Λευκός Θόρυβος - Don DeLillo

" Τέτοια ατυχήματα συμβαίνουν μόνο σε φτωχούς ανθρώπους που μένουν σε εγκαταλελειμμένες περιοχές. Η κοινωνία είναι έτσι φτιαγμένη που πάντα οι φτωχοί και οι αμόρφωτοι υποφέρουν από τα πλήγματα της φύσης ή από τα καταστροφικά κατασκευάσματα του ανθρώπου. Όσοι ζουν σε γούπατα πλημμυρίζουν τα σπίτια τους και όσοι πάλι στεγάζονται σε παραπήγματα χτυπιούνται από θύελλες και τυφώνες. Όπως ξέρεις, είμαι καθηγητής κολεγίου. Πες μου, έχεις δει ποτέ σου έναν καθηγητή κολεγίου να κωπηλατεί σε μια βάρκα στο δρόμο του σπιτιού του σε κάποια απ' αυτές τις πλημμύρες που δείχνει η τηλεόραση; Ζούμε σε μια οργανωμένη κι ευχάριστη μικρή πόλη, κοντά σ' ένα κολέγιο με περίεργο όνομα. Τέτοιες καταστροφές δε συμβαίνουν σε μέρη σαν το Μπλάκσμιθ."

Ο Τζακ Γκλάντνεϋ, αφηγητής της ιστορίας, δε φαινόταν προικισμένος για λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα, μέτριος ερευνητής και μυαλό περιορισμένων δυνατοτήτων, θα ήταν μάλλον τυχερός αν κάποιο επαρχιακό κολέγιο του πρότεινε θέση μόνιμου καθηγητή. Μια μέρα όμως, είχε μια πρωτότυπη ιδέα. Πρότεινε στον πρύτανη τη δημιουργία ενός τμήματος με αποκλειστικό αντικείμενο τη ζωή και το έργο του Χίτλερ, εκείνος ενθουσιάστηκε με τα διαφαινόμενα οφέλη και κάπως έτσι γεννήθηκε το πρώτο Τμήμα Χιτλερικών Σπουδών στην Αμερική. Ο Τζακ, ως εμπνευστής και ιδρυτής του τμήματος, κέρδισε δικαιωματικά τη θέση του προέδρου.

Ο γάμος του Τζακ με τη Μπάμπετ, πριν κάποια χρόνια, είχε ως αποτέλεσμα τη σύσταση μιας ιδιόμορφης οικογένειας, αποτελούμενης από τέσσερα παιδιά προερχόμενα από προηγούμενους γάμους και των δύο. Και όμως το σύνολο δείχνει να λειτουργεί με σχετική αρμονία και αλληλοκατανόηση παρά τις δεδομένες ιδιαιτερότητες των μελών. Την ήσυχη καθημερινότητα θα διαταράξει το εναέριο χημικό επεισόδιο που πλήττει μια κοντινή περιοχή και θα αναγκάσει τους κατοίκους του Μπλάκσμιθ να εγκαταλείψουν για λίγες μέρες τα σπίτια τους.

Ο ΝτεΛίλλο είναι μεγάλος προβοκάτορας, δε διστάζει να σατιρίσει το σύνολο της αμερικανικής καθημερινότητας με ρυθμούς πολυβόλου, περνώντας από το ένα θέμα στο άλλο δεν αφήνει τίποτα ασχολίαστο. Όμως το χιούμορ του είναι ιδιαίτερο, μοιάζει με μια ιδιότυπη άμυνα απέναντι στη μαυρίλα που τον περιβάλλει, αντικαθιστά την οργή με σάτιρα, προσπαθεί να κρύψει τα νεύρα του πίσω από γέλια τρανταχτά. Αντιμέτωπος με καταστάσεις "για γέλια και για κλάματα" εκείνος διαλέγει τα γέλια, για λόγους επιβίωσης και μόνο. Σκεφτόμουν, πως όσο εγγύτερα ζει κάποιος στην πραγματικότητα που περιγράφει ο ΝτεΛίλλο, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να γελάσει, καθώς αναγνωρίζει στοιχεία της δικής του καθημερινότητας, της δικής του ζωής. Παρωδία ενός μοντέλου που δυστυχώς δεν εμπεριέχει στοιχεία φαντασίας. Επίκαιρος όσο ποτέ.

Άλτερ έγκο του συγγραφέα μοιάζει να είναι, όχι ο αφηγητής, αλλά ο Μάρρεϋ, επισκέπτης καθηγητής που παραδίδει κάποια σεμινάρια στο κολέγιο σχετικά με τον Έλβις Πρίσλεϊ. Ζει σε ένα χόστελ, σχεδόν ετοιμόρροπο, με ελάχιστους ενοίκους. Οι απόψεις του Μάρρεϋ, όπως αποτυπώνονται μέσα από τους διαλόγους του με τον Τζακ κυρίως, διακρίνονται για την οξύνοια στην παρατήρηση, είναι καυστικές, ιδιαίτερης ματιάς, ενώ θα μπορούσαν να θεωρηθούν ακόμα και γραφικές από κάποιους. Εύστοχες και λακωνικές, συνδυάζουν σκεπτικισμό και κυνικότητα, καθώς τα όρια της μισανθρωπίας διακρίνονται αχνά. Ο Μάρρεϋ είναι ένας κομβικής σημασίας δεύτερος ρόλος.

Μυθιστόρημα ολιστικό, απλής σύλληψης και ιδιοφυούς εκτέλεσης. Τρομακτική η ικανότητα του συγγραφέα να διατηρεί το υψηλό επίπεδο, δίχως να παρεμβάλλονται κομμάτια άνισα, αποτέλεσμα ταλέντου, έμπνευσης και πειθαρχίας. Γραφή έξυπνη και όχι δήθεν, σε αναγκάζει να γελάσεις για να συνειδητοποιήσεις ύστερα το απρεπές της πράξης σου. Δεκάδες μυθιστορήματα και διηγήματα ενυπάρχουν στις τετρακόσιες αυτές σελίδες, ιδέες ολοκληρωμένες και όχι απλά θραύσματα.

Εκείνο όμως, που περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο, με γοητεύει στο έργο του ΝτεΛίλλο είναι ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζεται το χρόνο, η σχεδόν μεταφυσική δυνατότητα να επιβραδύνει το ρυθμό, να παγώνει το χρόνο στο τώρα, να απλώνει τη δράση σε στατικά καρέ αφημένα εκεί μπροστά και ενώ το μεγάλο ρολόι συνεχίζει να σημειώνει τα δευτερόλεπτα. Υπνωτισμός. 

Το λογοτεχνικό ταξίδι στην Αμερική συνεχίζεται!




υ.γ Το Σημείο Ωμέγα αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο τα ανωτέρω γραφέντα περί ντελιλλικού χρόνου. Περισσότερα εδώ.

υ.γ2 Το αντίτυπο του μυθιστορήματος το προμηθεύτηκα σε μια εκποίηση των εκδόσεων, βιβλία τραυματισμένα, λιγότερο ή περισσότερο, που δε μπορούσαν πια να σταθούν στο ράφι του βιβλιοπωλείου.



Μετάφραση Πέτρος Αμπατζόγλου
Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας