδείς διαβάζει πια λογοτεχνία και μόνο σκουπίδια με λυκανθρώπους πετυχαίνουν παροδικά υψηλές πωλήσεις. Οι εμπλεκόμενοι με το χώρο του βιβλίου ζορίζονται, ο εκδότης του Γκάι αυτοκτόνησε ενώ οι ατζέντηδες κρύβονται. Κάποτε, το να είσαι συγγραφέας αποτελούσε τίτλο τιμής, πλέον κυριαρχεί η απαξίωση. Στο προσκήνιο βρίσκονται οι κωμικοί και οι μάγειροι.

Παντρεμένος με τη Βανέσα, εντυπωσιακή κοκκινομάλα με χαρακτήρα ισχυρό, προσπαθεί παράλληλα να διαχειριστεί το πάθος  που του γεννά η  Πόπι, μητέρα της συζύγου του και επομένως πεθερά του! Τις γνώρισε ταυτόχρονα όταν μπήκαν να ψωνίσουν ρούχα στην οικογενειακή μπουτίκ. Μητέρα και κόρη, μοιάζουν περισσότερο με αδερφές ή φιλενάδες, περνούν πολύ χρόνο μαζί καθώς η Πόπι συνηθίζει να μένει σπίτι τους. Όμηρος δύο γυναικών, βιώνει μια φοβική ευτυχία υπό το βάρος της ζήλειας και του ανεκπλήρωτου πόθου.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες επιχειρεί να γράψει, αναζητά την ιδέα εκείνη που θα φέρει το μυθιστόρημά του στην κορυφή. Αποφασίζει λοιπόν να συνδυάσει τα πάθη του και να τοποθετήσει στο πυρήνα του βιβλίου του την ερωτική επιθυμία για την πεθερά του. Η απόφαση της Βανέσα να δοκιμάσει την τύχη της στη συγγραφή, θα δημιουργήσει ένα αντίπαλο δέος και μάλιστα εντός της εστίας, καθώς μια πιθανή επιτυχία της θα αναδείξει ακόμα περισσότερο την αποτυχία του Γκάι...

Ο βραβευμένος με Booker το 2010, Χάουαρντ Τζέικομπσον, επιλέγει να αγνοήσει επιδεικτικά την οδό της γκρίνιας. Η λογοτεχνία περνάει κρίση, η σαβούρα κυριαρχεί, συγγραφείς και εκδότες συναντούν τεράστιες δυσκολίες. Ε και; Ένα ακόμα καταγγελτικό και εγωπαθές κείμενο που θα κατηγορούσε άπαντες για το τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει η λογοτεχνία και πιο συγκεκριμένα – να μη γελιόμαστε – ο ίδιος ο συγγραφέας προσωπικά, δε θα προσέφερε τίποτα παραπάνω από συσσώρευση στείρας γκρίνιας στα όρια της μοιρολατρείας. Με μπόλικο φλέγμα στη φαρέτρα του – ίδιον των Βρετανών – ο συγγραφέας αντιμετωπίζει την κατάσταση ψύχραιμα, δε διστάζει να διακωμωδίσει τα κακώς κείμενα της συντεχνίας του και πετάει βέλη φαρμακερά διαθέτοντας υψηλά ποσοστά ευστοχίας. Δεν αφήνει εκτός το Εγώ, ο Γκάι λειτουργεί ως το προσωπικό του alter ego και πέφτει θύμα της ασυγκράτητης πρόζας του δημιουργού του. Ο αυτοσαρκασμός ηγείται πάντα της καλής σάτιρας.

Η καταπιεσμένη σεξουαλικότητα του Γκάι επισκιάζει ακόμα και την επιθυμία του για συγγραφή, το αντικείμενο του πόθου του είναι η πεθερά του, κάθε άλλο παρά τυχαία επιλογή. Είναι η υπερβολή που οδηγεί στα άκρα τη σάτιρα του συγγραφέα, σημείο κρίσιμο αφού για κάποιους αναγνώστες πιθανόν να αποτελέσει κόκκινη γραμμή. Στόχος του όμως  δεν είναι μόνο η απέναντι πλευρά, αλλά και η ίδια η λογοτεχνία και ο μικρόκοσμός της. Η (καταπιεσμένη) σεξουαλικότητα είναι από τα πλέον συχνά λογοτεχνικά θέματα – παρέα ίσως με το εβραϊκό ζήτημα, το οποίο επίσης δε παραλείπει να θίξει ο Τζέικομπσον .  Στο στόχαστρο του συγγραφέα μπαίνουν αρκετά ακόμα κλισέ. Ο αποτυχημένος γάμος, οι οικογενειακές σχέσεις, τα θρησκευτικά πιστεύω, η εγωπάθεια των δημιουργών, το μίσος των καλλιτεχνών για τους κριτικούς, τα ταξίδια ζωής, η σχέση του ανθρώπου με τη φύση και δεκάδες άλλα.

Η εξέλιξη της ιστορίας υπακούει στην οργιώδη φαντασία του συγγραφέα, ο ίδιος την ακολουθεί κατά πόδας δίνοντας την αίσθηση πως αγνοεί τι πρόκειται να συμβεί παρακάτω, έως και την τελευταία στιγμή. Η πρόζα του Τζέικομπσον κυλάει  (εύσημα αξίζουν και στο μεταφραστή Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη) και προσφέρει αβιάστες στιγμές γέλιου στον αναγνώστη. Η Αστική Ζωολογία είναιόμως  μια πικρή κωμωδία. Πίσω από τη σάτιρα, την πρόζα, την υπερβολή και το κλισέ, στέκει ευδιάκριτη η θλίψη και ο προβληματισμός για τη μοίρα της λογοτεχνίας.

 (πρωτοδημοσιεύτηκε στο mixtape.gr)

Μετάφραση Γιώργος - Ίκαρος Μπαμπασάκης
Εκδόσεις Ψυχογιός