Ανεμόσκαλα - Μιχάλης Σπέγγος

Το σπίτι, μια από τις ελάχιστες μονοκατοικίες που απέμειναν στη γειτονιά. Το έχτισε ο πατέρας του Ηλία, πριν γεννηθούν αυτός και η αδερφή του. Κάποτε η γειτονιά ήταν καλή, ασφαλής, αστική.

Στην ίδια γειτονιά υπάρχει το μαγαζί το δικό μου. Υπάρχει και το ψιλικατζίδικο του Αρτέμη. Εξηντάρης ο Αρτέμης και φίλος του Ηλία, ο μοναδικός γκαρδιακός.

Στον πυρήνα οι δυο τους, ο Ηλίας και ο Αρτέμης, φίλοι καρδιακοί παρά τη διαφορετικότητά τους, ή ίσως ακριβώς εξαιτίας αυτής, η ισορροπία των αντίθετων δυνάμεων δεν αφήνει μήτε το ελάχιστο περιθώριο για συμβιβασμούς, αποδοχή πλήρης, ειδάλλως απόρριψη. Η, αντιδραστική στη λεκτική περιγραφή, σύνδεση δύο ψυχών.

Ζεύγος φιλοσοφικής αντίθεσης. Από τη μία ο Ηλίας,οικογενειάρχης, θρήσκος και συντηρητικός, καταφεύγει στην πίστη και νιώθει άνετα στα όρια που εκείνη του θέτει. Από την άλλη ο Αρτέμης, εργένης, πνεύμα ανήσυχο, ατίθασο, εγκατέλειψε τη βεβαιότητα του δημοσίου υπαλλήλου αδυνατώντας να συμβιβαστεί με τις επιταγές του σχολικού προγράμματος. Δεν υπάρχει όμως απόλυτη καθαρότητα, στη συντήρηση του Ηλία επιβιώνουν σπέρματα φιλοπροοδευτικά, στο ανοιχτό μυαλό του Αρτέμη η σκοτεινιά του διαφορετικού. Η αβεβαιότητα αποτελεί τόπο κοινό, αποκούμπι του Ηλία η πίστη, του Αρτέμη η λογική, στους μεγάλους περιπάτους καταφεύγουν όταν το πράγμα ζορίζει ιδιαιτέρως.  

Η γειτονιά παρακμάζει, ανασφάλεια επικρατεί, λίγοι εκείνοι που αρνούνται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, μειοψηφία. Μια κοινωνία σε αποσύνθεση, η οικονομική κρίση της επιφέρει το τελειωτικό χτύπημα. Γύρω από το στενό πυρήνα των δύο, κύκλοι ομόκεντροι, ιστορίες σε κοινό άξονα περιστροφής. Της οικογένειας, των φίλων, της γειτονιάς, της επικαιρότητας. Ο αφηγητής, παρατηρητής εκ του σύνεγγυς, με έναν τρόπο αποσπασματικό, που μπορεί - αρχικώς - να ξενίσει, συνθέτει τα θραύσματα των υποϊστοριών του, τα πλέκει στο σώμα της κύριας πλοκής, σε μια προσπάθεια να σκιαγραφήσει την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Τοποθετεί ένα σημείο μηδέν, ένα σήμερα απαραίτητο για τα πριν και τα μετά της ιστορίας, μια κρίσιμη στιγμή, ένα κορμί που αιωρείται στο ελάχιστο κενό που το χωρίζει από το σωτήριο πάτωμα, μια πέτρα που αναταράζει την υδάτινη επιφάνεια. Οι τρεις συντεταγμένες της ιστορίας, η γειτονιά, οι δύο φίλοι, το σήμερα. 

Η μορφή υπερέχει συχνά του περιεχομένου, όμως υπάρχει κάτι στη γραφή του Σπέγγου που πείθει για το συνειδητό της επιλογής. Η αποσπασματικότητα του λόγου του αποτυπώνει ρεαλιστικά την πραγματικότητα όπως τη βιώνουμε πια, κάποιες στιγμές κουράζει και κάποιες άλλες ξενίζει, αλλά τελικώς λειτουργεί αφήνοντας την αίσθηση της κατάβασης με ανεμόσκαλα. Διάθεση φιλοσοφική, απόπειρα σφαιρικής προσέγγισης μέσω των διαλόγων, πρωταρχικός στόχος η χρήση της λογικής, η απόρριψη της φορεμένης πεποίθησης, και όχι η παράθεση της υπέρτατης αλήθειας από την πένα του συγγραφέα. Ο συγγραφέας προσθέτει δόσεις δράσης, ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό από το απαραίτητο, εκεί χάνει πόντους το τελικό αποτέλεσμα καθώς το στερεότυπο εισέρχεται στην εξίσωση, μετριάζοντας το προσωπικό στίγμα του συγγραφέα.

Αν ήταν ταινία θα ήταν μια καλογυρισμένη αμερικάνικη.



Εκδόσεις Διόπτρα